HVAC i sprawność energetyczna budynku
Systemy klimatyzacji i wentylacji (HVAC) są odpowiedzialne za ponad 50 procent energii zużytej w budynkach. Efektywne ich zaprojektowanie zapewnia więc ogromne oszczędności kosztów eksploatacji. O najnowszych rozwiązaniach HVAC w dobie certyfikatów energetycznych rozmawiamy z Panem Pawłem Markitonem, dyrektorem zarządzającym Trane Polska.
Trane jest światowym liderem rynku HVAC - chłodnictwo i klimatyzacja. Rozwiązania i systemy Trane są w różnych ważnych budynkach w calej Polsce, takich jak np. hotel Marriott, Warszawskie Centrum Finansowe, Rondo 1, Złote Tarasy, Zamek Królewski w Warszawie, a także w fabrykach, jak choćby Philip Morris Polska. W 2009 roku prowadzą również serię bezpłatnych szkoleń, poświęconych zagadnieniom HVAC.
Do 2025 roku przewiduje się w Polsce znaczny wzrost zużycia energii – do poziomu około 90% średniej europejskiej – w czym znaczący udział ma sektor budownictwa. Jaki jest udział kosztów ogrzewania i klimatyzowania budynków w kosztach ogólnych związanych z zarządzaniem i eksploatacją obiektów biurowych, mieszkalnych i komercyjnych?
Udział budynków w ogólnym światowym zużyciu energii wynosi obecnie ponad 40% i prognozuje się, że będzie stale rósł. W tym samym czasie rosną również ceny paliw i prądu. Proszę sobie wyobrazić, że systemy klimatyzacji i wentylacji (HVAC) są odpowiedzialne nawet za ponad 50 procent energii zużytej w budynkach. Wartość ta jest ogromna, a w wielu przypadkach energia wykorzystywana jest w sposób nieefektywny. Klasyfikuje to obszar klimatyzacji i wentylacji jako główne pole manewrów do redukcji kosztów poprzez wykorzystanie wydajnych energetycznie systemów. Właściciele budynków, deweloperzy i zarządcy zaczynają patrzeć na sprawne energetycznie instalacje i rozwiązania jako ważną metodę redukcji kosztów i oszczędności w ramach budżetów operacyjnych. Oszczędności energii są gorącą kwestią już od dłuższego czasu i zaawansowane technologiczne firmy oferują szeroki zakres rozwiązań systemów wydajnych energetycznie. Inwestorzy i projektanci szukają nowoczesnych instalacji i urządzeń, aby móc zagwarantować najwyższą klasę energetyczną budynku i równocześnie obniżyć zużycie energii. Nasze doświadczenie pokazuje, że implementacja energooszczędnych projektów i technologii w nowym budynku może zmniejszyć koszty zużycia energii nawet o 60 procent. W już istniejących budynkach, renowacje polegające na wymianie starych systemów na nowe, bardziej wydajne technologie, mogą przyczynić się do 40% oszczędności.
Jak ocenia Pan sprawność energetyczną budynków w Polsce w porównaniu z innymi krajami europejskimi?
Proszę pozwolić mi odpowiedzieć na to pytanie przedstawiając przykłady z naszego codziennego życia. W ostatnim czasie, w budynku Warszawskiego Centrum Finansowego, z którym współpracujemy od wielu już lat, oszacowalismy ilość energii, jaką udało się zaoszczędzić w ciągu dekady. Okazało się, że dzięki wykorzystaniu zaawansowanego technologicznie systemu odśrodkowych agregatów chłodniczych klimatyzacji przez 10 lat zaoszczędzono ponad 6 milionów kWh. Taka ilość pozwoliłaby na zasilanie prądem 10-tysięcznego miasta, takiego jak Mikołajki przez okrągły rok. Mówimy tu o ogromnych możliwościach. Innym przykładem jest budynek hotelu Marriott w Warszawie. Po wymianie starej instalacji maszynowni chłodniczej tego czterdziestopiętrowego budynku na nasz system wyposażony w pełną automatykę, eksploatacja – w okresie szczytu – pochłania o 40 procent mniej energii. To bardzo dużo w liczbach bezwzględnych KWh zużycia energii, a i z punktu widzenia płaconych przez zarządcę budynku rachunków. Jesteśmy obecni na polskim rynku od ponad 15 lat. Przez te wszystkie lata byliśmy i jesteśmy zaangażowani w promocję wydajnych energetycznie rozwiązań, współpracowaliśmy z wieloma budynkami, fabrykami etc. W Polsce, tak jak wszędzie na świecie, wiele jeszcze jest do zrobienia, ale idziemy w dobrym kierunku.
W dobie rosnących cen energii i pilnej potrzeby ochrony środowiska naturalnego główny nacisk kładzie się obecnie na wydajność systemów HVAC. Ale co właściwie znaczą systemy energetycznie wydajne?
Musimy pamiętać, że systemy HVAC zużywają znacznie ponad połowę całej energii elektrycznej wykorzystywanej przez budynek. Ogromnego znaczenia nabiera zatem optymalizacja wydajności ich pracy. Pozwala to na odpowiednie schłodzenie powierzchni użytkowych oraz zapewnienie komfortu użytkowania przy możliwie najniższym zużyciu energii elektrycznej. Wydajność energetyczna to zagadnienie bardzo złożone, zależne od wielu czynników. Jednym z nich jest sam system, który oprócz tego, że powinien być odpowiednio i profesjonalnie dobrany do potrzeb użytkownika, jego budynku i warunków tam panujących, powinien być także systemem zintegrowanym. Zintegrowane systemy komfortu to takie, gdzie wszystkie elementy systemu klimatyzacji są dobrane tak, aby pracować razem i zapewniać optymalne, komfortowe warunki wewnątrz pomieszczeń przy zachowaniu projektowanej wydajności. Każdy element optymalizuje swoją pracę, a to z kolei niesie za sobą efektywność, wydajność i niezawodność. Dodatkowo, podejście takie gwarantuje najmniejszy całkowity koszt użytkowania i utrzymania. Najlepsze parametry systemu osiąga się zazwyczaj, gdy cały pochodzi z jednego źródła - jest zaprojektowany, wyprodukowany, zainstalowany i serwisowany przez jednego producenta, co gwarantuje optymalne dostrojenie urządzeń. Ale rozwiązania energooszczędne to nie tylko sam system. To także odpowiedni serwis i dbałość o niego. Profilaktyczne serwisowanie, także najlepiej we współpracy z producentem, który zna swoje rozwiązania najlepiej, pozwoli nie tylko zagwarantować maksymalna wydajność, ale i zapobiec niespodziewanym awariom, czyli niezaplanowanym, dodatkowym kosztom. Jak już wspominałem najnowocześniejsze i najbardziej wydajne rozwiązania HVAC pozwalają na zaoszczędzenie znacznych ilości zużywanej energii, a co za tym idzie i pieniędzy. Inwestycje w energooszczędność nie tylko się szybko zwracają, ale i pracują same na siebie. I każdy właściciel, czy manager budynku powinien się nad tym zastanowić.
Dlaczego warto propagować systemy komfortu HVAC? Wiele jest obecnie głosów, zarówno wśród architektów, jak i inżynierów różnych specjalności, że należy odejść od klimatyzowania obiektów i tak projektować budynki, by było możliwe ich przewietrzanie w sposób naturalny?
Zdarzają się i takie głosy – nie traktowałbym ich jednak zbyt poważnie – idea ideą, a potrzeby użytkowników potrzebami, które wyznaczają rzeczywiste trendy rozwoju. To oczywiście szczytny, ekologiczny cel, nie wydaje mi się jednak, aby takie konstrukcje mogły w pełni zastąpić wysokosprawne rozwiązania HVAC. My także przyglądamy się tego typu rozwiązaniom, wprowadzając modyfikacje do naszej oferty i podejmując proekologiczne i przyjazne dla środowiska kroki. Prostym przykładem jest „free cooling”, który pozwala na znaczną redukcję zużycia energii elektrycznej, ponieważ w chłodnych miesiącach jesienno-zimowych, wykorzystuje zimne powietrze z zewnątrz do ochładzania wody w obiegu wody lodowej. A tak na marginesie, w naszej polskiej rzeczywistości i strefie klimatycznej musimy pamiętać, że systemy HVAC to nie tylko chłodzenie i wentylacja, ale także ogrzewanie. Ciężko będzie ogrzać budynek w sposób naturalny, gdy na zewnątrz panują nasze polskie mrozy.
Nawet najlepszy system komfortu - właściwie zaprojektowany i zintegrowany - nie będzie działał jak należy, jeśli nie będzie się przestrzegać zasad właściwej konserwacji. Jak to wygląda u nas w praktyce? Dorównujemy światu w stosowaniu najnowszych produktów i technologii, ale czy także w serwisowaniu tych urządzeń?
Wspomniałem już, że regularne i prewencyjne serwisowanie jest jednym z warunków gwarantujących wydajność energetyczną stosowanych urządzeń. Pamiętajmy, że zakup nowoczesnego, wydajnego i energooszczędnego systemu HVAC stanowi poważną inwestycję na lata. Rezygnacja z profilaktycznych przeglądów serwisowych zawsze skutkuje słabszą wydajnością, podwyższonymi kosztami zużycia energii elektrycznej, a w efekcie skróceniem żywotności systemu. Nie ulega wątpliwości, iż dobrze przygotowany plan serwisowy gwarantuje oszczędności, polepsza wydajność oraz wydłuża cykl życiowy poszczególnych urządzeń oraz całego systemu. Osobiście jestem zdania, że serwis jest wizytówką firmy. W Trane mamy 25 osób w serwisie fabrycznym i automatyce. To grupa, która wszystkie ważniejsze instalacje obejmuje własnym nadzorem, stosując często także zdalne monitorowanie działania instalacji. Serwis to jest podstawowa działalność firmy, która powinna poprzedzać sprzedaż. W 1993 roku, gdy powstała firma Trane Polska zaczęliśmy naszą działalność właśnie od serwisu urządzeń zainstalowanych w przeszłości w naszym kraju. Dopiero później wprowadziliśmy działalność handlową. Wielu naszych partnerów docenia to, że angażujemy się w serwis i jesteśmy tymi, którzy odpowiedzialnie starają się zapewnić klientom niezawodność pracy systemu. Naszym zdaniem, do utrzymania sprawności urządzeń i ich efektywności energetycznej służą kontrakty serwisowe. Mają one różny zakres, począwszy od rutynowych przeglądów przed sezonem, po całoroczną i stałą kontrolę, aż do zupełnie innych programów, które w Polsce nie są jeszcze popularne, a które Trane wprowadził w USA. Polega to na pełnym monitorowaniu, serwisowaniu i wymianie urządzeń, np. po 15 latach na nowe. Klient płaci wówczas raty serwisowe, które po 15 latach umożliwiają otrzymanie nowego urządzenia. Taka eksploatacja uwalnia naszych klientów od różnorodnych kłopotów, od niepewności i pozwala im na prowadzenie biznesu w stabilnych warunkach. Kompleksowa oferta wyróżnia Trane na rynku w Polsce i na świecie.
Jak nowy, obowiązujący od stycznia, wymóg certyfikatów energetycznych wpłynie na intensyfikację działań developerów i zarządców budynków w zakresie oszczędzania energii? Nie jest tajemnicą, iż developerzy są zainteresowani głównie sprzedażą powierzchni w wybudowanych przez siebie obiektach. Koncentrują wysiłki na obniżeniu kosztów budowy obiektu. Koszty późniejszego ich użytkowania nie są dla nich najważniejsze.
Od 1 stycznia 2009 roku każdy nowo oddany budynek, każdy zmodernizowany, a także każdy wynajmowany powinny mieć certyfikat energetyczny, czyli sciśle biorąc świadectwo charakterystyki energetycznej, świadczące o poziomie sprawności energetycznej budynku. System ten powstał po to, aby sprawić, żeby parametry zużycia energii w budynku stały się jednym z najważniejszych wyznaczników jego nowoczesności. Im niższe zapotrzebowanie na energię, tym wyższa klasa energetyczna obiektu. Taki certyfikat może się wkrótce stać ważnym parametrem dla potencjalnych użytkowników przestrzeni biurowej, gdyż będą mogli porównać różne oferty, nie tylko pod względem standardu budynku, czy poziomu oferowanych usług, ale także przez pryzmat konsumpcji energii, a co za tym idzie kosztów eksploatacyjnych. Świadectwa mają być informacją o rzeczywistym stanie energetycznym. Wspólnie z audytami energetycznymi powinny być wskazówką do podejmowania ewentualnych, niezbędnych działań w celu zmniejszenia zużycia energii. Powinien to być system wymuszający na użytkownikach, zarządcach i właścicielach budynków podejmowanie decyzji w przypadkach nadmiernej i nieracjonalnej konsumpcji energii przez dany obiekt. Z drugiej jednak strony, byłoby to zbyt piękne, gdyby systemy wentylacji i klimatyzacji w każdym budynku były zgodne z normami. Żyjemy w konkretnej rzeczywistości, która uniemożliwia wykorzystanie nowoczesnych systemów w niektórych starych i nieefektywnych instalacjach z bardzo prozaicznego powodu - koszt takiego przedsięwzięcia jest zbyt wysoki dla wielu właścicieli budynków i inwestorów. Jednakże uważamy, że dzisiaj do obowiązków każdego dostawcy systemów wentylacji i klimatyzacji należy dostarczanie rozwiązań oszczędzających energię. Dlatego też rozróżnienie systemów wydajnych i nie wydajnych jest błędem, ponieważ wszystkie systemy powinny być energetycznie wydajne w jakimś stopniu.
Firma Trane jest obecna na polskim rynku od 1993 roku, obecnie rozwija działalność w krajach bałtyckich oraz na rynku wschodnim - na Białorusi i Ukrainie. Czy Polska stanie się siedzibą centrali Trane na cały region Europy Centralnej i Wschodniej?
Tak potwierdzam, że w Warszawie jest regionalna centrala Trane zarządzająca obszarem Europy Centralnej i Wschodniej, od krajów nadbałtyckich po Grecję i Bałkany, Rosję, Izrael i Turcję.
