Mieszkanie Plus – pierwszy etap konkursu architektonicznego rozstrzygnięty
Rozstrzygnięto pierwszy etap konkursu architektonicznego, który spółka BGK Nieruchomości ogłosiła pod koniec marca 2017 w ramach rządowego programu Mieszkanie Plus - z 75 zgłoszonych koncepcji architektonicznych wyłoniono 12, które wezmą udział w drugim etapie zmagań. O tym, jak wyglądały obrady jury oraz jakie pracownie zgłosiły swoje projekty do konkursu - opowiada nam Witold Zandfos, członek sądu konkursowego, paryski architekt polskiego pochodzenia.
Jest Pan tuż po posiedzeniu sądu konkursowego, który wyłonił 12 najlepszych koncepcji architektonicznych do budowy domów wielorodzinnych w programie rządowym Mieszkanie Plus. Jak Pan ocenia poziom prac konkursowych?
Poziom prac jest różny. Spłynęło dużo profesjonalnych i mniej profesjonalnych projektów. Temat jest trudny, zaś od marca było niewiele czasu do przygotowania koncepcji, dlatego odpowiedzi są zróżnicowane. Tego można było się spodziewać, gdyż konkurs był otwarty zarówno dla architektów czy projektantów, jak i dla studentów. Mimo wszystko, wśród ogółu prac można znaleźć naprawdę interesujące projekty.
Jakie pracownie zgłosiły się do konkursu? Czy poznamy nazwy tych dwunastu wybranych?
Mam wrażenie, że w projekcie nie wzięły udziału największe polskie pracownie. Nazw tych dwunastu, które przeszły do drugiego etapu jeszcze nie ujawnimy. Chcemy uniknąć niepotrzebnego zamieszania. Wszystkie wyróżnione prace konkursowe będzie można zobaczyć już we wrześniu, przy okazji rozstrzygnięcia drugiego etapu konkursu.
Czy pracownie zgłaszały projekty budynków wielorodzinnych energooszczędnych?
Tak. Pojawiły się takie i dobrze byłoby, gdyby były realizowane. Obecnie we Francji cena budowy metra kw. budynku socjalnego wzrosła o 50%. To wynik konieczności wprowadzenia wszystkich norm energooszczędnych i środowiskowych. Również istniejące budynki trzeba dostosowywać do tych wymagań. Dlatego dobrze byłoby od razu wybrać projekty energooszczędne, żeby potem nie dopłacać do tego co powstanie.
Jakie technologie przeważają w projektach?
Głównie żelbetowa, jest też kilka projektów z użyciem drewna. Są też koncepcje, które mieszają te systemy. Generalnie przeważają systemy modułowe. Trzeba jednak pamiętać, że - póki co - są to tylko idee.
Co wiemy o prefabrykatach? Sonda MuratoraPlus>>
Dlaczego to tylko idee?
Dopiero w drugim etapie konkursu będzie wymagana precyzja co do określenia kosztów budowy i technologii wykonania. Dwanaście wybranych pracowni przedstawi konkretny projekt, na konkretnej działce położonej w Katowicach. Wtedy będzie można zacząć liczyć i oceniać zastosowaną technologię. Teraz chodzi o pomysł.
Czy Pana zdaniem uda się utrzymać założoną cenę 2 tys. zł netto za metr kw.?
Określić cenę na tym etapie konkursu jest bardzo trudno. Można powiedzieć, że 2 tys. zł netto za metr kw. to określona cena docelowa i tego ustalenia trzeba się trzymać. Czy ostatecznie to się uda − zobaczymy.
Czy pomysł na organizowanie takiego konkursu w ramach rządowego programu jest trafiony?
We Francji w latach 70. ogłoszono bardzo podobny program o nazwie Plan Construction*. Rozpisano konkurs na projekty modelowe. W pierwszym etapie zostały ocenione prace koncepcyjne, które powstały na wirtualnych działkach. Chodziło o zebranie pomysłów, podobne założenia ma też pierwszy etap konkursu Mieszkanie Plus. Dzięki temu programowi w Paryżu, jak i całej Francji od lat 70. architektura bardzo się zmieniła. Wszystko zaczęło się właśnie od tych konkursów architektonicznych. Program we Francji przyniósł bardzo dobre wyniki. Większość znanych pracowni architektonicznych działających we Francji zaczynało właśnie od tych konkursów.
Czy myśli Pan, że podobnie jak we Francji w latach 70. ubiegłego wieku, w Polsce również program Mieszkanie Plus ma szansę odnieść sukces?
Bardzo prawdopodobne, że w Polsce również tak będzie. Przynajmniej takie są założenia. Jednak nic nie dzieje się tak po prostu, wszystko wymaga czasu i pracy. Może potrzeba zorganizować więcej konkursów, może zmobilizować większe pracownie, które nie przystąpiły do pierwszego etapu tej edycji. Za jakiś czas zobaczymy, jakie będą skutki. Cykl budowy jest długi, a przed BGK Nieruchomości jeszcze wiele przeszkód i niespodzianek.
Jakie warunki muszą zostać spełnione, aby konkurs przyczynił się do sukcesu programu Mieszkanie Plus?
Moim zdaniem, jeżeli uda się wybrać kilka dobrych projektów, a potem produkować większe serie materiałów do ich realizacji, to można wypracować materiały naprawdę dobrej jakości za niższą cenę. Jednak trzeba zauważyć, że do każdego etapu realizacji projektu Mieszkanie Plus należałoby podchodzić indywidualnie. Wiele zależy od terenu i warunków lokalnych, na których powstaje inwestycja. Do programu powinny włączyć się samorządy, ponieważ one najlepiej wiedzą, jakie są potrzeby miejscowej ludności. Dlatego projekty, które zostaną wybrane, muszą być łatwe do adaptacji w każdych warunkach.
Czy program Mieszkanie Plus ma szansę upowszechnić budownictwo prefabrykowane w Polsce?
Jeżeli postawimy na jakość prefabrykatów, to tak. Francuzi też mają traumę związaną z wielką płytą. W końcu to kolebka prefabrykacji. Mimo wszystko, poczynając od lat 70. udało się wypracować dobre systemy. Dziś we Francji poziom prefabrykacji jest bardzo wysoki. Większość budynków jest jednak częściowo prefabrykowana, dotyczy to na przykład elementów fasad. Prefabrykaty dobrze wykonane to bardzo dobry materiał. Warto upowszechniać takie technologie.
Budownictwo prefabrykowane trzeba w Polsce wypromować. Sonda MuratoraPlus>>
A co zrobić, żeby budownictwo prefabrykowane zaczęło się rozwijać w Polsce?
Aby prefabrykacja w Polsce mogła się rozwijać, muszą się do niej przekonać architekci, a zwłaszcza inwestorzy. Jak widzę, w Polsce nie powstaje zbyt wiele mieszkalnych budynków prefabrykowanych. Tymczasem gwarancją obniżenia ceny jest działanie na wielką skalę. Nie ma znaczenia, czy to będą budynki w pełni prefabrykowane, czy też zbudowane w systemach mieszanych. Trzeba po prostu zbudować dobrej jakości budynki wielorodzinne. Jeżeli program Mieszkanie Plus podoła tym wszystkim wymaganiom, inwestorzy z pewnością zainteresują się tego rodzaju budownictwem.
A jak buduje się we Francji? Czego moglibyśmy się nauczyć?
Francja od lat 70. wypracowała kompleksowe systemy planowania zabudowy nowych dzielnic lub działek. W proces zaangażowane są całe ekipy ludzi. W skład takiej grupy wchodzą architekci, urbaniści, prawnicy, politycy, inżynierowie i różni inwestorzy. Setki osób pracują wspólnie nad organizacją przedsięwzięcia zanim architekci zaczną tworzyć projekt. Jedynie pojedyncze plomby są oddawane deweloperom prywatnym. W większości przypadków deweloperzy we Francji muszą się wpisać w regulaminy i przepisy danej operacji. Nie mogą sobie pozwolić na zbudowanie wieżowca tam, gdzie planowany jest pięciopiętrowy budynek. Taka organizacja nie istnieje jeszcze w Polsce. Tutaj to deweloperzy określają program budownictwa. We Francji początek tworzenia dobrze działającego systemu to właśnie konkursy w ramach programu Plan Construction* z lat 70., podobnego w swej istocie do programu Mieszkanie Plus. Mam nadzieję, że polskie budownictwo z czasem również wypracuje dobre systemy organizacji.
* Plan Construction powstał w 1971 roku we Francji jako organizacja inter-ministerialna. Nazwa programu była wielokrotnie zmieniana, aktualnie nosi nazwę Plan Urbanisme Construction Architecture (PUCA). W latach 70. program działał pod egidą dwóch ministerstw – infrastruktury oraz przemysłu i nauki (w wolnym tłumaczeniu) i miał rozwijać innowacyjność w dziedzinie budownictwa. Składał się z sekretariatu stałego i roboczych grup problemowych. Plan Construction zainaugurował oficjalną politykę jakości, przede wszystkim architektonicznej, w budownictwie wspomaganym pieniędzmi publicznymi.
