Oczyszczalnie ścieków - największy front robót w Europie
Na budowę oczyszczalni pozwala właściwie uregulowane prawo, łatwiejsze niż w przypadku budowy składowisk są procedury inwestycyjne. Technologie dostępne na rynku gwarantują, że będą to obiekty nowoczesne, sprzyjające środowisku. Finansować przedsięwzięcia chce Unia, a szansę zaistnienia na tym rynku ma każda firma wykonawcza - bez względu na wielkość.Rozmowa z Jerzym Reikowskim, menadżerem marketingu i oferowania w Oddziale Budownictwa Hydroinżynieryjnego Skanska w Rzeszowie.
Na swojej stronie internetowej piszą państwo, że stosowany przez Skanską sposób oczyszczania ścieków komunalnych i przemysłowych pozwala na utrzymanie na odpowiednim poziomie polskich wód, rzek i potoków. Jaka technologia za tym stoi?
To wielofazowa technologia osadu czynnego. Ścieki są najpierw podczyszczane w ciągu mechanicznym, tj. w kratach, piaskownikach i osadnikach wstępnych, a oczyszczanie zasadnicze odbywa się w komorze osadu czynnego z wydzielonymi strefami: beztlenową, niedotlenioną i napowietrzaną. Wykorzystujemy trzy rodzaje komór: predentryfikacji - gdzie zachodzi denitryfikacja azotanów, zawartych w strumieniu osadu recyrkulowanego, nitryfikacji - gdzie odbywa się utlenianie związków węgla organicznego, a w wyniku usuwania związków azotu i poboru związków fosforu przyrasta biomasa oraz mieszania beztlenowego, popularnie nazywane komorami defosfatacji. Mikroorganizamy, odpowiedzialne za biologiczne usuwanie fosforu, są w nich przygotowywane do wzmożonego pobierania tego niemetalu w warunkach tlenowych. Szansę na uzyskiwanie wysokiej jakości oczyszczonych ścieków zwiększa elastyczność eksploatacji, czyli możliwość zmiany wzajemnych relacji pomiędzy objętością strefy tlenowej i anoksycznej. W tym celu w obu strefach montuje się mieszadła i instalacje do napowietrzania. Jest to rozwiązanie wprawdzie drogie, ale zapewnia bezpieczeństwo eksploatacji. Dodatkowo zwiększa je instalacja chemicznego strącania związków fosforu za pomocą koagulatu, opartego na żelazie trójwartościowym, np. PIX oraz dozowanie zewnętrznego źródła węgla w postaci metanolu i korekty zasadowości - za sprawą dawkowania NaOH.
Specjalnością Skanskiej są instalacje biogazu. Dlaczego na ich montaż kładą państwo tak duży nacisk?
Ponieważ biogaz, powstający w wyniku beztlenowej przeróbki osadu - w procesie fermentacji metanowej i zawierający około 65 proc. metanu, jest nieocenionym źródłem energii chemicznej. Gdyby nie te instalacje, energia chemiczna zawarta w biogazie byłaby bezproduktywnie uwalniana do otoczenia. Biogaz produkuje się w oczyszczalniach dużych i średnich. Z dotychczasowych naszych doświadczeń wynika, że im większa oczyszczalnia, tym większe korzyści, tj. tym więcej powstającego biogazu. Najefektywniejsze jego zastosowanie ma miejsce w przypadku układu kogeneracji energii elektrycznej z odzyskiem ciepła. Przyczyną takiego stanu jest koszt urządzeń kogeneracyjnych, których cena - w odniesieniu do jednostkowej mocy urządzeń, czyli zł za kW - znacząco spada wraz z wielkością urządzenia. Montowanie instalacji biogazu jest ważne również ze względu na wymogi zakładów energetycznych, przyjmujących energię elektryczną do swojej sieci. Obowiązujące dyrektywy UE zobowiązują lokalne zakłady do określonych udziałów zielonej energii w ogólnym obrocie energią, dlatego coraz więcej zielonej energii zbywa się w niedużych generatorach, jakimi są układy kogeneracyjne w oczyszczalniach ścieków. A uwarunkowania rynkowe istotnie promują produkcję zielonej energii. Koszt sprzedaży 1 MWh energii, wyprodukowanej w konwencjonalnej elektrowni, wynosi około 110 zł, podczas gdy w przypadku zielonej energii cena ta jest powiększona jeszcze o tzw. zielony certyfikat. Jego koszt w zależności od lokalizacji waha się w granicach 130-200 zł za MW. Poza aspektami ekologicznymi mamy więc i pozytywny wpływ na działalność finansową przedsiębiorstwa.
Aktualne - stosowane i wymagane normy - dotyczące technologii niezbędnych dla funkcjonowania oczyszczalni ścieków to... ?
Wymogi rozporządzenia ministra środowiska z dnia 8 lipca 2004 roku w sprawie warunków, jakie należy spełnić przy wprowadzaniu ścieków do wód i ziemi, czyli określające stopień stężenia zanieczyszczeń w ściekach oczyszczonych, oraz z dnia 10 listopada 2005 roku w sprawie substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego - spełniające zarazem wymogi dyrektywy Unii Europejskiej nr 91/271/EEC. Wysoki standard oraz niezawodność projektowanych rozwiązań określają normy ATV, będące wytycznymi niemieckiego stowarzyszenia inżynierów sanitarnych. Według tych norm modernizowana będzie na przykład oczyszczalnia ścieków w Stalowej Woli - umowę na realizację tego projektu mamy podpisać 31 sierpnia 2006 roku. Istotna wydaje się też świeżo przyjęta przez Polski Komitet Normalizacyjny norma europejska z grupy PN-EN 12 255.
Domyślam się, że oczyszczalnia ścieków w Stalowej Woli to tylko jedna z planowanych inwestycji?! Bo w budowie tego typu obiektów mają państwo spore doświadczenie, a w ciągu dziesięciu lat ma ich w Polsce powstać w sumie ponad tysiąc...
Rzeczywiście, budowa oczyszczalni ścieków jest jedną z naszych podstawowych działalności, na bieżąco pozyskujemy więc nowe projekty do realizacji. Obecnie budujemy i modernizujemy obiekty w Jeleniej Górze, Mielcu i Przemyślu. Do tej pory Skanska uczestniczyła już w 60 takich projektach. Nasze oczyszczalnie mają przepustowość od 0,1 m3 do 100 tys. m3 na dobę. Jako pierwszą wykonaliśmy oczyszczalnię w Grodzisku Dolnym w 1993 roku. Była to inwestycja pod klucz. Z uwagi na to, że projekty z naszej sfery zainteresowań powstają głównie w oparciu o prawo zamówień publicznych, a zamawiający chcą najczęściej rozwiązywać problemy ochrony środowiska na swoim terenie, oczyszczalnie ścieków są zdecydowanym liderem. Według naszej oceny w zakresie tych obiektów lepiej niż w przypadku składowisk odpadów zostało uregulowane prawo, procedury inwestycyjne wydają się łatwiejsze. W przetargach na budowę, modernizację składowisk startujemy więc rzadziej.
Wydaje się, że rynek budowy obiektów ochrony środowiska opanowały firmy duże, międzynarodowe koncerny. Jak oceniają państwo szansę zaistnienia na tym rynku małych firm wykonawczych?
Małe firmy istnieją na tym rynku i są to z reguły firmy lokalne o zasięgu jednego, dwóch województw. Ich udział w inwestycji w charakterze generalnego wykonawcy wykluczają projekty, opiewające na pięć albo więcej niż pięć milionów EURO. Po prostu warunki ekonomiczne i wykonawcze, stawiane przez zamawiających, wykluczają małe firmy z możliwości ubiegania się o takie zamówienie. Szansą mogą być kwalifikowane podwykonawstwa u tych, którzy spełniają wymagania albo wykonawstwo obiektów niszowych, czyli oczyszczalni przydomowych, osiedlowych - wiejskich i gminnych.
Jakie są główne wyzwania, stojące dziś przed firmami, które zajmują się budową, modernizacją obiektów ochrony środowiska w Polsce?
Ponieważ te projekty są realizowane najczęściej w oparciu o żółtego FIDICA - według zasady D&B, czyli projektuj i buduj, firmy wykonawcze powinny skupić się na współpracy z dobrymi biurami projektów. W zależności od formuły prawnej firma występuje jako podwykonawca, konsorcjant lub podwykonawca nominowany. W Polsce zawarcie konsorcjum jest najprostszą formą przeprowadzenia prac inwestycyjnych. Myślę, że budowa oczyszczalni ścieków z czasem przestanie być, a przynajmniej w opinii publicznej przestanie być traktowana jako budownictwo niszowe. Wystarczy przyjrzeć się wykazowi niezbędnych przedsięwzięć, zawartemu w Krajowym Programie Oczyszczania Ścieków Komunalnych. To największy program inwestycyjny w ochronie środowiska w UE. Każdego roku na zadania w tym zakresie Unia przeznacza 4 mld zł.
Żółty FIDIC - rodzaj kontraktu, który narzuca na wykonawcę obowiązek zaprojektowania obiektu, jego wybudowanie, wykonanie koniecznych prób, przeprowadzenie rozruchu, a w końcu przekazanie funkcjonującego zakładu zamawiającemu.
Autor: Skanska
