Aspekty zrównoważonego budownictwa w nowym rozporządzeniu dot. wprowadzania na rynek UE wyrobów budowlanych (CPR)

Parlament Europejski przyjął w drugim czytaniu 18 stycznia 2011 r. stanowisko akceptujące kompromisowy tekst postanowień rozporządzenia ustanawiającego zharmonizowane warunki wprowadzania do obrotu wyrobów budowlanych i uchylającego dyrektywę 89/106/EWG. Pozwala to na optymistyczne założenie, że kompromis ten równie szybko zostanie zaakceptowany przez Radę, co pozwoli na opublikowanie rozporządzenia w pierwszej połowie br.

Zakres nowej regulacji obejmuje ustalenie warunków wprowadzania do obrotu wyrobów budowlanych oraz zasad oznakowania CE na tych wyrobach. Rozporządzenie wykorzystuje w pełni dorobek dyrektywy w postaci ponad 500 norm zharmonizowanych, ponad 2000 wydanych Europejskich Aprobat Technicznych (ETA) oraz blisko 2000 norm pomocniczych, określających wspólne europejskie metody badań, obliczeń i klasyfikacji.

Rozporządzenie zakłada, że producenci będą się posługiwać wyłącznie właściwościami użytkowymi wyznaczonymi na podstawie wspólnych, europejskich metod, czyli nadaje obligatoryjny charakter oznakowaniu CE w przypadku kiedy istnieje norma hEN wyrobu lub kiedy wyrób jest zgodny z wydaną dla niego Europejską Oceną Techniczną, zastępującą w nowym systemie ETA.

Nowe elementy w stosunku do dyrektywy to dostosowanie postanowień rozporządzenia do zróżnicowanych warunków wprowadzania wyrobów na rynek poprzez uregulowanie kwestii jednostkowego stosowania, produkcji na skalę mniejszą niż przemysłowa, określenie warunków stosowania procedur uproszczonych, w tym ułatwień przewidzianych dla mikro-przedsiębiorstw.

Najbardziej znaczące jest jednak zwiększenie zakresu wymagań, które dotyczą wyrobów budowlanych w wyniku wprowadzenia do oceny aspektów zrównoważonego budownictwa. Już pierwszy punkt preambuły do rozporządzenia rozwinięto dodając do zakresu wymagań przepisów dotyczących obiektów budowlanych, które należy uwzględnić nowy element : brak szkodliwego wpływu na środowisko. Przekłada się to na nowe zapisy wymagań podstawowych dotyczących obiektów budowlanych, zwracające uwagę na nowy cel nadrzędny jakim jest zdrowie i bezpieczeństwo osób mających kontakt z obiektami budowlanymi przy uwzględnieniu całego okresu ich użytkowania.

Z tego kontekstu wynikają nowe zapisy Wymagania Podstawowego nr 3: Higiena, zdrowie i środowisko zwracające uwagę na konieczność oceny obiektów budowlanych pod tym kątem w ciągu ich całego cyklu życia, bezpieczeństwa pracowników w trakcie budowy, rozbiórki i użytkowania oraz uwzględnienia nie tylko wpływu obiektów na jakość środowiska ale także na klimat.

W Wymaganiu Podstawowym nr 6: Oszczędność energii i izolacyjność cieplna Parlament Europejski wprowadził dodatkowe wymaganie, stwierdzające, że obiekty budowlane muszą być również energooszczędne i zużywać jak najmniej energii podczas ich budowy i rozbiórki.

Najbardziej widoczną różnicą jest wprowadzenie w rozporządzeniu nowego Wymagania Podstawowego nr 7: Zrównoważone wykorzystanie zasobów naturalnych w brzmieniu:
W rozporządzeniu wskazuje się, że do przeprowadzenia oceny zrównoważonego wykorzystania zasobów i wpływu obiektów budowlanych na środowisko należy, w miarę możliwości stosować deklaracje środowiskowe wyrobów. Obecnie wydawane są one na podstawie norm ISO serii 14020, lecz w Komitecie Technicznym CEN/TC 350 finalizowane są już prace nad wdrożeniem EPD do systemu norm europejskich. Wyniki prac Komitetu Technicznego CEN/TC 350 Zrównoważone budownictwo będą wykorzystywane w dokumentowaniu wielu nowych wymagań rozporządzenia.

Istotne znaczenie będą miały także wyniki prac licznych komitetów technicznych opracowujących normy zharmonizowane wyrobów, do których kierowane są obecnie zmienione mandaty Komisji Europejskiej, wymagające uwzględnienia oceny zawartości substancji niebezpiecznych. Wspólne, europejskie metody badań i oznaczeń substancji niebezpiecznych opracowane przez Komitet Techniczny CEN/TC 351 będą teraz sukcesywnie wprowadzane do zharmonizowanych specyfikacji technicznych. Pozwoli to na umieszczenie informacji o zawartości substancji niebezpiecznych jako integralnej części dotychczas deklarowanych właściwości użytkowych wyrobu, towarzyszących oznakowaniu CE.

Rozporządzenie w wersji przyjętej przez Parlament Europejski wskazuje, że w celu zwiększenia możliwości rozwoju zrównoważonego budownictwa oraz ułatwienia rozwoju wyrobów przyjaznych dla środowiska deklaracji właściwości użytkowych powinny towarzyszyć informacje o zawartości substancji niebezpiecznych w wyrobie budowlanym. […] Informacje te powinny być udostępniane w tym samym czasie i w takiej samej formie co deklaracja właściwości użytkowych, tak aby dotarły one do wszystkich potencjalnych użytkowników wyrobów budowlanych.

Nowe przepisy stanowią najtrudniejsze wyzwanie dla stosujących wyroby, bo to na nich spoczywa obowiązek takiego doboru deklarowanych właściwości użytkowych wyrobów aby zapewnić spełnienie przepisów techniczno-budowlanych obowiązujących w miejscu wznoszenia obiektów budowlanych. W celu ułatwienia pozyskiwania informacji o przepisach państw członkowskich odnoszących się do obiektów budowlanych rozporządzenie przewiduje powołanie sieci krajowych punktów kontaktowych ds. wyrobów budowlanych, których zadaniem będzie: dostarczanie informacji na temat przepisów mających zastosowanie w przypadku wbudowania, montażu lub instalacji określonego typu wyrobu budowlanego.

Liczba nowych elementów wprowadzonych przez rozporządzenie do oceny wyrobów budowlanych na potrzeby oznakowania CE oraz nowe obowiązki nałożone na wszystkich uczestników rynku wyrobów budowlanych wskazująca potrzebę intensywnych przygotowań do jego stosowania. Przeznaczono na te działania stosunkowo długi okres vacatio legis, bowiem proponuje się aby rozporządzenie zaczęło obowiązywać od 1 lipca 2013 r. Powinno to pozwolić na wyznaczenie jednostek uczestniczących w ocenie wyrobów i ich organizacji, na powołanie punktów kontaktowych ds. wyrobów budowlanych, wprowadzenie sprawnych mechanizmów kontroli rynku oraz upowszechnienie informacji o nowych przepisach, również poprzez szkolenia i seminaria.