Bez tych dokumentów, wyliczą ci niższą emeryturę. Problem z kapitałem początkowym
Osoby, które pracowały przed 1999 rokiem, a teraz przechodzą na emeryturę z reguły dostają świadczenie niższe niż powinny. Dlaczego? Nie mają wszystkich dokumentów potrzebnych do wyliczenia kapitału początkowego. Jest to powszechne, bo ich zgromadzenie graniczy z cudem.
Spis treści
- Dlaczego ustalenie kapitału początkowego jest ważne?
- Jak jest ustalany kapitał początkowy?
- Wniosek o ustalenie kapitału początkowego - co potrzebne?
- Jak wyliczana jest emerytura z kapitałem lub bez?
Według szacunkowych obliczeń problem wciąż dotyczy ponad miliona osób. Bez ustalenia kapitału początkowego emerytury wyliczane przez ZUS są niższe o kilkaset złotych. Przykładowo, osoba, która przed reformą systemu emerytalnego przepracowała 20 lat i otrzymywała średnią krajową, przez brak ustalonego kapitału początkowego dostanie emeryturę niższą o tysiąc złotych miesięcznie.
Dlaczego ustalenie kapitału początkowego jest ważne?
Dopiero od 1 stycznia 1999, gdy obecnie obowiązujący system emerytalny wszedł w życie, składki na ubezpieczenie emerytalne są ewidencjonowane w ZUS w dokładnej wysokości w jakiej są pobierane i na koncie konkretnej osoby. Wcześniej płatnicy odprowadzali pieniądze do ZUS, ale bez szczegółowej osobowej ewidencji.
Dlatego każdy kto podlegał obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym przed 1999 r. musi sam to udokumentować. Na dodatek, trzeba dostarczyć dokumenty potwierdzające podstawę wymiaru tych składek, a więc dokumenty płacowe.
Nie jest to łatwe, bo mało kto ma je w domowych archiwach. Z kolei wiele firm już nie istnieje, inne zmieniły właściciela, a ich dokumentacje pracownicze trafiły do różnych archiwów lub w ogóle zaginęły.
Dlatego, choć kapitał początkowy można było ustalić już od razu w 1999 roku, a przez pierwsze lata można to było zrobić za pośrednictwem aktualnego pracodawcy, miliony Polaków – przy napotkaniu pierwszych problemów ze znalezieniem dokumentów z przeszłości – odłożyło starania na bliżej nie określoną przyszłość.
Zgodnie z przepisami o ustalenie kapitału początkowego można bowiem wystąpić nawet jednocześnie z wnioskiem o emeryturę i wiele osób tak postępuje.
Przy niekompletnych dokumentach rzadko jednak udaje się uzyskać kapitał początkowy w pełnej wysokości – czyli takiej, gdyby udało się je skompletować w ilości i formie wymaganej przez przepisy.
Jak jest ustalany kapitał początkowy?
Kapitał początkowy to odtworzona kwota składek na ubezpieczenie emerytalne, które zostały opłacone przez ciebie albo twojego płatnika składek przed 1 stycznia 1999 roku. Kapitał początkowy nie jest świadczeniem wypłacanym przez ZUS. Jego wysokość ma wpływ na wysokość twojej emerytury.
Kapitał początkowy powinna mieć ustalony każda osoba, która urodziła się po 31 grudnia 1948 roku, oraz pracowała przed 1 stycznia 1999 roku i miała opłacane składki na ubezpieczenie społeczne, na przykład przez pracodawcę.
Wniosek o ustalenie kapitału początkowego - co potrzebne?
Wniosek o ustalenie kapitału początkowego można złożyć w dowolnym czasie. Potrzebne jest do tego wypełnienie specjalnych formularzy:
- informacji o okresach składkowych i nieskładkowych,
- informacji o przebiegu ubezpieczenia.
Kluczowe znaczenie mają jednak dokumenty, którymi wszystkie te informacje trzeba potwierdzić.
Najważniejsze są dokumenty, które potwierdzają okresy składkowe i nieskładkowe przed 1 stycznia 1999 roku – na przykład okresy pracy, służby wojskowej, pobierania zasiłku dla bezrobotnych, urlopu wychowawczego, nauki w szkole wyższej (np. świadectwa pracy, umowy o pracę). Najlepiej oryginały lub kserokopie z archiwum potwierdzone przez to archiwum.
Równie ważne są zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu przed 1 stycznia 1999 roku – wystawia je pracodawca albo następca pracodawcy. Jeżeli nie złoży się dokumentów, które potwierdzą wysokość wynagrodzenia, to za ten okres ZUS przyjmuje wynagrodzenie minimalne – proporcjonalnie do okresu i wymiaru czasu pracy,
Do dokumentowania tych informacji może też posłużyć legitymacja ubezpieczeniowa – jeśli się ją ma, a w niej uzupełnione przez pracodawcę wpisy o zatrudnieniu i wysokości wynagrodzenia.
Jak wyliczana jest emerytura z kapitałem lub bez?
Kapitał początkowo jest doliczany do środków zgromadzonych na koncie przyszłego emeryta w ZUS, na którym gromadzone są składki od 1 stycznia 1999 r.
Oprócz konta pieniądze na przyszłą emeryturę są zewidencjonowane na subkoncie – tam zgromadzone są pieniądze z części kapitałowej składki emerytalnej, które trafiały do OFE, a potem wróciły do ZUS.
Te kapitały stanowią podstawę do wyliczenia wysokości emerytury. Poza ich wysokością tak naprawdę ważny jest tylko moment przechodzenia na emeryturę. Według specjalnych tablic średniego dalszego trwania życia, ustalanych przez GUS, ZUS ustali wysokość emerytury, którą będziemy otrzymywali już do końca życia, oczywiście z uwzględnieniem kolejnych waloryzacji.
Im wyższa więc suma kapitałów z konta, wliczając weń kapitał początkowy oraz subkonta, tym wyższa emerytura.
Jeśli mamy wiec w zamyśle składanie wniosku o ustalenie kapitału początkowego dopiero wraz z wnioskiem o emeryturę, warto w międzyczasie gromadzić wszystkie dokumenty potrzebne do ustalenia kapitału – zwłaszcza, że nawet po znalezieniu właściwego archiwum na dostarczenie kopii dokumentów czeka się miesiącami.
Warto też pamiętać, że nawet jeśli już kapitał początkowy został ustalony i emerytura wyliczona, to jeśli uda nam się znaleźć lub uzyskać świadectwo pracy czy inny dokument mogący wpłynąć na podwyższenie tego kapitału, możemy wystąpić do ZUS o przeliczenie emerytury.
Nie ma też co liczyć na korzystną zmianę przepisów; korekta zasad ustalania kapitału początkowego z korzyścią dla przyszłych emerytów miała miejsce w 2015 r., a na kolejną taką zmianę nie ma co liczyć.
