Co grozi za nielegalne prowadzenie działalności gospodarczej? Można utracić wolność albo cały majątek
Prowadzenie działalności gospodarczej bez założenia firmy czyli wpisania do rejestru kiedy jest to wymagane, grozi poważnymi konsekwencjami prawnymi i finansowymi. Trzeba być tego świadomym, decydując się na taki krok świadomie, ale nieświadome złamanie przepisów też od karny nie zwolni.
Spis treści
- Kara za nielegalne wykonywanie działalności gospodarczej
- Kiedy zarabianie pieniędzy jest prowadzeniem działalności gospodarczej
- Nierejestrowana działalność: kiedy jest legalna a kiedy nie
- Podatek od nieujawnionych dochodów: ile zapłacisz
Już za samo prowadzenie działalności gospodarczej bez wpisu do rejestru grozi kara nawet ograniczenia wolności. A to dopiero początek. Gdy taki fakt zostanie ujawniony, a na dodatek osoba, która się dopuściła takiego wykroczenia zostanie prawomocnie ukarana, uruchomi się prawdziwa lawina kar.
O obowiązkowe składki ZUS od działalności upomni się ZUS, urząd skarbowy wymierzy podatek od nieujawnionych źródeł dochodu, a do tego dojść mogą jeszcze sankcje VAT, a jeszcze Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów, Urząd Ochrony Danych osobowych, sanepid. Jeśli do tego jeszcze nielegalny przedsiębiorca prowadził działalność wymagającą koncesji lub zezwolenia, dojdą jeszcze kary z ustaw regulujących taką aktywność gospodarczą.
To nie przesada: kilka czy kilkanaście tysięcy dochodu z nielegalnego biznesu może wygenerować kary idące w setki tysięcy złotych, warto więc zastanowić czy warto tak ryzykować.
Kara za nielegalne wykonywanie działalności gospodarczej
Wykonywanie działalności gospodarczej bez wymaganego zgłoszenia do ewidencji działalności gospodarczej, wpisu do rejestru działalności regulowanej lub bez wymaganej koncesji albo zezwolenia, podlega karze ograniczenia wolności albo karze grzywny. Tak stanowi art. 60 par. 1 Kodeksu wykroczeń.
Jak widać, taka sama kara grozi za niewpisanie działalności do rejestru CEIDG jak i handel alkoholem czy papierosami bez koncesji, choć oczywiście sam wymiar za takie wykroczenia będzie różny.
Co istotne, przepis ten można naruszyć nawet nieświadomie, będąc przekonanym że zarabia się w taki sposób, że nie jest to działalność gospodarcza albo że prowadzi się drobny biznes, ale na skalę nie wymagającą rejestracji.
Zgodnie bowiem z Prawem Przedsiębiorczości można prowadzić działalność gospodarczą bez rejestracji, ale nie przekraczając określonych limitów: aktualnie to 50 proc. minimalnego wynagrodzenia za pracę (1 745 zł), a od 1 lipca 75 proc. (2 700 zł). Co ważne są to limity miesięczne, co oznacza, że jeśli w jednym miesiącu nie zarobiliśmy nic, to nie możemy w drugim zarobić podwójnie.
Przekroczenie limitu nawet w jednym miesiącu nakazuje dokonać wpisu do CEIDG i wejść w obowiązki przedsiębiorcy prowadzącego rejestrowaną działalność gospodarczą.
Kiedy zarabianie pieniędzy jest prowadzeniem działalności gospodarczej
Czym wyróżnia się działalność gospodarcza od innych form zarabiania pieniędzy? Jeśli zastanawiasz się, czy to, co robisz jest działalnością gospodarczą i czy powinieneś zgłaszać ją do urzędu, sprawdź, czy ma cechy działalności gospodarczej. Te cechy to:
- cel zarobkowy – jest nastawiona na zysk
- zorganizowanie – działalność ma zorganizowany charakter, jeśli na przykład wynajmujesz pomieszczenie do jej wykonywania, poszukujesz klientów, prowadzisz marketing
- ciągłość – oznacza podejmowanie czynności w sposób ciągły
- wykonywanie jej we własnym imieniu i na własną odpowiedzialność za nią (czyli nie wykonujesz jej na zlecenie i pod kierownictwem zleceniodawcy)
- ponoszenie ryzyka gospodarczego związanego z działalnością.
Trzeba jednak wiedzieć, że w przepisach występuje kilka definicji działalności gospodarczej i przedsiębiorcy. Oznacza to, że nawet jeśli nie „podpadasz" pod definicję działalności albo przedsiębiorcy z jednej ustawy, to możesz podlegać przepisom innych ustaw (na przykład podatkowych albo ubezpieczeniowych). Przykładem może być definicja przedsiębiorcy w przepisach ubezpieczeniowych. Zgodnie z nimi, wspólnik spółki jawnej podlega takim samym zasadom ubezpieczenia jak „przedsiębiorca", chociaż nie jest przedsiębiorcą w świetle innych przepisów (przedsiębiorcą jest sama spółka jawna, a nie jej wspólnicy).
Rozstrzygnięcie, czy powinieneś rejestrować działalność i rozliczać się jako osoba prowadząca działalność jest szczególnie ważna w sprawach podatkowych. Nawet jeśli myślisz, że nie prowadzisz działalności gospodarczej, urząd skarbowy może mieć na ten temat inne zdanie. Jeśli masz wątpliwości, czy powinieneś rozliczać się jako osoba prowadząca działalność, skontaktuj się z urzędem skarbowym.
Nierejestrowana działalność: kiedy jest legalna a kiedy nie
Przypomnijmy, iż karę z art. 60 Kodeksu wykroczeń za nielegalne wykonywanie działalności gospodarczej możemy ponieść także wtedy gdy prowadzimy działalność w oparciu o przepisy o legalnej działalności nierejestrowanej, ale przekroczymy limit przychodów.
Skąd będzie wiadomo, że limit został przekroczony? Legalne prowadzenie nierejestrowanej działalności gospodarczej wymaga prowadzenia ewidencji – tak zwanej uproszczonej ewidencji sprzedaży. Można to robić w formie papierowej lub elektronicznie, na przykład w arkuszu kalkulacyjnym Excel.
Dokładna ewidencja pozwoli szybko ustalić, czy nie przekroczyło się progu przychodów uprawniających do prowadzenia działalności nierejestrowej. Przepisy nie regulują, jakie dokładnie elementy powinien zawierać uproszczona ewidencja sprzedaży. Zazwyczaj zawiera:
- liczbę porządkową
- datę sprzedaży
- wartość sprzedaży
- wartość sprzedaży narastająco.
- W ewidencji możesz dopisywać również inne informacje - numer dowodu sprzedaży albo informacje o rodzaju transakcji.
W ewidencji zapisuje się sprzedaż za dany dzień, nie później niż przed dokonaniem sprzedaży w dniu następnym. To oznacza, że po sprzedaniu towaru następnego dnia, nie możesz wpisywać sprzedaży z dnia poprzedniego.
Kontroli łatwo więc będzie ustalić, że prowadziłeś sprzedaż poza ewidencją a tym samym domniemywać, że prowadzisz działalność nierejestrowaną ponad limit czyli nielegalnie wykonujesz działalność gospodarczą bez rejestracji.
Podatek od nieujawnionych dochodów: ile zapłacisz
Poza karą za nielegalnie prowadzoną działalność w takim przypadku, abstrahując już od szczegółów innych kar przykładowo wymienionych na wstępie, urząd skarbowy każe zapłacić podatek od nieujawnionych dochodów. Wynosi on aż 75 procent!
Wynika to z art. 30 ust. 1 pkt 7 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.
A dochody skarbówka oszacuje sama – sposób w jaki może to zrobić jest opisany szczegółowo w ustawie Ordynacja podatkowa.
Biorąc pod uwagę wszystkie możliwe kary z jednej strony, a różnego rodzaju przywileje podatkowe, np. możliwość wyboru formy opodatkowania czy wynoszącej obecnie 30 tys. zł kwoty wolnej od podatku, nie warto ryzykować prowadzenia nielegalnej działalności gospodarczej. Najrozsądniejszym rozwiązaniem przy prowadzeniu własnego biznesu jest skorzystanie z przepisów o legalnej działalności nierejestrowanej. Natomiast przy planowanym, biznesie na większą skalę zarejestrowanie firmy, tym bardziej że w ostatnich latach także w kwestii obowiązkowych składek ZUS przedsiębiorcy w początkowym okresie działalności mogą skorzystać ze zwolnień oraz płacenia składek na preferencyjnych warunkach.
