Decyzja środowiskowa będzie wydawana szybciej. Jest projekt nowej ustawy

Decyzja środowiskowa, a właściwie decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach, jest potrzebna do wydania pozwolenia na budowę, gdy inwestycja może mieć wpływ na środowisko. Decyzja środowiskowa wskazuje, jak przeprowadzić inwestycję, aby w najmniejszym stopniu wpłynęła ona negatywnie na środowisko. Nowy projekt ustawy, opublikowany 18 maja, ma usprawnić wydawanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach oraz realizację inwestycji. Jak wygląda procedura dotycząca decyzji środowiskowej?

Spis treści

1. Decyzja środowiskowa - kiedy jest potrzebna?
2. Kto wydaje decyzje środowiskowe?
3. Podstawą decyzji środowiskowej jest ocena oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko
4. Dokumenty wymagane wraz z wnioskiem o wydanie decyzji środowiskowej
5. Wniosek o decyzję środowiskową w urzędzie
6. Usprawnienie procedur wydawania decyzji środowiskowej

Decyzja środowiskowa - kiedy jest potrzebna?

Decyzja środowiskowa znajduje się w zestawie dokumentów potrzebnych do wydania różnego rodzaju innych decyzji w procesie inwestycyjnym. Trzeba mieć decyzję o środowiskowych uwarunkowaniach, przed uzyskaniem m.in.:

• decyzji o pozwoleniu na budowę, decyzji o zatwierdzeniu projektu budowlanego oraz decyzji o pozwoleniu na wznowienie robót budowlanych;
• decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu;
• pozwolenia wodnoprawnego na regulację wód, pozwolenia wodnoprawnego na wykonanie urządzeń wodnych oraz pozwolenia wodnoprawnego na wydobywanie z wód kamienia, żwiru, piasku oraz innych materiałów;
• decyzji o zatwierdzeniu projektu scalenia działek lub wymiany gruntów;
• decyzji o zmianie lasu na użytek rolny;
• decyzji o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej;
• decyzji o ustaleniu lokalizacji linii kolejowej;
• decyzji o zezwoleniu na realizację inwestycji w zakresie lotniska użytku publicznego;
• decyzji o ustaleniu lokalizacji regionalnej sieci szerokopasmowej;
• decyzji o pozwoleniu na realizację inwestycji przeciwpowodziowych;
• decyzji o ustaleniu lokalizacji strategicznej inwestycji w zakresie sieci przesyłowej.

Decyzja środowiskowa, zgodnie z Prawem budowlanym, jest również konieczna przed dokonaniem zgłoszenia budowy lub zgłoszenia robót budowlanych oraz zgłoszenia zmiany pozwolenia na użytkowanie obiektu budowlanego lub jego części. Można realizować inwestycję na podstawie zgłoszenia tylko wtedy, gdy nie była przeprowadzona ocena oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko – inaczej jest potrzebne pozwolenie na budowę.

Decyzję o uwarunkowaniach środowiskowych dołącza się do wniosków lub zgłoszeń. Decyzja środowiskowa jest ważna 6 lat od dnia, w którym stała się ostateczna. Okres ten może wynieść do 10 lat, o ile w szczególnych przypadkach wnioskodawca otrzymał na to zgodę urzędu.

Dobrze jest upewnić się, czy planowane przedsięwzięcie wymaga uzyskania decyzji środowiskowej, w czym pomoże wykaz w Rozporządzeniu Rady Ministrów z 10 września 2019 w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko.

Kto wydaje decyzje środowiskowe?

Kompetencje urzędów określa lokalizacja inwestycji, ale są przypadki, w których decyzje wydają organy nadrzędne. Uprawnienia dla wydania decyzji środowiskowej mają:

• starostwa powiatowe
• urzędy miast lub gmin
• regionalne dyrekcje ochrony środowiska
• regionalne dyrekcje lasów państwowych
• urzędy dzielnicowe m.st. Warszawy
• urzędy miast na prawach powiatu
• Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska

Do regionalnych dyrekcji ochrony środowiska składa się wnioski w przypadku inwestycji mogących zawsze znacząco oddziaływać na środowisko, w tym np.: drogi, napowietrzne linie elektroenergetyczne, sztuczne zbiorniki wodne, zmiana lasu, niestanowiącego własności Skarbu Państwa, na użytek rolny, sieci szerokopasmowe, budowle przeciwpowodziowe, inwestycje polegające na zmianie lub rozbudowie przedsięwzięć, dla których do wydania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach właściwy był regionalny dyrektor ochrony środowiska, elektrownie wiatrowe czy linie kolejowe. Jeżeli wymienione przedsięwzięcia wykraczają poza obszar jednego województwa to wniosek składa się do regionalnej dyrekcji ochrony środowiska w województwie, na terenie którego znajduje się największa część terenu objętego decyzją środowiskową. 

Starostwa lub urzędy miasta na prawach powiatu są właściwe w przypadku scalania, wymiany lub podziału gruntów. 

Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych odpowiada ze decyzje środowiskowe w przypadku zmiany lasu – stanowiącego własność Skarbu Państwa – na użytek rolny. Jeśli wnioskodawcą jest jednostka Lasów Państwowych to wniosek składa się do regionalnej dyrekcji ochrony środowiska.

Generalna Dyrekcji Ochrony Środowiska ma kompetencje w przypadku inwestycji w zakresie budowy obiektu energetyki jądrowej i inwestycji towarzyszących.

Urzędy miast lub gmin wydają decyzje środowiskowe w przypadku pozostałych przedsięwzięć.

Jeśli wnioskodawcą jest jednostka samorządu terytorialnego: gmina albo wójt, burmistrz lub prezydent miasta to wniosek składa się regionalnej dyrekcji ochrony środowiska.

Podstawą decyzji środowiskowej jest ocena oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko

Przede wszystkim (jest to zdefiniowane w Rozporządzeniu w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko) trzeba rozróżnić przedsięwzięcia wymagające decyzji środowiskowej na:

• zawsze znacząco oddziałujące na środowisko
• potencjalnie znacząco oddziałujące na środowisko

Z urzędu przeprowadza się ocenę oddziaływania na środowisko dla wszystkich inwestycji mogących zawsze znacząco oddziaływać na środowisko. W przypadku tych potencjalnie oddziałujących to urząd decyduje, czy przeprowadzi ocenę.

Dla przeprowadzenia oceny trzeba złożyć do urzędu raport o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko. Raport powinna przygotować osoba, która ma wykształcenie lub doświadczenie zawodowe w zespołach przygotowujących takie opracowania (to wymagania art. 74 a ustawy z 3 października 2008 o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko).

Ocena oddziaływania na środowisko to efekt weryfikacji raportu o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko, uwzględnienia wymaganych opinii i uzgodnień i tzw. udziału społeczeństwa w postępowaniu (np. konsultacje, sprzeciwy).

Wydawana jest jedna decyzja środowiskowa, nawet jeśli jej realizacja wymaga później uzyskania kilku innych decyzji, np. ustalenia warunków zabudowy oraz pozwolenia na budowę oraz w przypadku inwestycji realizowanej w etapach.

Dokumenty wymagane wraz z wnioskiem o wydanie decyzji środowiskowej

Koniecznością może okazać się złożenie 2 wniosków:

• o wydanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach,
• o ustalenie zakresu raportu o oddziaływaniu na środowisko.

Do nich dołącza się:

• kartę informacyjną przedsięwzięcia
• raport o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko
• mapę
• mapę ewidencyjną poświadczoną przez właściwy organ (forma papierowa lub elektroniczna)
• mapę sytuacyjno-wysokościową (o ile wymaga tego rodzaj przedsięwzięcia, zamiast mapy ewidencyjnej)
• wypis i wyrys z miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego
• wypis z rejestru gruntów
• dokument ustalający strony postępowania (musi zawierać co najmniej numer działki ewidencyjnej oraz, o ile zostały ujawnione: numer jej księgi wieczystej, imię i nazwisko albo nazwę oraz adres podmiotu ewidencyjnego; nie trzeba jeśli liczba stron postępowania przekracza 10)
• wykaz działek przewidzianych do prowadzenia prac przygotowawczych polegających na wycince drzew i krzewów (o ile przewidziana jest wycinka)
• analizę kosztów i korzyści (jeśli wniosek dotyczy budowy, przebudowy lub modernizacji jednostki wytwórczej energii o mocy nominalnej cieplnej powyżej 20 MW, sieci ciepłowniczej lub sieci chłodniczej)
• dowód opłaty skarbowej
• pełnomocnictwo w sprawach administracyjnych (jeśli zostało ustanowione)
• dowód opłaty skarbowej za pełnomocnictwo (jeśli dotyczy)

Jeśli wniosek dotyczy inwestycji mogącej potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko wystarczy dołączyć kartę informacyjną przedsięwzięcia, nie potrzeba też raportu o oddziaływaniu na środowisko.

Obecne przepisy wymagają, by raport o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko lub kartę informacyjną składać w formie pisemnej, dołącza się ich zapis w formie elektronicznej (pendrive lub płyta CD).

Mapa ewidencyjna musi być poświadczona przez właściwy organ, który prowadzi państwowy zasób geodezyjny i kartograficzny (np. starostwo). Można ją dołączyć w postaci papierowej lub na nośniku elektronicznym (pendrive, płyta CD). Mapa powinna obejmować teren, na którym będzie realizowane przedsięwzięcie wraz z zaznaczeniem: - obszaru znajdującego się w odległości 100 m od granic terenu, na którym realizowane jest przedsięwzięcie, - działek, na których w wyniku realizacji, eksploatacji lub użytkowania przedsięwzięcia zostałyby przekroczone standardy jakości środowiska lub - działek znajdujących się w zasięgu znaczącego oddziaływania przedsięwzięcia, które może wprowadzić ograniczenia w zagospodarowaniu nieruchomości, zgodnie z jej aktualnym przeznaczeniem.

Wypis z planu nie jest konieczny dla inwestycji mieszkaniowych i inwestycji towarzyszących realizowanych na podstawie ustawy z 5 lipca 2018 o ułatwieniach w przygotowaniu i realizacji inwestycji mieszkaniowych oraz inwestycji towarzyszących.  

Wniosek o decyzję środowiskową w urzędzie

Po złożeniu wniosku urząd rozpoczyna postępowanie administracyjne, które nie odbywa się tylko pomiędzy wnioskodawcą a urzędem. Urząd ustala (na podstawie złożonych dokumentów) kto zostanie uznany za stronę postępowania i wysyła do nich zawiadomienie o wszczęciu postępowania. Gdy stron jest powyżej 10, urząd robi to poprzez obwieszczenie lub poprzez internetowy Biuletyn Informacji Publicznej, lub w inny sposób praktykowany w danej miejscowości dla publicznych ogłoszeń. Po 14 dniach od publikacji obwieszczenia uznaje się, że strony zostały poinformowane.

Następnym krokiem jest zawiadomienie o wszczęciu postępowania. Dla przedsięwzięć o znaczącym wpływie na środowisko urząd zwraca się do innych organów o zaopiniowanie wniosku w terminie 14 dni na wydanie opinii. Po ich otrzymaniu urząd określa w formie postanowienia zakres raportu o oddziaływaniu na środowisko, na co ma 30 dni od dnia wszczęcia postępowania. Po doręczeniu postanowienia urząd zawiesza postępowanie do czasu złożenia przez wnioskodawcę o decyzję środowiskową raportu o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko.

W przypadku wniosku dla przedsięwzięcia mogącego potencjalnie znacząco wpływającego na środowisko urząd decyduje, czy potrzebna będzie oceny oddziaływania na środowisko, ale przed podjęciem decyzji zwraca się do innych organów o zaopiniowanie wniosku, na co mają one 14 dni. Urząd zawsze przeprowadzi ocenę oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko, gdy: realizacja przedsięwzięcia uzależniona jest od ustanowienia obszaru ograniczonego użytkowania, z karty informacyjnej przedsięwzięcia wynika, że jego realizacja może spowodować nieosiągnięcie celów środowiskowych zawartych w planie gospodarowania wodami na obszarze dorzecza. 

Jeżeli urząd rezygnuje z przeprowadzania oceny oddziaływania na środowisko nie informuje o tym wnioskodawcy. Jeśli jednak zapadnie decyzja o konieczności jej przeprowadzenia to wnioskodawca otrzyma informację o zakresie raportu, który będzie musiał przygotować. Na to postanowienie można złożyć zażalenie.

Na opracowanie i dostarczenie raportu są 3 lata, licząc od dnia zawieszenia postępowania. Brak raportu w tym terminie urząd traktuje jak wycofanie wniosku.

Na podstawie dostarczonego przez wnioskodawcę raportu o oddziaływaniu inwestycji na środowisko urząd sprawdzi:

• środowisko i warunki życia ludzi
• dobra materialne
• zabytki
• krajobraz, w tym krajobraz kulturowy
• wzajemne oddziaływanie między ww. elementami
• dostępność do złóż kopalin
• ryzyko wystąpienia awarii oraz katastrof naturalnych i budowlanych
• możliwości i sposoby zapobiegania i zmniejszania negatywnego oddziaływania na środowisko
• wymagany zakres monitoringu przedsięwzięcia

Na wydanie decyzji środowiskowej mają wpływ wyniki uzgodnień i opinii z innymi organami, ustalenia zawarte w raporcie o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko oraz wnioski wynikające z udziału społeczeństwa w trakcie przeprowadzania oceny.

Jeśli wszystko jest w porządku nic nie stoi na przeszkodzie do wydania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach. Natomiast gdy ocena oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko jest inna niż to określił wnioskodawca, organ wskazuje w decyzji wariant dopuszczony do realizacji. Brak zgody na inny wariant jest praktycznie jednoznaczny z brakiem zgody urzędu na na realizację przedsięwzięcia.

Gdy w postępowaniu urząd odstąpił od przeprowadzenia ocena oddziaływania, potwierdza to w decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach, ale może określić warunki lub wymagania, które trzeba spełnić.

Według terminów określonych urzędowo, na wydanie decyzji, po spełnieniu wcześniejszych wymagań (np. opracowanie raportu) decyzja środowiskowa powinna zostać wydana w ciągu 30 dni. W praktyce trwa znacznie dłużej, bo w owych 30 dniach nie uwzględniono terminów przewidzianych na uzyskanie uzgodnień, opinii, czy też okresów zawieszenia postępowania. Od decyzji urzędu przysługuje prawo wniesienia odwołania w terminie 14 dni od dnia otrzymania decyzji.

Usprawnienie procedur wydawania decyzji środowiskowej

18 maja stronach Rządowego Centrum Legislacji opublikowano projekt nowelizacji ustawy o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko oraz niektórych innych ustaw.

W uzasadnieniu podano, że projekt zakłada przyspieszenie procedur mających na celu wydanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach oraz realizację inwestycji, zatem wpływa pozytywnie na działalność mikro przedsiębiorców oraz małych i średnich przedsiębiorców biorących udział w tych procedurach.

Wskazano, że zmiany przewidziane w projekcie wynikają przede wszystkim z potrzeby usprawnienia procedur inwestycyjnych w szczególności inwestycji drogowych, kolejowych, wodnych oraz przeciwpowodziowych. 

Zgodnie z projektem organ wydający decyzje o środowiskowych uwarunkowaniach będzie musiał, na początkowym etapie postępowania, przeprowadzać analizy zgodności lokalizacji przedsięwzięcia z ustaleniami miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, jeżeli został uchwalony. Rozwiązanie to - wskazano - ma wyeliminować wątpliwości interpretacyjne, które wynikają z praktyki współdziałania organów biorących udział w postępowaniu w sprawie wydania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach.

Zapewniono, że regulacja pozytywnie wpłynie na pracę organów uczestniczących w ocenie oddziaływania na środowisko, ponieważ ułatwi analizę przestrzenną położenia inwestycji, lokalizacji siedlisk zwierząt i roślin względem obszarów chronionych oraz weryfikację przedłożonego raportu o oddziaływaniu inwestycji na środowisko.

Ustawa ma wejść w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.

Monika Czechowska