Dla kogo już teraz każdy weekend zaczyna się w czwartek? Kiedy czterodniowy tydzień pracy będzie dla każdego?
Szybciej niż wiele osób w tej chwili się spodziewa wolne od pracy poza niedzielą będą nie tylko wszystkie soboty, ale i piątki. Czterodniowy tydzień pracy zostanie zagwarantowany w kodeksie pracy. Sejm tej kadencji już zmian wprowadzić nie zdąży, choć projekt stosownej ustawy wpłynął do niego z początkiem tego roku.
Spis treści
- Czterodniowy tydzień pracy: krótsza praca, niższe wynagrodzenie?
- Dlaczego powinniśmy pracować tylko cztery dni w tygodniu?
- Czterodniowy tydzień pracy: dla kogo i od kiedy?
- Kto najszybciej skorzysta z czterodniowego tygodnia pracy?
Projektowana ustawa na razie koncentruje się na skróceniu tygodnia pracy z 40 godzin do 35, pozostawiając pracodawcom swobodę w ustalaniu szczegółów. W związku z bliskimi wyborami polski parlament już nie zdąży sfinalizować prac nad nowym prawem, ale kwestią czasu jest gdy ten sam czy nieco inny projekt zmian w prawie pracy dotyczący skrócenia czasu pracy wpłynie do Sejmu i zostanie pozytywnie rozpatrzony.
Czterodniowy tydzień pracy: krótsza praca, niższe wynagrodzenie?
Z wielu badań przeprowadzanych w ostatnim czasie na temat czterodniowego tygodnia pracy wynika, że Polacy podchodzą do projektu dość ostrożnie. Jak się jednak okazuje po bardziej dogłębnej analizie, nie z powodu zamiłowania do pracy w każdy dzień powszedni, ale z obawy o wysokość wynagrodzenia.
Wydaje się bowiem logicznym, że skoro mniej godzin pracy, to i niższa sumaryczna zapłata za nie. Owszem, tam gdzie mamy do czynienia z umowami rozliczanymi według godzinnych stawek, tak może być w rzeczywistości. Jednak w zdecydowanej większości przypadków umów o pracę operuje się etatem – całym lub jego częścią. I tu pracownicy mogą być spokojni.
Wspomniany projekt ustawy skracającej tygodniowy wymiar etatu z 40 do 35 godzin, który trafił do Sejmu stanowi, iż skrócenie norm czasu pracy nie powoduje zmian w wysokości wynagrodzenia, co oznacza, że nie będzie ono niższe niż dotychczas otrzymywane.
Projekt nie przewiduje także ograniczeń w sposobach organizacji czasu pracy w okresie rozliczeniowym i umożliwia prowadzenie systemu pracy w trzech ośmiogodzinnych zmianach.
Dlaczego powinniśmy pracować tylko cztery dni w tygodniu?
Według danych OECD za 2021 r. polscy pracownicy pracują przeciętnie 1830 godzin w roku, co stanowi szósty najwyższy wynik wśród wszystkich państw OECD i drugi najwyższy wśród państw europejskich.
Uzasadnieniem do projektu jest poprawa stanu zdrowia Polaków i zapobieganie wypaleniu zawodowemu. Według badania przeprowadzonego w 2021 r. przez Smartscope na zlecenie Nationale-Nederlanden, aż ⅔ polskich pracowników zauważa u siebie objawy wypalenia zawodowego. Pracownicy mają mieć więcej czasu na odpoczynek, spędzanie go z rodziną i przyjaciółmi, kontakt z naturą i aktywność fizyczną. Spodziewanymi skutkami skrócenia czasu pracy są również wzrost jej wydajności – przewiduje projekt ustawy.
Skrócenie tygodnia pracy to najpoważniejszą zmiana prawa pracy – porównywalna niemalże do tej sprzed pół wieku, gdy tydzień pracy skracano z sześciu do pięciu dni, wprowadzając wszystkie wolne soboty. Teraz od ustawowego tygodnia pracy mają być odejmowane kolejne godziny, choć podobnie jak pół wieku temu nie od razu tydzień pracy będzie krótszy o cały dzień, czyli będzie kończył się w czwartek, tak jak teraz kończy się w piątek.
Oznacza to, że nie wszyscy będą mieli trzydniowe weekendy – piątek-niedziela, bo tam gdzie ze względu na rytm pracy niezbędna jest praca także w piątki i soboty, a także niedziele, część pracowników będzie musiała pracować także w nowe weekendy, podobnie zresztą jak dzieje się i teraz gdy większość weekendów jest dwudniowa.
Czterodniowy tydzień pracy: dla kogo i od kiedy?
Prawo zagwarantuje jednak możliwość wolnych w trzydniowych turach w innym terminie, np. niedziela-wtorek czy poniedziałek-środa.
W okresie przejściowym firmy będą mogły stosować różne rozwiązania, ale jak pokazuje historia, wcześniej czy później dojdziemy do weekendów rozpoczynających się w każdy czwartek.
Krótsza o pięć godzin w tygodniu praca może przyjmować różne rozmiary - począwszy od skrócenia dniówki każdego dnia o godzinę, rozpoczynając pracę później czy kończąc ją godzinę wcześniej niż do tej pory, po taką organizację czasu pracy w tygodniu, by wyeliminować z niego pracę w piątek, co oznaczałoby rozpoczynanie weekendu już w czwartek, po zakończeniu pracy.
Kto najszybciej skorzysta z czterodniowego tygodnia pracy?
W uproszczeniu można powiedzieć, że pierwszeństwo w dostępie do wszystkich weekendów zaczynających się już w czwartek będą miały te branże i zawody, które już teraz korzystają na dodaniu do kodeksu pracy przepisów o pracy zdalnej. Tę bowiem najłatwiej zorganizować tak, by to, co dla funkcjonowania firmy jest niezbędne zrealizować w cztery dni zamiast w pięć, czyli mówiąc inaczej – w 35 godzin, a nie w 40.
Eksperci wskazują, że będą to branże usług doradczych, ubezpieczenia, bankowość, a także usługi publiczne. Tam najłatwiej jest skrócić czas pracy o pięć godzin bez potrzeby zatrudniania dodatkowych osób lub ograniczania zakresu działalności ze względu na możliwości jakie dają nowe technologie w tym szczególnie przydatna jest sztuczna inteligencja.
Z kolei najtrudniej będzie dostosować się do wymogu czterodniowego tygodnia pracy tym branżom czy zawodom, które od dekad mają problem z wolnymi sobotami. Poza przedsiębiorstwami pracującymi w ruchu ciągłym ze względów technologicznych jest to handel, transport, usługi zdrowotne, turystyczne czy gastronomiczne. Wszędzie tam jednak wcześniej czy później praca będzie musiały być tak zorganizowana, by każdy pracownik mógł korzystać z dobrodziejstw 35-godzinnego tygodnia pracy.
