Dodatek za wysługę lat 2023 - ile wynosi i komu przysługuje? Jak obliczyć wysokość dodatku stażowego?
Popularnie określany mianem dodatku za wysługę lat, dodatek stażowy, to regulaminowa część wynagrodzenia pracowników strefy budżetowej – państwowych i samorządowych. W przedsiębiorstwach i firmach funkcjonujących poza budżetówką, jeśli jest stosowany, to dobrowolnie. Ile wynosi i komu przysługuje?
Spis treści
- Dodatek za wysługę lat 2023 - komu przysługuje?
- Dodatek stażowy - jak jest wyliczany?
- Jak wypłacany jest dodatek za wysługę lat?
Taki stan w prawie pracy wynika z dwóch okoliczności. Po pierwsze – poza przepisami kodeksu pracy osoby zatrudnione w instytucjach finansowanych z budżetu państwa lub samorządów są objęte dodatkowo regulacjami specjalnych ustaw. One właśnie, praktycznie bez wyjątku, premiują specjalnym dodatkiem staż pracy.
Natomiast w firmach prywatnych, zwyczajowo przyjęty jest inny system premiowania – mniej uzależniony od doświadczenia pracowników związanego ze stażem pracy, a bardziej od jej wyników i efektów. Choć są firmy prywatne, które w swoich regulaminach wynagradzania uwzględniają także staż pracy – wówczas zasady dotyczące dodatku stażowego czy ujmując rzecz inaczej – dodatku za wysługę lat są zazwyczaj oparte na regulacjach stosowanych w budżetówce.
Dodatek za wysługę lat 2023 - komu przysługuje?
Zarówno w przypadku osób zatrudnionych na posadach rządowych, jak i samorządowych dodatek za wysługę lat, formalnie dodatek stażowy, przysługuje po przepracowaniu pięciu lat. Wyjątkiem są nauczyciele – ustawa Karta Nauczyciela ustanawia dodatek stażowy już po przepracowaniu na etacie czterech lat.
Po upływie tego minimalnego okresu zatrudnienia dodatek stażowy przysługuje już aż do zakończenia pracy w instytucji budżetowej.
Dodatek stażowy - jak jest wyliczany?
Praktycznie i w instytucjach państwowych i w odniesieniu do pracowników samorządowych, w tym także nauczycieli, za każdy rok pracy przepracowany pod minimalny staż (pięć lub cztery lata) przysługuje dodatek za wysługę w wysokości 1 proc. Z tym, że pierwszy dodatek to 5 proc. zasadniczego wynagrodzenia (w przypadku nauczycieli – 4 procent), a maksymalny to 20 procent.
Oznacza to, że np. urzędnik po przepracowaniu w instytucji budżetowej siedmiu lat dostaje dodatek stażowy w wysokości 7 proc. płacy zasadniczej, po przepracowaniu 20. lat – w wysokości 20 procent, a po przepracowaniu 21. i więcej lat – także tylko 20 procent.
Szczegółowe zasady wyliczania dodatku stażowego uregulowane są w art. 22 ust. 1 ustawy o pracownikach urzędów państwowych oraz w art. 38 ust. 5 ustawy o pracownikach samorządowych.
W przypadku nauczycieli, którzy często zatrudniani są w kilku szkołach jednocześnie, dodatek za wysługę lat ustalany jest na podstawie stażu pracy w każdym miejscu oddzielnie. Oznacza to, że nauczyciel z 25-letnim stażem pracy w zawodzie np. w jednej szkole może mieć dodatek stażowy w wysokości 20 proc., w innej 7 proc. a w jeszcze innej otrzymywać wynagrodzenie bez dodatku za wysługę lat.
Jak wypłacany jest dodatek za wysługę lat?
By otrzymać taki dodatek trzeba przepracować pełne lata gdy więc zatrudnienie rozpoczęło się np. w połowie miesiąca, pierwszy dodatek będzie przysługiwał (w pełnej wysokości np. 5 proc. po przepracowaniu pięciu lat) gdy upłynie cały rok plus pozostałe dni tego niepełnego miesiąca.
Dodatek stażowy wypłacany jest zazwyczaj razem z wynagrodzeniem zasadniczym.
Obecnie (od 1 stycznia 2020 r.) dodatek stażowy nie jest wliczany do wynagrodzenia przy ustalaniu wysokości tego wynagrodzenia gdy dotyczą go przepisy o płacy minimalnej. Dzięki temu każdy wzrost płacy minimalnej oznacza także podwyżkę (wynagrodzenia zasadniczego a w konsekwencji także wysokości dodatku za wysługę lat, który po podwyżce ustalany jest od wyższej podstawy) dla pracowników otrzymujących dodatki stażowe.
Wcześniej było tak, że wynagrodzenie zasadnicze dopiero co zatrudnionych pracowników, nie uprawnionych jeszcze do dodatku stażowego) rosło w rytm podwyżek płacy minimalnej, a pracowników z dodatkiem stażowym często nie ulegało zmianie latami.
Trzeba też wiedzieć, że dodatek za wysługę przysługuje także za niektóre – choć nie wszystkie – okresy nieobecności w pracy. I tak np. przysługuje gdy nieobecność w pracy wynika ze zwolnienia z powodu choroby lub opieki nad dzieckiem czy członkiem rodziny, jeżeli pracownik pobiera zasiłek z ubezpieczenia społecznego.
Z kolei nie przysługuje za czas pobierania zasiłku macierzyńskiego, ale to formalnie, w praktyce bowiem pracownicy otrzymują zasiłek, w wysokości którego taki dodatek uwzględniono (jest on wliczany do podstawy wymiaru zasiłku macierzyńskiego).
Dodajmy, że pracownicy państwowi to nie tylko osoby zatrudnione w urzędach administracji państwowej. Zasady wynagradzania obowiązujące w sferze budżetowej dotyczą też m.in. pracowników sądów i prokuratur, żołnierzy zawodowych i funkcjonariuszy, pielęgniarki czy kolejarzy.
