Jak uzyskać zgodę na odstępstwo od przepisów techniczno-budowlanych według nowych przepisów?

Chcesz zrealizować inwestycję budowlaną, ale nie da jej się wykonać zgodnie z obowiązującymi przepisami techniczno-budowlanymi? Możesz uzyskać zgodę na odstępstwo od tych przepisów. Przeczytaj, jak to zrobić.

Spis treści

1. Kiedy i od jakich przepisów można uzyskać zgodę na odstępstwo?
2. Kiedy odstępstwo nie jest dopuszczalne?
3. Zgoda na odstępstwo od przepisów techniczno-budowlanych terminy
4. Gdzie uzyskać zgodę na odstępstwo od przepisów techniczno-budowlanych
5. Jak uzyskać odstępstwo od przepisów techniczno-budowlanych - krok po kroku
6. Udzielenie zgody na odstępstwo od przepisów techniczno-budowlanych lub odmowa jej udzielenia
7. Ile zapłacimy za wydanie zgody na odstępstwo?
8. Jak się odwołać od postanowienia urzędu dot. odstępstwa?

Kiedy i od jakich przepisów można uzyskać zgodę na odstępstwo?

Zasadą jest, że obiekt budowlany realizowany na podstawie decyzji o pozwoleniu na budowę należy projektować i budować zgodnie z przepisami techniczno-budowlanymi. W wyjątkowych sytuacjach uzasadnionych szczególnymi okolicznościami dopuszczalne jest jednak odstępstwo od przepisów techniczno-budowlanych. Przez przepisy techniczno-budowlane należy rozumieć:

• warunki techniczne, jakim powinny odpowiadać obiekty budowlane i ich usytuowanie,
• warunki techniczne użytkowania obiektów budowlanych.

Obowiązujące przepisy techniczno-budowlane, od których możemy uzyskać zgodę na odstępstwo to:

• rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (tekst jedn.: Dz.U. z 2019 r. poz. 1065 ze zm.);
• rozporządzenie Ministra Łączności z dnia 21 kwietnia 1995 r. w sprawie warunków technicznych zasilania energią elektryczną obiektów budowlanych łączności (Dz.U. Nr 50, poz. 271);
• rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 26 października 2005 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać telekomunikacyjne obiekty budowlane i ich usytuowanie (Dz.U. Nr 219, poz. 1864);
• rozporządzenie Ministra Infrastruktury i Rozwoju z dnia 20 października 2015 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać skrzyżowania linii kolejowych oraz bocznic kolejowych z drogami i ich usytuowanie (Dz.U. z 2015 r. poz. 1744);
• rozporządzenie Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia 10 września 1998 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budowle kolejowe i ich usytuowanie (Dz.U. Nr 151, poz. 987);
• rozporządzenie Ministra Obrony Narodowej z dnia 2 sierpnia 1996 r. w sprawie warunków technicznych jakim powinny odpowiadać obiekty budowlane nie będące budynkami, służące obronności Państwa oraz ich usytuowanie (tekst jedn. Dz.U. z 2017 r. poz. 711 ze zm.);
• rozporządzenie Ministra Obrony Narodowej z dnia 4 października 2001 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać strzelnice garnizonowe oraz ich usytuowanie (Dz.U. Nr 132, poz. 1479);
• rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 20 kwietnia 2007 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budowle hydrotechniczne i ich usytuowanie (Dz.U. Nr 86, poz. 579);
• rozporządzenie Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia 1 czerwca 1998 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać morskie budowle hydrotechniczne i ich usytuowanie (Dz.U. Nr 101, poz. 645);
• rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej z dnia 7 października 1997 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budowle rolnicze i ich usytuowanie (tekst jedn. Dz.U. z 2014 r. poz. 81 ze zm.);
• rozporządzenie Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia 31 sierpnia 1998 r. w sprawie przepisów techniczno-budowlanych dla lotnisk cywilnych (Dz.U. Nr 130, poz. 859);
• rozporządzenie Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia 2 marca 1999 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać drogi publiczne i ich usytuowanie (tekst jedn. Dz.U. z 2016 r. poz. 124 ze zm.);
• rozporządzenie Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia 30 maja 2000 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać drogowe obiekty inżynierskie i ich usytuowanie (Dz.U. Nr 63, poz. 735);
• rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 16 stycznia 2002 r. w sprawie przepisów techniczno-budowlanych dotyczących autostrad płatnych (Dz.U. Nr 12, poz. 116);
• rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 26 kwietnia 2013 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać sieci gazowe i ich usytuowanie (Dz.U. z 2013 r. poz. 640);
• rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 21 listopada 2005 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać bazy i stacje paliw płynnych, rurociągi przesyłowe dalekosiężne służące do transportu ropy naftowej i produktów naftowych i ich usytuowanie (tekst jedn.: Dz.U. z 2014 r. poz. 1853 ze zm.);
• rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 21 kwietnia 2015 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać kanały technologiczne (Dz.U. z 2015 r. poz. 680);
• rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 17 czerwca 2011 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać obiekty budowlane metra i ich usytuowanie (Dz.U. Nr 144, poz. 859);
• rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 16 sierpnia 1999 r. w sprawie warunków technicznych użytkowania budynków mieszkalnych (Dz.U. Nr 74, poz. 836).

Zgodę na odstępstwo wydaje ten sam organ, do którego składamy wniosek o pozwolenie na budowę, czyli zazwyczaj starosta lub prezydent miasta na prawach powiatu. To właśnie ten organ udziela lub odmawia zgody na odstępstwo. Jednak robi to dopiero po uzyskaniu upoważnienia ministra. Zgoda wydawana jest tylko w szczególnie uzasadnionych przypadkach, po spełnieniu określonych warunków zamiennych.

Kiedy odstępstwo nie jest dopuszczalne?

Odstępstwa nie można uzyskać od przepisów i warunków, które nie są przepisami techniczno-budowlanymi w rozumieniu ustawy Prawo budowlane, a więc m.in. od:

• ustawy z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych (tekst jedn. Dz.U. z 2021 r. poz. 1376 ze zm.),
• ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r.  Prawo o ruchu drogowym (tekst jedn. Dz.U. z 2021 r. poz. 450 ze zm.),
• rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 16 lutego 2005 r. w sprawie sposobu numeracji i ewidencji dróg publicznych, obiektów mostowych, tuneli, przepustów i promów oraz rejestru numerów nadanych drogom, obiektom mostowym i tunelom (Dz.U. Nr 67, poz. 582),
• wzorców i standardów (WiS).

Ponadto, organ odmówi nam wydania zgody na odstępstwo od przepisów techniczno-budowlanych, w sytuacji gdy jego wydanie mogłoby spowodować:

• zagrożenie życia ludzi lub bezpieczeństwa mienia,
• ograniczenie dostępu dla osób ze szczególnymi potrzebami do obiektów użyteczności publicznej oraz obiektów budownictwa mieszkalnego wielorodzinnego,
• pogorszenie warunków zdrowotno-sanitarnych i użytkowych,
• pogorszenie stanu środowiska.

Zgoda na odstępstwo od przepisów techniczno-budowlanych terminy

Kiedy powinniśmy załatwić sprawę? Wniosek o zgodę na odstępstwo powinniśmy złożyć przed wydaniem decyzji o pozwoleniu na budowę albo pozwoleniu na zmianę pozwolenia na budowę. Ważne! Nie ma możliwości uzyskania zgody na odstępstwo od przepisów techniczno-budowlanych dla inwestycji realizowanej w trybie zgłoszenia, a także uzyskania zgody na odstępstwo w ramach postępowania w sprawie rozpoczęcia i prowadzenia robót budowlanych z naruszeniem ustawy – Prawo budowlane.

Gdzie uzyskać zgodę na odstępstwo od przepisów techniczno-budowlanych

Zgodę na odstępstwo uzyskamy w:

• starostwie powiatowym,
• urzędzie wojewódzkim,
• urzędzie dzielnicowym m.st. Warszawy, bądź
• urzędzie miast na prawach powiatu.

Wniosek o wydanie zgody na odstępstwo od przepisów techniczno-budowlanych składamy w tym samym urzędzie, który jest uprawniony do wydania nam pozwolenia na budowę. W większości przypadków będzie to starostwo albo urząd miasta na prawach powiatu.

Wyłącznie w przypadku bardziej skomplikowanych przedsięwzięć składamy wniosek do urzędu wojewódzkiego. Chodzi tu o inwestycje dotyczące następujących obiektów i robót budowlanych:

• usytuowanych na terenie pasa technicznego, portów i przystani morskich, morskich wód wewnętrznych, morza terytorialnego i wyłącznej strefy ekonomicznej, a także na innych terenach przeznaczonych do utrzymania ruchu i transportu morskiego,
• hydrotechnicznych piętrzących, upustowych, regulacyjnych oraz kanałów i innych obiektów służących kształtowaniu zasobów wodnych i korzystaniu z nich, wraz z obiektami towarzyszącymi, z wyłączeniem urządzeń melioracji wodnych,
• dróg publicznych krajowych i wojewódzkich wraz z obiektami i urządzeniami służącymi do utrzymania tych dróg i transportu drogowego oraz sytuowanymi w granicach pasa drogowego sieciami uzbrojenia terenu – niezwiązanymi z użytkowaniem drogi, a w odniesieniu do dróg ekspresowych i autostrad – wraz z obiektami i urządzeniami obsługi podróżnych, pojazdów i przesyłek,
• usytuowanych na obszarze kolejowym,
• lotnisk cywilnych wraz z obiektami i urządzeniami towarzyszącymi,
• usytuowanych na terenach zamkniętych,
• strategicznych inwestycji w zakresie sieci przesyłowych, o których mowa w ustawie z dnia 24 lipca 2015 r. o przygotowaniu i realizacji strategicznych inwestycji w zakresie sieci przesyłowych,
• elektrowni wiatrowych – w rozumieniu art. 2 pkt 1 ustawy z dnia 20 maja 2016 r. o inwestycjach w zakresie elektrowni wiatrowych,
• inwestycji na nieruchomości wchodzącej w skład Zasobu Nieruchomości, o którym mowa ustawie z dnia 20 lipca 2017 r. o Krajowym Zasobie Nieruchomości, oddanej w użytkowanie wieczyste lub sprzedanej w trybie określonym w art. 53 ust.1 lub ust. 2 tej ustawy, przeznaczonej na wynajem o czynszu najmu określonym zgodnie z przepisami rozdziału 7 tej ustawy,
• metra wraz z powiązanymi z nimi urządzeniami budowlanymi oraz sieciami uzbrojenia terenu (jeżeli konieczność ich budowy lub przebudowy wynika z budowy lub przebudowy metra),
• sieci uzbrojenia terenu sytuowanych poza pasem drogowym drogi krajowej lub wojewódzkiej, jeżeli konieczność ich budowy lub przebudowy wynika z budowy lub przebudowy tej drogi,
• drogowych obiektów inżynierskich sytuowanych w granicach pasa drogowego drogi krajowej lub wojewódzkiej, niezwiązanych z tymi drogami,
• dróg gminnych lub powiatowych, jeżeli konieczność ich budowy lub przebudowy wynika z budowy lub przebudowy drogi krajowej lub wojewódzkiej,
• zjazdów, w rozumieniu art. 4 pkt 8 ustawy z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych, z dróg krajowych i wojewódzkich,
• sieci przesyłowych, w rozumieniu art. 3 pkt 11a ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. — Prawo energetyczne,
• rurociągów przesyłowych dalekosiężnych służących do transportu ropy naftowej i produktów naftowych.

Jeśli nie jesteśmy w stanie ustalić gdzie zrealizować usługę, wystarczy wejść na stronę https://www.biznes.gov.pl/ i podać dokładne miejsce inwestycji. System automatycznie wygeneruje dla nas informację o adresie urzędu, do którego powinniśmy złożyć wniosek o zgodę na odstępstwo.

Jak uzyskać odstępstwo od przepisów techniczno-budowlanych - krok po kroku

Przepisy nie określają wzoru formularza takiego wniosku. Warto zatem dowiedzieć się bezpośrednio w urzędzie, do którego będziemy składać wniosek o zgodę na odstępstwo, czy nie określił on własnego wzoru formularza wniosku. Możemy też skorzystać ze wzoru opracowanego przez Ministerstwo Infrastruktury na potrzeby inwestycji w obszarze drogownictwa.

Do wniosku powinniśmy dołączyć następujące dokumenty:

• wniosek o udzielenie zgody na odstępstwo od przepisów techniczno-budowlanych,
• charakterystyka obiektu,
• projekt zagospodarowania działki lub terenu,
• szczegółowe uzasadnienie konieczności wprowadzenia odstępstwa,
• propozycje rozwiązań zamiennych,
• opinia wojewódzkiego konserwatora zabytków w odniesieniu do obiektów budowlanych wpisanych do rejestru zabytków oraz innych obiektów budowlanych usytuowanych na obszarach objętych ochroną konserwatorską,
• pełnomocnictwo w sprawach administracyjnych (jeśli było udzielone),
• dowód zapłacenia opłaty skarbowej za pełnomocnictwo (jeśli było udzielone).

Wszystkie powyższe dokumenty możemy złożyć w oryginałach lub uwierzytelnionych kopiach.

Organ ma obowiązek sprawdzić kompletność naszego wniosku. Jeśli okaże się, że zawiera jakieś braki, urząd wezwie nas do ich usunięcia w podanym terminie. Może również domagać się od nas innych dokumentów, które pozwolą na ocenę wniosku, takich jak na przykład opinie innych organów. Jeżeli nie usuniemy braków w podanym przez urząd terminie, nasz wniosek nie zostanie rozpoznany.

Na podstawie naszego wniosku o wyrażenie zgody na odstępstwo, organ przygotowuje i składa do ministra odpowiedzialnego za wydanie danych przepisów techniczno-budowlanych wniosek o wyrażenie zgody na odstępstwo od tych przepisów. Przekazanie wniosku do właściwego ministra nastąpi tylko wtedy, gdy organ uzna, że istnieje podstawa do uzyskania odstępstwa od danych przepisów.

Wniosek organu do ministra nie wszczyna nowego postępowania. Pomiędzy organem a ministrem zachodzi wewnętrzny stosunek prawny, którego stroną nie jest inwestor, czyli my, a wyłącznie organ administracji architektoniczno-budowlanej oraz minister. Oznacza to między innymi, że nie możemy kierować swoich wystąpień bezpośrednio do ministra, lecz powinniśmy kierować je do organu administracji architektoniczno-budowlanej.

Kierowany przez organ do ministra wniosek w sprawie upoważnienia do udzielenia zgody na odstępstwo od przepisów techniczno-budowlanych może dotyczyć tylko przepisów jednego rozporządzenia. Jeżeli organ administracji architektoniczno-budowlanej potrzebuje odnieść się we wniosku do przepisów więcej niż jednego rozporządzenia, powinien złożyć dwa (lub odpowiednio więcej) odrębne wnioski.

Od 1 lipca 2021 r. obowiązuje jednolity wzór formularza wniosku w sprawie upoważnienia do udzielenia zgody na odstępstwo od przepisów techniczno-budowlanych (PB-0), stanowiący załącznik do rozporządzenia Ministra Rozwoju, Pracy i Technologii z dnia 24 czerwca 2021 r. w sprawie określenia wzoru formularza wniosku w sprawie upoważnienia do udzielenia zgody na odstępstwo od przepisów techniczno-budowlanych (Dz. U. poz. 1154). Dotyczy on wyłącznie wniosków składanych przez organy administracji architektoniczno-budowlanej do ministra.

Następnym krokiem jest ocena wniosku przez właściwego ministra. Minister, który wydał dane przepisy techniczno-budowlane, sprawdza, czy wniosek jest zasadny, a dokumenty są kompletne. Jeśli minister stwierdzi jakieś braki, wzywa organ do ich uzupełnienia. Złożenie brakujących dokumentów to zadanie organu, do którego złożyliśmy wniosek. Oczywiście wówczas urząd może zwrócić się do nas o ich przygotowanie i dostarczenie. Na ich podstawie organ opracuje uzupełnienie wniosku.

Jeśli po analizie dokumentów minister uzna, że udzielenie zgody na odstępstwo jest dopuszczalne i konieczne dla przeprowadzenia danej inwestycji, wyda organowi upoważnienie do udzielenia zgody na takie odstępstwo. Często się zdarza, że w upoważnieniu takim minister podaje warunki, od spełnienia których uzależnione jest wydanie zgody na odstępstwo.

Jeśli w ocenie ministra odstępstwo od danych przepisów techniczno-budowlanych nie jest zasadne, odmówi organowi upoważnienia do udzielenia zgody na odstępstwo.

Udzielenie zgody na odstępstwo od przepisów techniczno-budowlanych lub odmowa jej udzielenia

Po otrzymaniu odpowiedzi od ministra organ zajmie się naszym wnioskiem. Może udzielić nam zgody na odstępstwo, jedynie pod warunkiem otrzymania upoważnienia od właściwego ministra. Należy jednak pamiętać, że nawet gdy organ otrzyma upoważnienie od właściwego ministra, nie ma obowiązku wydania nam zgody na odstępstwo. Na podstawie zgromadzonej dokumentacji organ samodzielnie ocenia, czy może udzielić nam zgody.

Zgoda na odstępstwo od przepisów techniczno-budowlanych wydawana jest w formie postanowienia. Organ podaje w nim warunki, od których minister uzależnił swoje upoważnienie do wydania zgody na odstępstwo. Odmowa udzielenia zgody na odstępstwo również wydawana jest w formie postanowienia.

Przepisy nie określają terminu, w jakim urząd powinien załatwić naszą sprawę, tj. wydać postanowienie o zgodzie na odstępstwo od obowiązujących przepisów techniczno-budowlanych bądź postanowienie o odmowie udzielenia zgody. Oznacza to, że w przypadku złożenia kompletnego wniosku decyzja powinna zostać wydana bez zbędnej zwłoki w okresie od 7 dni do 30 dni. W sprawach skomplikowanych termin załatwienia sprawy może przesunąć się do 60 dni. O przedłużeniu terminu załatwienia wniosku oraz o przyczynach takiej sytuacji powinniśmy zostać powiadomieni pisemnie drogą pocztową.

Ile zapłacimy za wydanie zgody na odstępstwo?

Udzielenie zgody na odstępstwo od przepisów techniczno-budowlanych jest usługą bezpłatną. Dodatkowe opłaty poniesiemy jedynie, w przypadku realizacji tej usługi przez pełnomocnika.

Jak się odwołać od postanowienia urzędu dot. odstępstwa?

Niestety nie ma możliwości odwołania się ani od upoważnienia – wydanego przez ministra, który ustanowił przepisy techniczno-budowlane, ani od postanowienia urzędu o zgodzie lub odmowie zgody na odstępstwo od obowiązujących przepisów techniczno-budowlanych. Oznacza to, że postanowienie w sprawie odstępstwa możemy zaskarżyć tylko łącznie z decyzją kończącą postępowanie tj. łącznie z decyzją o pozwoleniu na budowę wydaną w oparciu o postanowienie o udzieleniu bądź odmowie zgody na odstępstwo od przepisów techniczno-budowlanych.

Podstawa prawna:

• Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (Dz. U. z 2020 r., poz. 1333 z późn. zm.);
• Ustawa z dnia 13 lutego 2020 r. o zmianie ustawy - Prawo budowlane oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. 2020 poz. 471);
• Ustawa z dnia 9 czerwca 2011 r. Prawo geologiczne i górnicze (tekst jedn.: Dz.U. z 2021 r. poz. 1420 ze zm.);
• Rozporządzenie Ministra Rozwoju z dnia 11 września 2020 r. w sprawie szczegółowego zakresu i formy projektu budowlanego (Dz.U. z 2020 r. poz. 1609);
• Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 25 listopada 2010 r. w sprawie obiektów i robót budowlanych, w sprawach których organem pierwszej instancji jest wojewoda (Dz.U. Nr 235, poz. 1539).