Jednolity Europejski Dokument Zamówienia (JEDZ)

Jednolity Europejski Dokument Zamówienia – narzędzie ograniczające biurokrację oraz czynnik upraszczający procedurę udzielenia zamówienia publicznego? Wartość zamówień publicznych w Polsce z roku na rok rośnie i obecnie przekracza 150 mld zł, czyli już ponad 8% PKB, warto więc być na bieżąco z nowinkami jakie serwuje nam ustawodawca, gdyż realizacja zamówień publicznych oznacza dla przedsiębiorców intratne i pewne kontrakty oraz terminowe płatności za wykonane usługi, dostawy, czy też roboty budowlane. Stąd przypominamy, że 28 lipca 2016 weszła w życie ustawa z 22 czerwca 2016 o zmianie ustawy Prawo zamówień publicznych oraz niektórych innych ustaw ("Nowelizacja PZP"), nazywana przez praktyków systemową rewolucją w zamówieniach publicznych.

Poniższy artykuł dotyczy narzędzia, w którym zarówno zamawiający jak i wykonawcy pokładają ogromne nadzieje, bowiem Jednolity Europejski Dokument Zamówienia („JEDZ”) ma na celu ograniczenie liczby dokumentów składanych przez wykonawców, zmniejszenie obciążeń administracyjnych, uproszczenie procedury, poprzez zastąpienie wielu zróżnicowanych krajowych oświadczeń jednolitym formularzem oraz ożywienie partycypacji unijnych podmiotów w postępowaniach przetargowych.

JEDZ jest rodzajem oświadczenia własnego wykonawcy, sporządzanego na podstawie standardowego formularza, w którym przedsiębiorca startujący w przetargu potwierdza, że spełnia stawiane w postępowaniu warunki, w tym obiektywne kryteria kwalifikacji, a także oświadcza, że nie podlega wykluczeniu, na podstawie ustawy – Prawo zamówień publicznych. JEDZ stanowi dowód wstępny, skutecznie zastępując zaświadczenia wydawane przez organy publiczne lub osoby trzecie.
Podstawą prawną JEDZ jest wydane 5 stycznia 2016 przez Komisję Europejską Rozporządzenie wykonawcze nr 2016/7, ustanawiające standardowy formularz jednolitego europejskiego dokumentu zamówienia. Delegacja do wydania tego Rozporządzenia określona została w art. 59 ust. 2 Dyrektywy klasycznej 2014/24/UE oraz w art. 80 ust. 3 Dyrektywy sektorowej 2014/25/UE. Od 18 kwietnia 2016, w związku z bezpośrednim stosowaniem powyższych dyrektyw wspólnotowych w krajowym systemie prawnym, w przetargach, których wartość jest równa lub przekracza tzw. progi unijne, wykonawcy zobligowani są do przedłożenia JEDZ wraz z ofertą.

Komisja Europejska udostępniła narzędzie >> umożliwiające zamawiającym oraz wykonawcom utworzenie, wypełnienie i ponowne wykorzystanie standardowego formularza JEDZ w wersji elektronicznej („eESPD”).
Bezpośredni dostęp do polskiej wersji językowej serwisu >>
Bardzo szczegółowa i obszerna objętościowo instrukcja wypełniania formularza została zamieszczona na stronie internetowej Urzędu Zamówień Publicznych.

Warto podkreślić, iż wykonawca może wykorzystać informacje zawarte w jednolitym dokumencie w innym postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego, niż to na potrzeby którego złożył JEDZ, pod warunkiem, że potwierdzi aktualność tych informacji. Co istotne, ze względu na transgraniczny charakter dokumentu, taki sam formularz jest składany przez wykonawców, pochodzących ze wszystkich państw członkowskich UE. Innymi słowy, złożenie JEDZ będzie skutkowało tym, że podmioty startujące w przetargu nie będą musiały na początkowym etapie składać wraz z ofertą ogromnej ilości zaświadczeń i innych formularzy. Poproszony o przedłożenie kompletu dokumentacji zostanie jedynie zwycięzca przetargu i tylko on będzie musiał dostarczyć m.in. zaświadczenie z US o niezaleganiu z podatkami, z ZUS o opłacaniu składek, czy informację z banku na temat posiadanej zdolności kredytowej. Pozostali przegrani oferenci nie będą już musieli uzupełniać dokumentów, czy składać wyjaśnień. Takie uproszczenie odniesie niewątpliwie pozytywny skutek w postaci przyspieszenia całej procedury przetargowej.

Nie od dziś wiadomo, że jedną z głównych przeszkód uczestnictwa podmiotów w procedurze udzielania zamówienia publicznego, zwłaszcza dla mniejszych przedsiębiorców, są obciążenia administracyjne, wynikające z konieczności przedstawienia znacznej liczby zaświadczeń lub innych dokumentów, dotyczących przesłanek wykluczenia i kryteriów kwalifikacji (warunków udziału w postępowaniu). Ograniczenie takich wymogów z całą pewnością w znacznym stopniu odformalizuje wstępny etap procedury i zachęci szersze grono przedsiębiorców do ubiegania się o udzielenie zamówienia publicznego.

Warto wskazać, iż w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego nie zawsze wystarczy złożenie jednego oświadczenia JEDZ. Zasadniczo decyduje o tym forma udziału wykonawcy w postępowaniu, a także sposób spełniania warunków udziału w postępowaniu. Jeden dokument wystarczy w sytuacji, gdy wykonawca samodzielnie bierze udział w postępowaniu i nie polega na zasobach innych podmiotów, co zostało rozwinięte poniżej.

Jeżeli wykonawca startuje w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego jako konsorcjum, JEDZ składa każdy z konsorcjantów. Powinien on potwierdzać brak podstaw do wykluczenia, a spełnianie warunków udziału – w zakresie, w którym każdy z wykonawców (konsorcjantów) wykazuje spełnianie warunków. W sytuacji, gdy zamawiający wymaga wskazania podwykonawców, którym wykonawca zamierza powierzyć wykonanie części zamówienia, należy złożyć osobny JEDZ, dla każdego ze wskazanych podwykonawców w zakresie dotyczącym weryfikacji podstaw do wykluczenia. W przypadku, gdy zamówienie zostanie podzielone na części oraz gdy warunki udziału dla poszczególnych części będą różne, niezbędne jest wypełnienie JEDZ dla każdej części lub dla każdej grupy części, do których stosują się te same warunki udziału w postępowaniu.

Dodatkowo, od dnia 18 kwietnia 2018 r., JEDZ ma być przedstawiany zamawiającemu wyłącznie w formie elektronicznej. Do tego czasu można stosować zarówno wersję elektroniczną, jak i papierową JEDZ.

W związku z powyższym, nowelizacja PZP zakłada, że wykonawcy w postępowaniach przetargowych nie będą już zobowiązani do składania dowodów na potwierdzenie spełnienia warunków udziału z chwilą przystąpienia do takiego postępowania. Do oferty w przetargu nieograniczonym lub wniosku o dopuszczenie do udziału w postępowaniu, w których wartość zamówienia jest równa lub przekracza kwoty progów unijnych zamawiający od 18 kwietnia 2016 r. są zobowiązani przyjmować omówiony powyżej JEDZ, który jest traktowany jako dowód wstępny, zastępujący zaświadczenia i inne dokumenty wydawane przez organy publiczne lub osoby trzecie.

Podsumowując, cel wprowadzenia powyższych zmian jest z pewnością słuszny, gdyż wszelkie inicjatywy prowadzące do uproszczenia złożonej procedury przetargowej, skutkujące łatwiejszym dostępem i szybszym postępowaniem są godne uznania. Jednak to praktyka stosowania tego narzędzia ujawni słabe i mocne strony wprowadzonej zmiany. Niemniej jednak, zasygnalizować należy możliwość nadużywania prawa zamawiającego, jakie daje mu art. 59 ust. 4 Dyrektywy klasycznej, a mianowicie: „zamawiający może na dowolnym etapie postępowania zwrócić się do oferentów i kandydatów o przedłożenie wszystkich lub niektórych dokumentów potwierdzających, jeżeli jest to niezbędne do zapewnienia odpowiedniego przebiegu postępowania”. Pozostaje mieć nadzieję, iż interpretowanie przez zamawiających pojęcia „odpowiedniego przebiegu postępowania” będzie odbywało się także z odpowiednim rozsądkiem.