Kategorie dróg. Jakimi symbolami oznaczone są kategorie dróg?

Kategorie dróg, którym odpowiadają odpowiednie symbole, pełnią funkcję informacyjną, ułatwiającą poruszanie się po drogach. Jednak przede wszystkim kategorie dróg wynikają z ich funkcji w sieci drogowej i wyznaczają wymagania techniczne.

Kategorie dróg w ustawie 

Ustawa o drogach publicznych wyróżnia następujące kategorie dróg: krajowe, wojewódzkie, powiatowe i gminne. Droga o określonej kategorii musi spełniać wymagania techniczne i użytkowe określone dla następujących klas:

• droga krajowa – A (autostrada), S (droga ekspresowa) lub GP (główna ruchu przyspieszonego),
• droga wojewódzka – GP (główna ruchu przyspieszonego) lub G (główna),
• droga powiatowa – GP (główna ruchu przyspieszonego), G (główna) lub Z (zbiorcza),
• droga gminna – GP (główna ruchu przyspieszonego), G (główna), Z (zbiorcza), L (lokalna) lub D (dojazdowa).

Kategorie dróg – symbole

Kategorie dróg wynikają z ich funkcji w sieci drogowej, natomiast klasa drogi definiuje zbiór wymagań  technicznych i użytkowych. Tę kwestię rozstrzyga Rozporządzenie Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z 2 marca 1999 roku w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać drogi publiczne i ich usytuowanie (z późn. zmianami Dz. U. 2016, poz. 124). 

Poszczególne kategorie dróg mają swoje symbole, które oznaczają również klasy:

• A – autostrady,
• S – drogi ekspresowe,
• GP – drogi główne ruchu przyspieszonego,
• G – drogi główne,
• Z – drogi zbiorcze,
• L – drogi lokalne,
• D – drogi dojazdowe.

Znajomość tych symboli jest konieczna do interpretacji warunków technicznych dla dróg, map (nie tylko drogowych, ale również np. na planach miejscowych zagospodarowania przestrzennego).  

Kategorie dróg i klasy w warunkach technicznych

Dla dróg o określonej kategorii i klasy przepisy nakładają warunki ich standardów użytkowania i projektowania. Droga według swojej kategorii musi spełniać wymagania dotyczące:

• bezpieczeństwa użytkowania,
• nośności i stateczności konstrukcji,
• bezpieczeństwa z uwagi na możliwość wystąpienia pożaru lub innego miejscowego zagrożenia,
• ochrony środowiska ze szczególnym uwzględnieniem ochrony przed nadmiernym hałasem, wibracjami, zanieczyszczeniami powietrza, wody i gleb;
• odpowiednie warunki użytkowe zgodne z przeznaczeniem drogi publicznej;
• niezbędne warunki do korzystania z drogi publicznej przez osoby niepełnosprawne, w szczególności poruszające się na wózkach inwalidzkich.

Poniżej prezentujemy przykłady, jak przepisy określają warunki połączeń dróg rożnych kategorii i klas z użyciem symboli kategorii i klas.

Szerokość drogi w liniach rozgraniczających poza terenem zabudowy i nieprzeznaczonym pod zabudowę niepowinna być mniejsza niż określona w tabeli:

Do celów projektowych określa się dopuszczalny nacisk pojedynczej osi napędowej pojazdu na nawierzchnię jezdni i nawierzchnię przeznaczoną do postoju pojazdów dla:

• dróg klasy A, S i GP – 115 kN;
• dróg klasy G i Z – od 100 kN do 115 kN w zależności od struktury rodzajowej ruchu;
• dróg klasy L i D – od 80 kN do 115 kN w zależności od struktury rodzajowej ruchu;
• stanowisk, zatok i pasów postojowych przeznaczonych dla pojazdów o masie całkowitej poniżej 3,5 t – 80 kN;
• stanowisk, zatok i pasów postojowych przeznaczonych dla pojazdów o masie całkowitej powyżej 3,5 t oraz zatok autobusowych – 115 kN.

Dopuszczalne odstępy między węzłami lub skrzyżowaniami oraz warunki stosowania zjazdów regulują poniższe zasady. 

Droga klasy A powinna mieć powiązania z drogami klasy G i drogami wyższych klas, odstępy między węzłami nie powinny być mniejsze niż 15 km, a w granicach lub sąsiedztwie dużego miasta lub zespołu miast – nie mniejsze niż 5 km; dopuszcza się wyjątkowo pojedyncze odstępy nie mniejsze niż 5 km, a w granicach lub sąsiedztwie dużego miasta lub zespołu miast – nie mniejsze niż 3 km, jeżeli potrzeby funkcjonalno-ruchowe takie odstępy uzasadniają, przy czym stosowanie na drodze klasy A zjazdów jest zabronione.

Droga klasy S powinna mieć powiązania z drogami klasy G (wyjątkowo klasy Z) i drogami wyższych klas, odstępy między węzłami (skrzyżowaniami) poza terenem zabudowy nie powinny być mniejsze niż 5 km, a na terenie zabudowy w granicach lub sąsiedztwie dużego oraz średniego miasta – nie mniejsze niż 3 km; dopuszcza się wyjątkowo pojedyncze odstępy między węzłami (skrzyżowaniami) nie mniejsze niż 3 km poza terenem zabudowy, a na terenie zabudowy – nie mniejsze niż 1,5 km, jeżeli potrzeby funkcjonalno-ruchowe takie odstępy uzasadniają, przy czym stosowanie zjazdów na drodze klasy S jest zabronione;

Droga klasy GP powinna mieć powiązania z drogami klasy Z (wyjątkowo klasy L) i drogami wyższych klas, a odstępy między skrzyżowaniami (węzłami) poza terenem zabudowy nie powinny być mniejsze niż 2000 m oraz nie mniejsze niż 1000 m na terenie zabudowy; dopuszcza się wyjątkowo pojedyncze odstępy między skrzyżowaniami poza terenem zabudowy nie mniejsze niż 1000 m, a na terenie zabudowy – nie mniejsze niż 600 m, jeżeli potrzeby funkcjonalno-ruchowe lub ukształtowanie istniejącej sieci drogowej takie odstępy uzasadniają, przy czym stosowanie na drodze klasy GP zjazdów jest dopuszczalne wyjątkowo, gdy brak innej możliwości dojazdu lub nie jest uzasadnione bądź możliwe wykonanie albo wykorzystanie istniejącej drogi klasy D lub L do obsługi przyległych nieruchomości.

Droga klasy G powinna mieć powiązania z drogami nie niższej klasy niż L (wyjątkowo klasy D), a odstępy między skrzyżowaniami poza terenem zabudowy nie powinny być mniejsze niż 800 m oraz na terenie zabudowy nie mniejsze niż 500 m; dopuszcza się wyjątkowo odstępy między skrzyżowaniami poza  terenem zabudowy nie mniejsze niż 600 m, a  na terenie zabudowy – nie mniejsze niż 400 m, przy czym na drodze klasy G należy ograniczyć liczbę i częstość zjazdów przez zapewnienie dojazdu z innych dróg niższych klas, szczególnie do terenów przeznaczonych pod nową zabudowę.

Droga klasy Z powinna mieć powiązania z drogami wszystkich klas, a odstępy między skrzyżowaniami poza terenem zabudowy nie powinny być mniejsze niż 500 m oraz na terenie zabudowy nie mniejsze niż 300 m; dopuszcza się wyjątkowo odstępy między skrzyżowaniami poza  terenem zabudowy nie mniejsze niż 250 m, a na terenie zabudowy – nie mniejsze niż 150 m, przy czym na drodze klasy Z należy dążyć do ograniczenia liczby zjazdów, szczególnie do terenów przeznaczonych pod nową zabudowę.