Nadzór budowlany: bez zapowiadanej rewolucji, więcej władzy dla ministra budownictwa
W projekcie ustawy o organach administracji inwestycyjnej i nadzoru budowlanego, który trafił właśnie do konsultacji społecznych, nie ma mowy o zastąpieniu powiatowych inspektoratów nadzoru budowlanego okręgowymi. Jakiego nadzoru budowlanego chce Ministerstwo Infrastruktury i Budownictwa?
Jeszcze dwa miesiące temu wiceminister infrastruktury i budownictwa Tomasz Żuchowski zapowiadał w Sejmie przekształcenie 377 powiatowych inspektoratów nadzoru budowlanego w ok. 100 inspektoratów okręgowych, co miałoby wzmocnić nadzór budowlany oraz uniezależnić powiatowych inspektorów nadzoru budowlanego od „lokalnych wpływów”.
Patrz też: Czy tradycyjny nadzór budowlany zastąpią drony?
NIK o nadzorze budowlanym
Był to zresztą jeden z najważniejszych postulatów Najwyższej Izby Kontroli (NIK), która w 2013 r. nie pozostawiła suchej nitki na powiatowych inspektoratach nadzoru budowlanego (rok wcześniej skontrolowała 23). Według NIK, „łamią one prawo na wszystkich etapach postępowań dotyczących samowoli budowlanych”. O wykrytych nieprawidłowościach NIK napisała, że „mogą wskazywać na występowanie korupcji”. NIK zwrócił też uwagę na problem uzależnienia powiatowych inspektorów od starostów. Nie dość, że są przez nich powoływani, to często korzystają ze wsparcia finansowego i rzeczowego. Polega ono m.in. na nieodpłatnym udostępnianiu siedziby, telefonów czy mediów. Problem w tym, że samorządy też prowadzą inwestycje, więc dochodzi do konfliktu interesów. Równocześnie NIK przyznała, że problemem jest zbyt mała liczba inspektorów nadzoru budowlanego w powiatach oraz stosunkowo niskie zarobki. Czy zmieni to zapowiadana przez Ministerstwo Infrastruktury i Budownictwa reforma?
Co się zmieni w administracji budowlanej
Zacznijmy od tego, że ponieważ przygotowywany przez resort infrastruktury i budownictwa projekt ustawy Kodeks urbanistyczno-budowlany zakłada nowe rozwiązania systemowe, w tym ustanowienie zgody inwestycyjnej jako instytucji organizującej cały proces inwestycyjny, zmieniona ma być nazwa organów administracji architektoniczno-budowlanej na organy administracji inwestycyjnej. Ponadto, dostosowano zakres ich obowiązków do rozwiązań przewidzianych w Kodeksie urbanistyczno-budowlanym, który obejmuje szerszy zakres spraw niż dotychczas.
Patrz także: projekt Kodeksu urbanistyczno-budowlanego>>
Projekt ustawy o organach administracji inwestycyjnej i nadzoru budowlanego zakłada, że organami administracji inwestycyjnej są: starosta, wojewoda oraz – to nowość – minister infrastruktury i budownictwa zamiast głównego inspektora nadzoru budowlanego. W związku z powyższym, minister będzie kontrolował działalność starostów i wojewodów oraz rozpatrywał skargi dotyczące działalności wojewodów.
Co się zmieni w nadzorze budowlanym
Przede wszystkim zupełnie inny będzie sposób powoływania zarówno powiatowego, jak i wojewódzkiego inspektora nadzoru budowlanego. Obecnie powiatowi i wojewódzcy inspektorzy nadzoru budowlanego są powoływani i odwoływani odpowiednio przez starostę lub wojewodę (za zgodą głównego inspektora nadzoru budowlanego). Stąd duża zależność personalna powiatowych inspektorów nadzoru budowlanego od starosty i wojewódzkich inspektorów nadzoru budowlanego od wojewodów. Jednocześnie główny inspektor nadzoru budowlanego nie ma dużego wpływu na wyciąganie konsekwencji w stosunku do powiatowych i wojewódzkich inspektorów za nieprawidłowe działania.
„Stan taki, w stosunku do służb o charakterze kontrolnym, czy wręcz policyjnym, należy uznać za wyjątkowo niepożądany” – zaznacza ministerstwo.
W myśl projektu nowej ustawy, np. powiatowych inspektorów nadzoru budowlanego będą powoływali wojewódzcy inspektorzy nadzoru budowlanego za zgodą głównego inspektora nadzoru budowlanego i po zasięgnięciu opinii starosty. Przy czym ta opinia nie będzie miała wiążącego charakteru. Wojewódzki inspektor nadzoru budowlanego będzie także odwoływał powiatowego inspektora nadzoru budowlanego z tym, że nie będzie w tej sytuacji wymagane przedłożenie opinii przez starostę.
Z kolei główny inspektor nadzoru budowlanego powoływać będzie wojewódzkich inspektorów nadzoru budowlanego, z tym że po zasięgnięciu opinii wojewody. Główny inspektor nadzoru budowlanego będzie także sprawował nadzór nad powiatowymi i wojewódzkimi inspektorami nadzoru budowlanego.
Patrz także: projekt ustawy o organach administracji inwestycyjnej i nadzoru budowlanego>>
Powiatowy nadzór budowlany zależny od powiatu
Były wieloletni główny inspektor nadzoru budowlanego, Robert Dziwiński, obawia się, że zaproponowany przez ministerstwo projekt raczej nie rozwiąże problemów, na które zwraca uwagę NIK. Dziwiński przyznaje, że wprowadzenie pionowego podporządkowania organów nadzoru budowlanego – głównemu inspektorowi nadzoru budowlanego jest krokiem w dobrym kierunku. Równocześnie Dziwiński zwraca uwagę, że powiatowy inspektorat nadzoru budowlanego w dalszym ciągu będzie wchodził w skład powiatowej administracji zespolonej. A to oznacza, że to z budżetu powiatu finansowana będzie jego działalność.
– Taka zależność finansowa nie uniezależni powiatowych inspektorów nadzoru budowlanego od lokalnych układów – ocenia Robert Dziwiński. I dodaje, że nie wierzy też we wzrost płac, a w efekcie zatrudnienia w powiatowych inspektoratach nadzoru budowlanego.
– Taką szansę dawałoby powołanie okręgowych inspektoratów nadzoru budowlanego, finansowanych z budżetu państwa – uważa były szef Głównego Urzędu Nadzoru budowlanego, który prowadzi obecnie firmę doradczą Dedalkons. Dziwiński dodaje, że w tej reformie chodziło też o zmniejszenie liczby etatów administracyjnych na rzecz etatów merytorycznych.
Dlaczego resort infrastruktury i budownictwa zrezygnował z takiej zmiany? „Tak dużą reformę należy odpowiednio przygotować, w szczególności pod względem organizacyjnym i finansowym, dlatego będzie wprowadzana stopniowo” – odpowiada ministerstwo. I dodaje, że „rozważane w trakcie prac nad projektem ustawy rozwiązanie alternatywne, polegające na przekształceniu powiatowych inspektoratów nadzoru budowlanego w około 100 okręgowych inspektoratów nadzoru budowlanego, nie dawało gwarancji rozwiązania problemu niskiego poziomu finansowania organów nadzoru budowlanego. Ponadto, zachowanie dotychczasowej właściwości miejscowej (teren powiatu) organów nadzoru budowlanego stopnia podstawowego zapewnia większą dostępność tych organów dla obywateli”.
Patrz też: GUNB ma nową szefową>>
