Nowa unijna Dyrektywa EPBD 2024 dotycząca efektywności energetycznej budynków. Czy będzie zakaz kotłów gazowych?
12 marca 2024 Parlament Europejski poparł nowelizację dyrektywy w sprawie charakterystyki energetycznej budynków (EPBD). Wbrew sensacyjnym doniesieniom medialnym Dyrektywa EPBD nie zakazuje eksploatacji kotłów gazowych, nie obliguje też ich wymiany. Wyjaśniamy zapisy Dyrektywy EPBD w sprawie ogrzewania domów paliwami kopalnymi, w tym gazem.
Spis treści
- Dyrektywa EPBD a zakaz kotłów gazowych
- Ważne terminy, ważne zmiany w prawie
- Wycofanie kotłów na paliwa kopalne bez daty wiążącej
- Wymiana kotłów gazowych nie będzie konieczna
12 marca 2024 Parlament Europejski poparł wynegocjowany w grudniu kompromis w zakresie treści przekształconej dyrektywy w sprawie charakterystyki energetycznej budynków (EPBD). Po zatwierdzeniu go przez Radę Unii Europejskiej nowa Dyrektywa zostanie opublikowana w Dzienniku Urzędowym UE i wejdzie w życie.
Dyrektywa EPBD a zakaz kotłów gazowych
Dyrektywa EPBD ma na celu ograniczenie emisji gazów cieplarnianych i zużycia energii przez budynki w całej UE. Poprzez określenie wymogów dla nowo budowanych lub remontowanych budynków zeroemisyjnych (ZEB) definiuje także, jakie źródła ciepła będą mogły być instalowane w budynkach o tej charakterystyce. Ponieważ w debacie publicznej pojawia się wiele nieprecyzyjnych informacji w tej sprawie, warto przyjrzeć się tej dyrektywie bliżej.
Nie jest jednak prawdą, na co wskazują liczne doniesienia medialne, że Dyrektywa EPBD zakazuje montażu czy użytkowania kotłów gazowych do ogrzewania budynków.
Jaka jest ostateczna postać przepisów w zakresie dopuszczalności źródeł ciepła w budynkach? Unia Europejska po długiej dyskusji przyjęła podejście oparte na neutralności technologicznej, które nie eliminuje z budynków żadnej z dostępnych na rynku technologii grzewczych. Dyrektywa EPBD umożliwia państwom członkowskim wybór takiego koszyka rozwiązań, który najbardziej odpowiada potrzebom ich społeczeństw – z perspektywy dochodowej, jakości zasobów budowlanych oraz warunków klimatycznych.
EPBD wyraźnie rozróżnia technologię kotłów grzewczych od paliw kopalnych, wzywając państwa członkowskie do wycofywania tych ostatnich i zastępowania ich paliwami odnawialnymi, takimi jak biometan czy biopropan.
Ważne terminy, ważne zmiany w prawie
Pierwszym krokiem na tej drodze będzie wstrzymanie od 2025 r. dopłat finansowych do wymiany źródeł ciepła na samodzielne - tj. nieskojarzonych z innymi źródłami ciepła - kotły, zasilane wyłącznie paliwami kopalnymi.
Nadal dozwolone będzie oferowanie zachęt finansowych dla systemów hybrydowych z istotnym udziałem odnawialnych źródeł energii (OZE), takich jak kombinacja kotła gazowego z kolektorem słonecznym lub z pompą ciepła. Oznacza to np. zmiany w programie Czyste Powietrze, który odtąd mógłby finansować kotły gazowe tylko, jeśli będą one pracować w skojarzeniu z odnawialnymi źródłami energii.
W budynkach bezemisyjnych (nowych i modernizowanych po 2030 r.) nie będzie można wykorzystywać samodzielnych kotłów, zasilanych wyłącznie paliwami kopalnymi, w tym węglem, gazem ziemnym i LPG pochodzenia kopalnego.
Systemy hybrydowe, składające się z kotła gazowego i innych źródeł OZE, będą mogły być instalowane.
W budynkach ZEB będzie też można instalować kotły zasilane paliwami odnawialnymi, bo będą one zgodnie z przepisami EPBD traktowane tak samo, jak odnawialne źródła energii zainstalowane lokalnie.
Wycofanie kotłów na paliwa kopalne bez daty wiążącej
Dyrektywa EPBD wzywa także państwa członkowskie do opracowania do 2040 r. planów wycofania z rynku samodzielnych kotłów na paliwa kopalne, przy czym data ta nie ma charakteru wiążącego.
Zilustrować to podejście można przykładem rynku niemieckiego: według uchwalonej w 2023 r. ustawy ciepłowniczej (GEG) domieszka biokomponentów w paliwie grzewczym powinna osiągnąć 30% w 2035, 60% w 2040. i 100% w 2045. Potem paliwa kopalne mają zniknąć z niemieckiego rynku całkowicie.
Wymiana kotłów gazowych nie będzie konieczna
Unia Europejska uzgodniła stopniowe wycofywanie samodzielnych kotłów zasilanych paliwami kopalnymi. Do końca 2024 r. Komisja Europejska wyda wytyczne dla państw członkowskich, co powinno być rozumiane jako kocioł zasilany paliwami kopalnymi, choć nie będą one miały charakteru wiążącego dla państw członkowskich.
Należy oczekiwać, że pojawi się w nich zalecenie minimalnego udziału biokomponentów, który pozwoliłby urządzenie grzewcze wyłączyć z kategorii kotłów zasilanych paliwami kopalnymi.
W przypadku istniejących budynków, użytkownicy kotłów nie będą musieli wymieniać instalacji grzewczej, jeśli będzie ona pozwalała na wykorzystanie rosnącej domieszki biokomponentów, jak biometan czy biopropan. W świetle Dyrektywy EPBD będą one traktowane równorzędnie do innych urządzeń grzewczych zasilanych paliwami odnawialnymi, jak np. pompy ciepła.
Państwa członkowskie w procesie negocjacji jednoznacznie odrzuciły ze względów technicznych i finansowych postulat pełnej elektryfikacji ogrzewania budynków mieszkalnych. Zachowując neutralność technologiczną i dopuszczając różne nośniki energii dla celów grzewczych, Dyrektywa EPBD pozwoli zoptymalizować koszty transformacji energetycznej Unii dla konsumentów.
W kolejnym kroku kluczowe znaczenie będzie miał sposób przeniesienia relatywnie elastycznych postanowień zawartych w Dyrektywie do prawa krajowego, czyli do ustawy z dnia 29 sierpnia 2014 r. o charakterystyce energetycznej budynków.
Źródło: Polska Organizacja Gazu Płynnego
