OIPE w Polsce 2023 - weszła europejska emerytura w Polsce! Jakie zasady?
Polacy dołączyli właśnie do obywateli innych krajów Unii Europejskiej i mogą na identycznych jak oni zasadach oszczędzać na przyszłą emeryturę na Ogólnoeuropejskim Indywidualnym Koncie Emerytalnym – ze względu na podobieństwa popularnie określanym mianem europejskiego IKE. Na jakich zasadach ono działa i jakie daje korzyści?
Spis treści
- OIPE w Polsce - Europejskie konto emerytalne: dla kogo?
- Gdzie założyć europejskie konto emerytalne?
- Ile można rocznie odkładać na emeryturę europejską?
- Kiedy można będzie wypłacić pieniądze na emeryturę europejską?
- Pieniądze na europejską emeryturę: kiedy bez podatku?
Wprowadzenie takiej formy oszczędzania na przyszłą emeryturę, w ramach tak zwanego trzeciego, komercyjnego filaru emerytury zarządził Parlament Europejski i Rada (UE), a Polska to rozporządzenie wdrożyła właśnie poprzez ustawę z dnia 7 lipca 2023 r. o ogólnoeuropejskim indywidualnym produkcie emerytalnym. Jej przepisy weszły w życie z dniem 26 września 2023.
OIPE w Polsce - Europejskie konto emerytalne: dla kogo?
Na koncie Ogólnoeuropejskiego Indywidualnego Produktu Emerytalnego (OIPE) będzie mógł gromadzić oszczędności wyłącznie jeden oszczędzający.
Taka osoba fizyczna z chwilą założenia subkonta OIPE będzie składać instytucji finansowej prowadzącej takie konto (według ustawy: dostawcy) oświadczenie, że nie gromadzi oszczędności na subkoncie OIPE prowadzonym przez innego dostawcę. Prawo do wpłat na subkonto OIPE przysługiwać będzie osobie fizycznej, która ukończyła 15 lat. Natomiast nie będzie mogła zawrzeć umowy o prowadzenie OIPE osoba fizyczna, która nabyła uprawnienia emerytalne i ma ukończony 55. rok życia.
Gdzie założyć europejskie konto emerytalne?
Podobnie jak IKE, konto europejskie będzie mogło mieć charakter konta oszczędnościowego, rachunku funduszy inwestycyjnych, konta maklerskiego do inwestowania na giełdzie czy ubezpieczenia z funduszem kapitałowym.
Formalnie ustawa reguluje to w sposób następujący.
Umowy o prowadzenie OIPE będzie mogła być zawarta z dostawcą będącym:
- zakładem ubezpieczeń prowadzącym działalność w zakresie ubezpieczeń na życie związanych z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym lub ubezpieczeń na życie, w których świadczenie zakładu ubezpieczeń jest ustalane w oparciu o określone indeksy lub inne wartości bazowe. Umowa o prowadzenie OIPE będzie określać wówczas w szczególności zasady, na jakich zakład ubezpieczeń wyodrębnia z płaconej składki ubezpieczeniowej część przeznaczoną na subkonto OIPE w ubezpieczeniowym funduszu kapitałowym oraz wskazywać cel, na który pozostała część składki ubezpieczeniowej jest przeznaczona;
- towarzystwem funduszy inwestycyjnych, spółką zarządzającą lub zarządzającym z UE prowadzących działalność na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, lub z zarządzającym ASI, który uzyskał zezwolenie na wykonywanie działalności przez zarządzającego ASI - o których mowa w ustawie z dnia 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi. Umowa o prowadzenie OIPE będzie mogła wówczas przewidywać lokowanie aktywów oszczędzającego w więcej niż jednym funduszu lub alternatywnej spółce inwestycyjnej zarządzanych przez to samo towarzystwo funduszy inwestycyjnych, tę samą spółkę zarządzającą, tego samego zarządzającego ASI lub tego samego zarządzającego z UE. Oszczędzający będzie mógł dokonać konwersji jednostek uczestnictwa funduszu na jednostki uczestnictwa innych funduszy inwestycyjnych zarządzanych przez to samo towarzystwo funduszy inwestycyjnych prowadzące OIPE;
- firmą inwestycyjną w rozumieniu ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi; w takim przypadku świadczenie usług polegających na wykonywaniu zleceń nabycia lub zbycia instrumentów finansowych i prowadzeniu rachunku papierów wartościowych oraz rachunku pieniężnego w ramach subkonta OIPE obejmować będzie lokowanie środków w papiery wartościowe zdematerializowane zgodnie z przepisami tej ustawy. Składanie w tym zakresie zleceń mających za przedmiot instrumenty pochodne będzie zaś dopuszczalne wyłącznie w celu ograniczenia ryzyka inwestycyjnego, i tylko jeżeli ich cena zależeć będzie od ceny papierów wartościowych zapisanych na OIPE oszczędzającego, i pod warunkiem, że będą one przedmiotem obrotu na rynku regulowanym;
- bankiem krajowym, oddziałem instytucji kredytowej lub oddziałem banku zagranicznego w rozumieniu ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe; w takim przypadku oszczędzający będzie zawierał umowę o prowadzenie OIPE w formie rachunku oszczędnościowego, zgodnie z zasadami określonymi w przepisach tej ustawy.
W umowie o prowadzenie OIPE oszczędzający będzie mógł wskazać jedną lub więcej osób, którym zostaną wypłacone środki zgromadzone na subkoncie OIPE w przypadku jego śmierci (osoby uprawnione).
Ile można rocznie odkładać na emeryturę europejską?
Wpłaty dokonywane na subkonto OIPE w roku kalendarzowym nie będą mogły przekroczyć limitu wpłat w wysokości kwoty odpowiadającej trzykrotności przeciętnego prognozowanego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej na dany rok. Po przekroczeniu przez oszczędzającego tego limitu dostawca będzie obowiązany do przekazania oszczędzającemu nadpłaconej kwoty w sposób określony w umowie o prowadzenie OIPE.
Środki zgromadzone na koncie OIPE oraz na subkoncie OIPE stanowić będą majątek wspólny małżonków (ustawa zmienia w tym zakresie ustawę z dnia 25 lutego 1964 r. – Kodeks rodzinny i opiekuńczy).
Kiedy można będzie wypłacić pieniądze na emeryturę europejską?
Wypłata środków zgromadzonych na subkoncie OIPE będzie następować na wniosek oszczędzającego po osiągnięciu przez niego wieku 60 lat lub nabyciu uprawnień emerytalnych i ukończeniu 55. roku życia oraz spełnieniu warunku:
- dokonywania wpłat na subkonto OIPE co najmniej w 5 dowolnych latach kalendarzowych albo
- dokonania ponad połowy wartości wpłat nie później niż na 5 lat przed dniem złożenia wniosku o dokonanie wypłaty.
Wypłata nastąpi też na wniosek osoby uprawnionej – w przypadku śmierci oszczędzającego.
Wypłata będzie mogła być, w zależności od wniosku oszczędzającego albo osoby uprawnionej, dokonywana jednorazowo albo w ratach.
Ustawa określa także zasady dokonywania wypłat transferowych – pomiędzy poszczególnymi subkontami OIPE oraz z subkonta OIPE na indywidualne konta emerytalne (IKE) wskazanych osób - przez samego oszczędzającego albo – po jego śmierci – przez uprawnione osoby.
Pieniądze na europejską emeryturę: kiedy bez podatku?
Przychody z tytułu gromadzenia oszczędności na subkoncie OIPE, wypłat i wypłat transferowych zgromadzonych środków oraz z tytułu zwrotów środków z subkonta OIPE, dokonywanych na rzecz małżonka lub byłego małżonka, będą zwolnione od podatku dochodowego od osób fizycznych – na zasadach określonych w nowelizowanej w tym celu ustawie z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych.
W zakresie nieobjętym zwolnieniem, co dotyczyć będzie w szczególności przypadku gromadzenia oszczędności na więcej niż jednym subkoncie OIPE, stosowana będzie ryczałtowa stawka podatku, wynosząca wówczas 75% uzyskanego dochodu. W innych przypadkach nieobjętych zwolnieniem będą stosowane niższe stawki ryczałtu – co dotyczyć będzie np. przypadku zwrotu środków innego niż dokonywany między małżonkami lub byłymi małżonkami – w takim przypadku znajdzie zastosowanie stawka podatku 19%.
Nabycie w drodze spadku środków zgromadzonych na subkoncie OIPE będzie także wolne od podatku od spadków i darowizn.
Na razie OIPE w Polsce oferuje tylko jedna instytucja finansowa – słowacki Finax, który z takim produktem jest już obecny w kilku krajach. Można się jednak spodziewać, że wkrótce – po akceptacji ze strony Komisji Nadzoru Finansowego – oferta europejskiego IKE w Polsce będzie na tyle bogata, że spełni oczekiwania każdego, kto na europejską emeryturę zdecyduje się teraz oszczędzać.
Tu znajdziesz pełny tekst ustawy opublikowany w Dzienniku Ustaw.
