Strefa czystego transportu w Krakowie unieważniona przez sąd, ale walka trwa. Co dalej z SCT Kraków?

Wciąż niepewna jest przyszłość strefy czystego transportu w Krakowie. Najpierw 11 stycznia 2024 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie stwierdził nieważność uchwały ustanawiającej SCT w Krakowie. Z kolei 17 stycznia 2024 miasto ma zająć się inicjatywą uchwałodawczą komitetu „Kraków dla Kierowców”, który również jest przeciwny SCT.

Spis treści

1. Czy strefy czystego transportu w Krakowie nie będzie?
2. Walka o SCT Kraków trwa nadal. Co wydarzy się 17 stycznia?
3. SCT miała objąć cały Kraków
4. Kraków pierwszą w Polsce strefą czystego transportu? Od kiedy?
5. Wjazd do Krakowa tylko dla samochodów z naklejkami

Strefa czystego transportu to znane na świecie, ale zupełnie nowe w Polsce, rozwiązanie wspierające działania na rzecz poprawy jakości powietrza. Nie chodzi o to, żeby do strefy czystego transportu wpuszczać same elektryki, ale eliminować samochody najbardziej trujące, np. niespełniające norm. Pierwszą w Polsce STC miał być właśnie Kraków, potem Warszawa.

Jak podaje Program Ochrony Powietrza dla Małopolski z 2023 roku, emisje transportowe odpowiadają w centrum Krakowa (przy Alejach) aż za niemal 45 proc. stężenia pyłu PM10 i 77 proc. stężenia tlenków azotu.

• Strefy czystego transportu w Polsce – czym są i gdzie powstaną? Sprawdź, gdzie wkrótce nie wjedziesz starym samochodem

Czy strefy czystego transportu w Krakowie nie będzie?

To na pewno zaskoczenie w sprawie SCT w Krakowie. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie 11 stycznia 2024 r. stwierdził nieważność uchwały ustanawiającej w mieście strefę czystego transportu (SCT). O wyroku zadecydowały błędy w treści uchwały, sąd nie podważył zasadności wprowadzenia SCT w Krakowie.

Główną wadą uchwały wprowadzającej SCT, która zdaniem sądu całkowicie ją dyskwalifikuje, jest nieprecyzyjne określenie granic strefy w uchwale.

– Wyrok nie oznacza, że strefa czystego transportu w ogóle nie powinna powstać, a jedynie to, że zdaniem sądu została przyjęta z błędami. W naszej opinii ewentualne drobne uchybienia nie powinny dyskwalifikować SCT w całości. Strefa to wielka szansa na poprawę jakości powietrza w Krakowie. Po skutecznej walce z piecami-kopciuchami przyszła pora na wyeliminowanie ich motoryzacyjnych odpowiedników – skomentował Miłosz Jakubowski, radca prawny Fundacji Frank Bold, która bierze udział w postępowaniu.

Anna Dworakowska z Krakowskiego Alarmu Smogowego dodaje, że wyrok WSA nie jest dobrą wiadomością dla czystego powietrza w Krakowie.

- Uchwała została unieważniona ze względu na kwestie formalne. Sąd nie podważył konieczności wprowadzenia SCT w Krakowie. Będziemy domagać się od miasta rzetelnego przygotowania nowego projektu strefy i poddania go konsultacjom społecznym. Kraków musi mieć swoją strefę czystego transportu, ponieważ zanieczyszczenia transportowe z najstarszych samochodów trują nas wszystkich – dodała.

Walka o SCT Kraków trwa nadal. Co wydarzy się 17 stycznia?

Konflikt o SCT Kraków trwa jednak nadal. 17 stycznia Rada Miasta Krakowa ma zająć się inicjatywą uchwałodawczą komitetu „Kraków dla Kierowców”. Grupa ta domaga się całkowitej rezygnacji z wprowadzenia strefy w Krakowie, uzasadniając to m.in. faktem, że ich zdaniem SCT narusza konstytucyjne prawo do swobodnego przemieszczania się. Komitet jest też przeciwny zmuszaniu obywateli do wymiany samochodów na nowe.

Przeciwko inicjatywie „Krakowa dla Kierowców” zaprotestowało z kolei ponad 50 organizacji społecznych. Wystosowali oni do miasta apel, w którym domagają się odrzucenia wspomnianej inicjatywy, poprawienia uchwały o SCT i wprowadzenia strefy. Zwolennicy tego rozwiązania argumentują, że SCT Kraków jest potrzebna w celu poprawy jakości powietrza i ochrony zdrowia mieszkańców.

SCT miała objąć cały Kraków

Jak zapowiadał Zarząd Transportu Publicznego w Krakowie, strefa czystego transportu ma zostać wprowadzona od razu na obszarze całego miasta (z wyjątkiem m.in. obwodnicy autostradowej i dróg ekspresowych). Ograniczenia w poruszaniu się najbardziej zanieczyszczającymi powietrze pojazdami będą obowiązywać w granicach administracyjnych Krakowa.

Kraków pierwszą w Polsce strefą czystego transportu? Od kiedy?

Kraków miał być pierwszym polskim miastem ze strefą czystego transportu. Ale, tę samą decyzję podjęła też Warszawa. Warszawa ze strefą czystego transportu rusza w tym samym terminie, co Kraków.

SCT w Krakowie miała być wprowadzana dwuetapowo: 1 lipca 2024 oraz 1 lipca 2026. Dodatkowo zdecydowano się na łagodniejsze wymagania dotyczące wieku pojazdów i spełnianych przez te samochody norm emisji spalin Euro.

Od 1 lipca 2024 do 30 czerwca 2026 wprowadzone miały być ograniczenia dla samochodów rejestrowanych przed 1 stycznia 2023:

• benzynowych lub LPG – norma Euro 1 lub rok produkcji 1992
• diesli – norma Euro 2 lub rok produkcji 1996.

Samochodów ostatnio rejestrowanych po 1 stycznia 2023 r.:

• benzynowych lub LPG – norma Euro 3 lub rok produkcji 2000
• diesli – norma Euro 5 lub rok produkcji 2010.

Od 1 lipca 2026 będzie obowiązywał zakaz wjazdu dla samochodów:

• benzynowych lub LPG – norma Euro 3 lub rok produkcji 2000
• diesli – norma Euro 5 lub rok produkcji 2010.

Władze Krakowa przewidziały kilka wyjątków dla SCT. Wymagania nie będą obowiązywały dla samochodów historycznych oraz specjalnych, np. przeznaczonych do przewozu osób z niepełnosprawnościami czy też pojazdów osób mających co najmniej 70 lat.

Wjazd do Krakowa tylko dla samochodów z naklejkami

Aby służby miejskie wiedziały, ze dany samochód ma prawo poruszać się po mieści, musi być oznakowany. Zgodnie z ustawą o elektromobilności obowiązkowa miała być naklejka na szybie. Miały znaleźć się na niej informacje o rodzaju paliwa, roku produkcji pojazdu i strefie, do której naklejka upoważnia do wjazdu. Nalepkę miała wydawać w tym przypadku Gmina Miejska Kraków.

Nalepkę trzeba będzie umieścić lewym dolnym rogu przedniej szyby pojazdu samochodowego. Na potrzeby okresowych uwarunkowań lokalnych gmina może wydać dodatkową nalepkę informacyjną, w celu umożliwienia szybkiej i łatwej identyfikacji uprawnień. Naklejka będzie kosztować 5 zł.

Źródło: ZTM w Krakowie

Marta Balcerowska