Podatek od wzbogacenia 2023 - ile wynosi? Kiedy trzeba go zapłacić fiskusowi, a kiedy nie?
Podatek od wzbogacenia to powszechna nazwa daniny, którą trzeba zapłacić fiskusowi w wielu rozmaitych przypadkach. Dlatego nie ma jednej ustawy podatkowej, która by go regulowała. Ponadto paradoksalnie często trzeba go zapłacić wtedy, gdy owszem nabyliśmy nowy samochód, czy używane mieszkanie, ale czy wzbogaciliśmy się, skoro trzeba było zapłacić?
Spis treści
- Kupujesz, więc się wzbogaciłeś - kto płaci podatek od wzbogacenia 2%?
- Darowizna lub spadek - wzbogacenie z podatkiem czy bez
- Podatek od majątku z nieujawnionych dochodów
Warto znać przepisy podatkowe, które obejmują transakcje kupna – konkretnie jest to podatek od czynności cywilnoprawnych. Podobnie jak w przypadku okoliczności, które sprawiają, że czasami musimy zapłacić fiskusowi od otrzymanej darowizny czy spadku, a czasami nie. Na dodatek, jest jeszcze sankcyjny podatek, który musimy zapłacić gdy nie potrafimy wskazać wszystkich źródeł dochodów, z których stworzyliśmy swój majątek.
Kupujesz, więc się wzbogaciłeś - kto płaci podatek od wzbogacenia 2%?
Najpowszechniejszym obecnie przypadkiem, w którym mogą się teraz pojawić kłopoty z fiskusem z tytułu niezapłaconego podatku jest kupno rzeczy używanych.
Zgodnie z przepisami ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych (PCC) kupno rzeczy używanej o wartości powyżej tysiąca złotych wymaga zapłacenia podatku od czynności cywilnoprawnych. Wynosi on 2 proc. wartości rzeczy - rzeczywistej wartości, a nie zapłaconej czy wpisanej w treść umowy kwoty, którą skarbówka ma prawo to zweryfikować.
Przed inflacją nie kupowaliśmy zbyt często za taką kwotę. Teraz tysiąc złotych to wartość wielu transakcji, które przeprowadzamy chociażby na Allegro czy OLX, a większość kupujących nawet nie ma świadomości, że trzeba od tego zapłacić 2 proc. podatku.
Mało tego, najdalej w ciągu 14. dni od transakcji trzeba złożyć deklarację podatkową PCC-3. Poza karami za niezapłacenie podatku oddzielna kara grozi za zaniedbanie tego obowiązku, a jest nią grzywna do wysokości ponad 70 tys. zł (20-krotność płacy minimalnej).
Przy okazji trzeba przypomnieć, że na platformy pośredniczące w takich transakcjach nakładany jest aktualnie obowiązek przekazywania informacji o takich transakcjach do fiskusa.
Nie zawsze musimy jednak sami taki podatek płacić i deklarację składać. Gdy np. kupujemy mieszkanie (ale tylko z rynku wtórnego, bo nowe objęte jest podatkiem VAT, który jest alternatywą PCC), ponieważ musimy umowę sporządzić w formie aktu notarialnego, PCC pobierze i załatwi też sprawę deklaracji podatkowej, notariusz.
Podobnie nie będziemy płacić PCC jeśli kupujemy samochód w komisje i dostaniemy fakturę – tu również podatek VAT wyklucza PCC.
Rzecz jasna, nie będziemy musieli zapłacić 2-procentowego podatku i składać deklaracji PCC-3 jeśli rynkowa wartość kupionej rzeczy jest mniejsza niż tysiąc złotych.
Przy okazji - jeśli na zakup samochodu czy antycznego mebla na OLX pożyczyliśmy od znajomych tysiąc złotych lub więcej, dodatkowo trzeba fiskusowi zgłosić ten fakt i zapłacić PCC, choć w tym przypadku według stawki 0,5 proc. od wartości pożyczki.
Darowizna lub spadek - wzbogacenie z podatkiem czy bez
Prezenty i majątek odziedziczony w spadku – gdy rzeczywiście możemy mówić o wzbogaceniu – rządzą się jeszcze innymi regułami. Przede wszystkim wysokość daniny dla fiskusa zależy od stopnia pokrewieństwa między zmieniającymi się właścicielami rzeczy czy praw majątkowych. Co ważne, niezależnie od tego stopnia, przepisy przewidują kwoty wolne od podatku, aczkolwiek ich wysokość jest zróżnicowana w zależności od tego do jakiej grupy krewnych się należy.
Aktualnie opodatkowaniu podlega nabycie przez nabywcę, od jednej osoby, własności rzeczy i praw majątkowych o czystej wartości przekraczającej:
- 9 637 zł – jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do I grupy podatkowej;
- 7 276 zł – jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do II grupy podatkowej;
- 4 902 zł – jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do III grupy podatkowej.
Tu na szczęście od 1 lipca 2023 r. wejdą zmiany korzystne dla podatników. Wkrótce opodatkowaniu podlegać będzie nabycie własności rzeczy i praw majątkowych o czystej wartości przekraczającej w okresie 5 lat, począwszy od dnia 1 lipca 2023 r. oraz w każdym kolejnym okresie 5 lat:
- 36 120 zł od jednej osoby lub 108 360 zł od wielu osób – jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do I grupy podatkowej;
- 27 090 zł od jednej osoby lub 81 270 zł od wielu osób – jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do II grupy podatkowej;
- 18 060 zł od jednej osoby lub 54 180 zł od wielu osób – jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do III grupy podatkowej.
Jeśli więc spełniamy warunki do zwolnienia, podatku nie płacimy. Musimy jednak dopełnić formalności w postaci deklaracji. W celu skorzystania ze zwolnienia od zapłaty podatku od darowizny czy spadku musimy najdalej w ciągu sześciu miesięcy od otrzymania spadku lub darowizny złożyć deklarację SD-Z2.
Jeśli wartość otrzymanej darowizny lub spadku przekracza limity zwolnień, musimy zapłacić podatek. Niestety jest on wyższy niż 2-procentowy PCC – nie ma przy tym stałej wysokości, ale wyliczany jest na podstawie tabeli – jednej z trzech, bo stawki dla każdej grupy pokrewieństwa są różne.
Oczywiście, podobnie jak w przypadku PCC, rozliczenia weźmie na siebie notariusz, jeśli przekazywanie majątku odbywało się w formie aktu notarialnego.
Podatek od majątku z nieujawnionych dochodów
Podatek od czynności cywilnoprawnych czy nawet od darowizny albo spadku liczony według najwyższej stawki, to nic w porównaniu z tym, jaki na nas spadnie gdy skarbówka uzna, że mamy dochody ze źródeł nieujawnionych.
Tak się stanie jeśli po zbilansowaniu dochodów z wydatkami wyjdzie, że powiększyliśmy majątek nieadekwatnie do legalnie zarobionych pieniędzy. Mówić inaczej mamy dochody, ale nie mają one pokrycia w legalnym źródle. Wtedy zgodnie z art. 30 ust. 1 pkt 7 podatku od dochodów osób fizycznych (PIT) takie nieudokumentowane legalnie dochody opodatkowane są stawką 75 proc. podatku.
