Praca na mrozie - przepisy BHP. Jakie warunki musi zapewnić pracodawca? Do jakiej temperatury można pracować na zewnątrz zimą?

Przepisy BHP szczegółowo regulują warunki pracy, na które wpływają pogoda i ekstremalne temperatury. Co przepisy BHP mówią o pracy na mrozie? Jakie obowiązki ma pracodawca, gdy temperatura spada grubo poniżej zera? Jaka ma być temperatura w pomieszczeniach, w których odbywa się praca zimą? Czy można odmówić pracy w warunkach zimowych?

Spis treści

1. Przepisy BHP o temperaturze w pracy
2. BHP o pracy zimą na zewnątrz np. na budowie
3. Kiedy pracownik może odmówić wykonywania obowiązków?
4. Przepisy BHP - pracodawca odpowiedzialny za zapewnienie warunków pracy

Przepisy BHP o temperaturze w pracy

Przepisy BHP stwierdzają, że temperatura w miejscu pracy powinna być dostosowana do wykonywanych obowiązków. Owo dostosowanie ma szczególnie istotne znaczenie dla pracowników fizycznych wykonujących swoje czynności na otwartym (lub nieosłoniętym) terenie, tak w czasie pracy w upały jak i w niskich temperaturach. W przypadku pracy na mrozie, na przykład podczas prowadzenia robót budowlanych, pracodawca zobowiązany jest wyposażyć pracowników w ciepłą odzież oraz gorące posiłki lub pomieszczenie, w którym pracownik może sam przygotować sobie ciepłe dania lub coś do picia.

• Co mówią przepisy o pracy podczas upałów?

Przepisy BHP określają, że temperatura powietrza w pomieszczeniach pracy siedzącej powinna wynosić latem około 20-24°C, a w zimie, gdy nosi się cieplejszą odzież i bieliznę, może być niższa - ok. 18-22°C. Dla osób starszych określa się nieco wyższą temperaturę, ze względu na często upośledzoną funkcję krążenia obwodowego. W każdym przypadku, temperatura w pomieszczeniach stałej pracy siedzącej nie może być niższa niż 18°C. Pozostali pracownicy, zatrudnieni np. w halach produkcyjnych, powinni mieć zapewnioną temperaturę nie niższą niż 14°C. Tak wynika z rozporządzenia ministra pracy i polityki socjalnej z 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, do czego zobowiązuje zapis w rozporządzeniu o ogólnych warunkach bhp (t.j. Dz.U. z 2003 r. nr 169, poz. 1650, z późn. zm.).

BHP o pracy zimą na zewnątrz np. na budowie

Standardy pracy wykonywanej na wolnej przestrzeni, a taka głównie jest w budownictwie, zgodne z obowiązującym BHP to:

• zapewnienie odzieży ochronnej, posiłków regeneracyjnych i ciepłych napojów, przy temperaturze powietrza zimą (od 1 listopada do 31 marca) niższej niż 10°C. Obowiązek zapewnienia posiłków regeneracyjnych dotyczy pracowników, którzy wykonują prace na otwartej przestrzeni w okresie zimowym związane z wysiłkiem fizycznym, powodującym w ciągu zmiany roboczej efektywny wydatek energetyczny organizmu powyżej 1500 kcal (6280 kJ) u mężczyzn i powyżej 1000 kcal (4187 kJ) u kobiet;
• zapewnienie pomieszczenia, w którym pracownicy wykonujący prace na wolnej przestrzeni ogrzeją się lub zmienią odzież – temperatura w nich nie powinna być niższa niż 16°C.

Zima nie sprzyja prowadzeniu na zewnątrz, w tym robót budowlanych. Wichury, silne wiatry, opady śniegu i niskie temperatury są dodatkowym zagrożeniem, szczególnie groźne przy pracach na otwartej przestrzeni i na wysokości. Dlatego należy zachowywać w takich warunkach szczególną rozwagę i ostrożność. Oprócz bezwzględnego przestrzegania przepisów w zakresie stosowania środków ochrony zbiorowej i indywidualnej, także przed upadkiem osób z wysokości, trzeba pamiętać o zagrożeniach dla pracowników i osób postronnych (spadające z wysokości przedmioty, śnieg czy sople lodu).

Nie istnieją żadne przepisy, które regulowałyby minimalną temperaturę w otwartej przestrzeni. To znaczy, że nawet silne mrozy nie mogą powstrzymać pracowników przed wykonywaniem obowiązków. Ale trzeba pamiętać, co jest zabronione i nakazane w trudnych i zimowych warunkach atmosferycznych:

• montaż, eksploatacja i demontaż rusztowań, ruchomych podestów roboczych są zabronione podczas gęstej mgły, opadów deszczu, śniegu, gołoledzi oraz w czasie burzy lub przy wietrze o prędkości powyżej 10 m/s,
• prowadzenie robót rozbiórkowych, jeżeli zachodzi możliwość przewrócenia części konstrukcji obiektu przez wiatr, jest zabronione; gdy prędkość wiatru przekracza 10 m/s – roboty należy wstrzymać!,
• rusztowania, ruchome podesty robocze, żurawie budowlane i stanowiska pracy powinny być każdorazowo sprawdzane po silnym wietrze czy opadach atmosferycznych. 

Kiedy pracownik może odmówić wykonywania obowiązków?

Jeżeli pracodawca nie zapewni pracownikowi odpowiednich warunków w miejscu pracy, pracownik może odmówić wykonywania obowiązków.

Zgodnie z art. 210 § 1 K.p. pracownik może odmówić dalszego wykonywania pracy, jeżeli:

• warunki pracy nie odpowiadają przepisom bhp i stwarzają bezpośrednie zagrożenie dla zdrowia lub życia pracownika,
• albo wykonywana przez niego praca grozi takim niebezpieczeństwem innym osobom.

Przepisy BHP - pracodawca odpowiedzialny za zapewnienie warunków pracy

Przepisy BHP nie narzucają pracownikowi, jak ma się ubierać do pracy na otwartej przestrzeni. Natomiast przepisy stawiają wymagania pracodawcom, którzy muszą zapewnić ciepłą odzież roboczą. Jest to szczególnie ważne podczas wykonywania robót budowlanych. Nie jest już bowiem tak, że z powodu mrozu zamiera praca na budowie. Nowoczesne technologie umożliwiają pracę nawet w niskich temperaturach. 

A co z ludźmi, którzy ją wykonują? Prędzej czy później mróz staje się dla człowieka niebezpieczny. W takiej sytuacji  pracodawca jest zobowiązany zapewnić pracownikom zatrudnionym na otwartej przestrzeni, w pobliżu miejsc ich pracy, pomieszczenia, nie mniejszego niż 8 m², do ogrzania się i do przygotowania sobie ciepłego posiłku, o ile sam go nie zapewnia. Może się zdarzyć, że nie ma tzw. technicznych możliwości organizacji takiego miejsca, wówczas pracodawca powinien ustawić w pobliżu stanowisk pracy źródła ciepła, na przykład koksowniki, które chociaż niektórym przypominają odległe czasy, ale znakomicie sprawdzają się w czasie mrozów.