Dopłata do termomodernizacji domu. 11 lutego 2019 ruszył program dopłat na termomodernizację

Dopłata do termomodernizacji domu z Funduszu Termomodernizacji i Remontów przy BGK przysługuje również gminom, których mieszkańcy o najniższych dochodach sfinansują ocieplenie domu i wymianę kotła. Dopłata do termomodernizacji trafi w pierwszej kolejności do miejscowości, w których zanieczyszczenie powietrza jest największe.

Nowa dopłata do termomodernizacji domu to efekt nowelizacji ustawy o wspieraniu termomodernizacji i remontów, którą Sejm uchwalił 9 listopada 2018 r., ustawa weszła w życie 11 lutego 2019. W ramach pilotażu nowe rozwiązania zostaną przetestowane w pierwszej kolejności w 31 gminach z najbardziej zanieczyszczonym powietrzem, które trafiły na niechlubną listę Światowej Organizacji Zdrowia (WHO). Jak poinformowała Jadwiga Emilewicz, minister przedsiębiorczości i technologii, już marcu 2019 zostanie ogłoszony nabór do programu dopłat do termomodernizacji domu, który prawdopodobnie potrwa do końca kwietnia. Na pomoc najbardziej zanieczyszczonym miejscowościom do 2024 roku rząd planuje wydać 1,2 mld zł. 

W artykule:

• Dopłata do termomodernizacji domów w małych miejscowościach
• Dopłaty do termomodernizacji mają ograniczyć ubóstwo energetyczne
• Dla kogo dopłaty do termomodernizacji domu?
• Kiedy dopłaty do termomodernizacji w całym kraju?
• Dopłaty do termomodernizacji domu a inne źródła dofinansowania

Dopłata do termomodernizacji domów na początek w małych miejscowościach

Rząd przyznaje, że dopłaty do termomodernizacji domów są niezbędne w walce o poprawę jakości powietrza. Według Instytutu Badań Strukturalnych, skala ubóstwa energetycznego w naszym kraju jest bowiem ogromna. Blisko 3,5 mln osób wchodzących w skład 1,3 mln gospodarstw domowych stoi przed dylematem: ciepły kaloryfer czy jedzenie lub leki. Przeszło trzy czwarte gospodarstw funkcjonujących w warunkach ubóstwa energetycznego zamieszkuje w domach jednorodzinnych, najczęściej w małych miejscowościach. Problem w tym, że ogrzewanie może być kosztowne, jeśli właścicieli nie stać na termomodernizację domu i wymianę starego kotła na paliwa stałe na nowoczesny, co radykalnie zmniejszyłoby zużycie energii, a w efekcie także zanieczyszczenie powietrza.

Dopłaty do termomodernizacji mają ograniczyć ubóstwo energetyczne

W uchwalonej przez Sejm nowelizacji ustawy o wspieraniu termomodernizacji i remontów rząd zaproponował, aby osoby dotknięte ubóstwem energetycznym nie musiały płacić za termomodernizację budynku. 70% kosztów w formie dopłat do termomodernizacji domów pokrywałby Fundusz Termomodernizacji i Remontów przy Banku Gospodarstwa Krajowego (BGK), zaś resztę - gminy. Gmina mogłaby zażądać od właściciela domu pokrycia maksymalnie 10% kosztów przedsięwzięcia. Przy czym nie musiałyby to być wkład pieniężny. Ustawa dopuszcza możliwość odpracowania tej kwoty na rzecz gminy.

Żeby dostać dopłatę do termomodernizacji domu gmina musiałaby jednak najpierw uchwalić program niskoemisyjny. Zawierałby on opis działań inwestycyjnych, finansowych i edukacyjnych, zmierzających do poprawy jakości powietrza. Obowiązkiem gminy byłoby prowadzenia działań informacyjnych i promocyjnych. Chodzi o to, aby informacja o możliwości wymiany urządzenia grzewczego lub zmniejszenia zużycia energii w budynku dotarła do wszystkich potencjalnych beneficjentów programu.

Na terenie gminy musiałaby też obowiązywać tzw. uchwała antysmogowa. Ponadto Fundusz dofinansowywałby tylko takie przedsięwzięcia niskoemisyjne, które ograniczałyby zużycie energii.

Dodajmy, że przedsięwzięciem niskoemisyjnym jest przyłączenie domu jednorodzinnego do sieci ciepłowniczej, gazowej, a nawet elektroenergetycznej, wymiana okien, grzejników, montaż regulatorów ogrzewania. W grę wchodzą także m.in. koszty projektów i dokumentacji oraz audytów energetycznych i usług doradztwa energetycznego.

Dla kogo dopłaty do termomodernizacji domu?

W ramach programu niskoemisyjnego, gminy mogą zawierać umowy na realizację przedsięwzięcia niskoemisyjnego (czyli na dopłaty do termomodernizacji domu) z osobami, które spełnią określone warunki. I tak, beneficjentem może być właściciel, współwłaściciel, posiadacz samoistny lub współposiadacz samoistny całego lub części domu jednorodzinnego. Mało tego, beneficjent musi faktycznie zamieszkiwać w budynku, w którym ma być realizowane przedsięwzięcie niskoemisyjne.

Ponadto, gminy będą stosowały kryterium dochodowe. Projekt zakłada, że do programu zakwalifikuje się osoba, której, w okresie 3 miesięcy poprzedzających datę zawarcia umowy z gminą średni, miesięczny dochód na jednego członka gospodarstwa domowego nie przekracza 175% kwoty najniższej emerytury w gospodarstwie jednoosobowym (w 2018 r. – ok. 1,8 tys. zł) i 125% tej kwoty w gospodarstwie wieloosobowym (w 2018 r. – ok. 1287 zł. Dodajmy, że są to kryteria dochodowe stosowane w ustawie o dodatkach mieszkaniowych.

Projekt przewiduje również weryfikację sytuacji majątkowej osoby ubiegającej się o wsparcie. Beneficjent musiałby udostępnić swój dom ekipom budowlanym i instalatorskim. Ponadto przez 10 lat gmina mogłaby kontrolować, czy przestrzegane są warunki umowy. Gmina mogłaby zażądać zwrotu pieniędzy, gdyby stwierdziła, że właściciel domu np. spala w kotle odpady, albo zainstalował dodatkowe urządzenia grzewcze.

W tym czasie obowiązywałby go zakaz zbycia domu pod groźbą zwrotu kosztów przedsięwzięcia niskoemisyjnego. Po 5 latach kwota zwrotu wynosiłaby 50% tych kosztów i zmniejszałaby się o 10% za każdy kolejny rok do upływu 10 lat. W uzasadnionych przypadkach gmina mogłaby zrezygnować z części tych pieniędzy. Co ważne, żadnych pieniędzy nie będą musiały zwracać osoby, które dostaną dom w spadku przed upływem 10 lat od zakończenia inwestycji przez gminę.

Kiedy dopłaty do termomodernizacji domu w całym kraju?

Rząd tłumaczy, że wybrał do programu pilotażowego miasta poniżej 100 tys. mieszkańców, gdyż problem ubóstwa energetycznego jest tam najbardziej palący. Dodajmy, że te miasta to:

• Żywiec
• Pszczyna
• Wodzisław Śląski
• Opoczno
• Sucha Beskidzka
• Godów
• Skawina
• Nowy Sącz
• Niepołomice
• Tuchów
• Knurów
• Wadowice
• Nowa Ruda
• Proszowice
• Brzeziny
• Zduńska Wola
• Kędzierzyn-Koźle
• Rawa Mazowiecka
• Nakło
• Zakopane
• Tomaszów Mazowiecki
• Jarosław
• Żory
• Pleszew
• Radomsko
• Piotrków Trybunalski
• Otwock
• Nowy Tomyśl
• Piastów
• Myszków
• Wągrowiec

Fundusz Termomodernizacji i Remontów, który zasilany jest przez budżet państwa, wyda na dopłaty do termomodernizacji domów w gminach łącznie 883,2 mln zł, w tym 180 mln w latach 2019–2020 oraz 703,2 mln zł w latach 2021–2024.

Z kolei gminy będą musiały wygospodarować ten realizację programu walki z ubóstwem energetycznym łącznie ok. 378,5 mln zł.

Rząd zapewnia w uzasadnieniu projektu, że doświadczenia wyniesione z projektów pilotażowych na terenie 31 gmin z listy WHO z 2016 i 2018 r. będą podstawą do sformułowania ogólnopolskiego programu poprawy jakości powietrza. Rząd liczy, że uzyska pieniądze na dopłaty do termomodernizacji z Unii Europejskiej. Program „Czyste powietrze” ma być zgłoszony Komisji Europejskiej jako jeden z polskich priorytetów w perspektywie budżetowej UE na lata 2021–2027.

Dopłata do termomodernizacji domu a inne źródła dofinansowania

Przypomnijmy, że od 1999 r. działa program termomodernizacyjny, w którym premia termomodernizacyjna jest nagrodą za przeprowadzenie przedsięwzięcia przynoszącego duże oszczędności energii cieplnej. Fundusz Termomodernizacji i Remontów przy BGK refunduje inwestorowi jedną piątą kredytu zaciągniętego np. na ocieplenie bloku bądź modernizację instalacji grzewczej. O taką dopłatę mogą ubiegać się między innymi wspólnoty i spółdzielnie mieszkaniowe oraz właściciele domów jednorodzinnych. Żeby ją dostać, trzeba spełnić kilka warunków. Przede wszystkim, państwo dotuje tylko te inwestycje, które są finansowane przez banki, a to oznacza konieczność zaciągnięcia kredytu. Ponadto przedsięwzięcie musi być przeprowadzone zgodnie ze wskazówkami audytora, który określa jego optymalny wariant. Niestety, ze względu na koszty projektu, audytu i kredytu właściciele domów jednorodzinnych rzadko korzystają z premii termomodernizacyjnej.

Od 19 września 2018 r. działa także program „Czyste powietrze”. Przez najbliższe 10 lat mniej zamożni właściciele domów jednorodzinnych, którzy zdecydują się na ich termomodernizację oraz wymianę przestarzałych kotłów na paliwa stałe mogą ubiegać się o dotację lub preferencyjną pożyczkę. Zamożni właściciele domów jednorodzinnych będą mogli od 2019 r. skorzystać z podatkowej ulgi termomodernizacyjnej.

Z kolei wprowadzenie świadectw jakości paliw i określenie parametrów paliw stałych, to nowe rozwiązania w obowiązującej od 12 września 2018 r. ustawie o systemie monitorowania i kontrolowania jakości paliw. Ponadto, minister energii wydał już rozporządzenie w sprawie wymagań jakościowych dla paliw stałych.

Marek Wielgo