Projekt PPP – przygotowanie, wykonalność i celowość
Realizacja inwestycji w formule PPP poprzedzona jest długim procesem przygotowawczym. Na samym początku należy określić, czy istnieje potrzeba realizacji danego przedsięwzięcia. Trzeba również uświadomić sobie korzyści oraz zagrożenia, jakie niesie ze sobą partnerstwo publiczno-prywatne.
Przygotowanie projektu PPP
Często do realizacji zadań w formule partnerstwa publiczno-prywatnego niezbędne będzie uzyskanie licznych pozwoleń, a także zorganizowanie wielu zebrań z mieszkańcami i uzyskanie ich przychylności dla całego przedsięwzięcia. Projekty PPP są interdyscyplinarne i zakładają korzystanie z wiedzy i doświadczenia wielu specjalistów. Pierwszym etapem musi być stworzenie pomocniczej struktury instytucjonalnej, zdolnej do rozwijania, kierowania i zarządzania PPP w imieniu sektora publicznego. Na wstępnym etapie należy zadbać o następujące elementy:
- "wybór najbardziej odpowiedniej struktury PPP dla otoczenia lokalnego i cech projektu
- systemy i struktury rozwoju ograniczające złożoność i, gdzie to możliwe, znormalizowanie podejścia
- zapewnienie zarządzania strukturami zarówno w zakresie ich wielkości, jak i złożoności
- zapewnienie, aby osiągnięto pełne zrozumienie w odniesieniu do harmonogramu
- sektor publiczny powinien realnie podchodzić do posiadanych umiejętności i doświadczenia w rozwijaniu oraz wdrażaniu PPP – włączać specjalistyczną wiedzę sektora prywatnego, jeżeli będzie to wymagane
- PPP musi przedstawiać dodatkową wartość w stosunku do zaangażowanych pieniędzy, przewyższającą tradycyjne systemy udzielania zamówień publicznych oraz PPP musi być opracowany w taki sposób, aby maksymalizować korzyści wszystkich stron, zgodnie z ich celami
- wszystkie strony muszą rozpoznać i zrozumieć swoje cele. Sektor publiczny ma większe obawy aniżeli sektor prywatny, który nie dostarczy "darmowych prezentów" w ramach procesu PPP
- skuteczne struktury instytucjonalne i regulacyjne muszą być stworzone w celu zarządzania i monitorowania PPP. Sektor publiczny powinien być świadom tego, że pewien zakres kontroli musi być przekazany sektorowi prywatnemu
- społeczeństwo, które będzie płaciło za usługi powinno zostać włączone do funkcji monitorowania/nadzoru
- aby powstało partnerstwo, konieczne jest stworzenie zaufania między wszystkimi stronami"1.
Wykonalność PPP
Zanim zapadną kluczowe dla realizacji zadania decyzje, władze, które chcą realizować inwestycje w formule PPP, muszą podjąć kilka decyzji dotyczących:
- "Wskazania osób, które będą odpowiadały za PPP i będą upoważnione do podejmowanie ostatecznych decyzji i regulacji
- Zdobycia niezbędnej wiedzy specjalistycznej w celu opracowania, przeprowadzenia przetargu, dokonania oceny, wdrożenia i monitorowania PPP
- Ustanowienia polityki w odniesieniu do wskazówek dotyczących podejmowania decyzji w tym zapewnienie, że istnieją niezbędne prawne i regulacyjne struktury dopuszczające PPP
- Ustanowienia procedur, które ułatwiają efektywną ocenę i świadczenia usług PPP
- Rozwijania polityki w odniesieniu do PPP w zakresie bieżących i przyszłych usług, w celu wprowadzenia spójnego procesu planowania zachęcającego do wcześniejszego określenia możliwości PPP
- Włączenia projektów do strategii harmonizacji i priorytetowego finansowania UE2
Projekt powinien być tak przygotowany, by w równym stopniu chronił prawa i obowiązki obu stron. Na tym wstępnym etapie ważna jest przede wszystkim odpowiedź na pytanie: czy realizacja inwestycji właśnie w formule PPP jest właściwa dla projektu? Odpowiedzialność za tę ocenę i ostateczną decyzję ponosi oczywiście strona publiczna. Jednakże, podstawą dla żywotnych powiązań PPP jest uznanie sektora prywatnego za zainteresowanego projektem.
Pytanie o celowość projektu
Strona publiczna, chcąc realizować inwestycję w formule PPP, musi poddać analizie następujące kwestie. Po pierwsze, należy się zastanowić, jakie są potencjalne przeszkody i ograniczenia w realizacji inwestycji w tej formie. Podstawowy problem to kwestie społeczne, a więc czy miejscowe społeczeństwo jest przygotowane na taką inwestycję i czy oczekuje jej od władz lokalnych.
Kolejną sprawą, którą należy rozważyć, to środki finansowe na zadanie - jak duże fundusze trzeba zaangażować, żeby zrealizować zadanie i skąd będą pochodziły? Wreszcie, czy znajdą się firmy, które zechcą zrealizować to zadanie.
I pytanie kluczowe dla całości rozważań: czy inwestycja w formule PPP jest tą właściwą? Tu z pomocą przychodzą nam oczywiście obliczenia ekonomiczne i narzędzia zwane komparatorami. Jest to metoda analizy porównawczej używana w różnych etapach opracowania i przygotowania projektu. Dzięki komparatorom możemy ocenić korzyści metody PPP w odniesieniu do innych metod realizacji zadania. Samorząd, realizując inwestycje w formule PPP, powinien wypracować odpowiednie instrukcje. Opisane by w nich były krok po kroku zasady postępowania, którymi powinni się kierować pracownicy lub współpracownicy samorządu, odpowiedzialni za negocjowanie, wdrażanie i ocenę (nadzór) nad poszczególnymi przedsięwzięciami typu PPP. Założenia powinny również pozwalać na wypracowanie procedur eliminacji konfliktów interesu ze szczególnym podkreśleniem trybu postępowania w przypadku zaistnienia jakichkolwiek prób korupcyjnych oraz innych nieuczciwych praktyk, mogących wystąpić w trakcie realizacji przedsięwzięć.
Ważnym elementem jest ocena potrzeb. Chodzi o to, żeby zdefiniować cele, jakie mają zostać osiągnięte przez PPP. "Cele te muszą być możliwe do policzenia, wymierzenia i uszczegółowione w celu wsparcia analizy i przyszłego przygotowania procesu udzielania zamówienia publicznego. Uwzględniając przyszłe monitorowanie po ukończeniu projektu, niezmiernie istotne jest, aby potrzeby i cele władz krajowych zostały wyraźnie określone"3.
1. Wytyczne dotyczące udanego partnerstwa publiczno-prywatnego, Komisja Europejska Bruksela 2003 s. 94.
