Przeszkody w realizacji zadania w formule PPP
Realizacja zadania w formule PPP może natrafić na pewne rodzaje przeszkód. Wszystkie one we wstępnej fazie powinny zostać poddane ocenie władz publicznych, które chcą realizować określone przedsięwzięcie. Pierwsza grupa zagrożeń to polityka lokalna i krajowa władz.
Należy sobie odpowiedzieć na pytanie: czy środowisko zarówno lokalne jak i władza wyższego szczebla są przychylnie nastawione do realizacji zadań w tej właśnie formule? Po drugie: czy władze wyrażą zgodę na przekazanie gruntów i czy realizacja określonych zadań jest zgodna z polityką rozwoju, jaką ma władza wyższego szczebla?
Kolejny problem, to zakres władzy prawodawczej
Analizie należy poddać następujące zagadnienia – czy istnieje władza prawodawcza lub wystarczająca władza prawodawcza do zawarcia PPP? Czy prawodawstwo w zakresie PPP jest odpowiednie do tego, by realizować inwestycję w tej właśnie formule? I wreszcie ostatnie pytanie z tej grupy – czy istnieją wystarczające uprawnienia i jakie są ograniczenia w zawieraniu umów kredytowych? Strona publiczna powinna zastanowić się także, czy ramy opodatkowania, jakie obowiązują w kraju, są sprzyjające dla rozwoju tej formy inwestycji. Czy istnieją możliwości przyznania zwolnień podatkowych stronie prywatnej? Jacek Pyssa, specjalista od finansów, zauważa, że w podatku dochodowym od osób fizycznych wprowadzono zwolnienie od podatku wkładu własnego podmiotu publicznego, który otrzymuje podmiot prywatny. Wskazane zwolnienie stosuje się odpowiednio do podatników opłacających ryczałt od przychodów ewidencjonowanych. Ponadto, przewidziane zostało prawo do zaliczenia do kosztów uzyskania przychodu wartości środków trwałych nieodpłatnie przenoszonych na rzecz podmiotu publicznego przez partnera prywatnego. Ulgi związane z dokonywaniem przedsięwzięć z zakresu PPP przewidziane zostały także dla podatników podatku dochodowego od osób prawnych. Wyłączone z przychodów do opodatkowania zostały rzeczy lub prawa nieodpłatnie przekazane przez partnera prywatnego podmiotowi publicznemu. Ponadto, wyłączona z przychodów do opodatkowania podatkiem dochodowym od osób prawnych może być wartość nominalna udziałów (akcji) objętych w zamian za wkład niepieniężny wniesiony przez podmiot publiczny do spółki kapitałowej. Innym rodzajem preferencji jest wyłączenie z opodatkowania przychodu podmiotu publicznego przekazującego do używania nieruchomość m.in. partnerowi prywatnemu. W tym zakresie nie działa bowiem zasada określona w art. 13 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. Osobom prawnym, biorącym udział w PPP, przewidziane zostało także zwolnienie przedmiotowe od podatku. Wolny od niego – co do zasady – jest wkład własny podmiotu publicznego, o którym mowa w art. 4 pkt 6 ustawy o partnerstwie publiczno-prywatnym, otrzymany przez partnera prywatnego lub spółkę kapitałową zawiązaną, by wykonać umowę o PPP i przeznaczony na cele w niej określone.
Inną problematyką, która wymaga zastanowienia są wymagania w zakresie sprawozdawczości i rachunkowości. Jak traktowane jest PPP w sprawozdaniach finansowych władz krajowych, oraz jakie są wymogi odnośnie do ujawniania opinii publicznej. Analizując możliwość realizacji inwestycji w każdej z możliwych form, nie można zapomnieć o kwestiach technicznych i organizacyjnych. Po pierwsze, trzeba się zastanowić, czy istnieją wystarczające dane pozwalające na opracowanie i przygotowanie projektu. Chodzi tu o różnego rodzaju informacje niezbędne do opisu przedsięwzięcia. Jakie posiadamy mechanizmy kontroli jakości i czy jesteśmy w stanie egzekwować standardy, które określi podmiot publiczny? Zakładając, że posiadamy wszelkie niezbędne informacje do realizacji projektu, trzeba się zastanowić nad jego sfinansowaniem. A więc: odpowiedzieć sobie m.in. na pytania – czy finansowanie przez sektor prywatny może konkurować z finansowaniem przez sektor publiczny? Czy projekt jest samowystarczalny pod względem finansowania a więc czy będzie on generował zyski niezbędne do tego by stał się atrakcyjnym dla strony prywatnej? Ponieważ wymaga on dużych nakładów finansowych, trzeba przemyśleć kwestię źródeł finansowania, czy aby są one wystarczające oraz jaki będzie koszt kredytów.
Względy polityczne i społeczne
Niezwykle ważna dla całości przedsięwzięcia jest aprobata dla zadania zarówno ze strony władz centralnych jak również lokalnej społeczności. Wypracowanie efektywnych mechanizmów komunikacji społecznej w tym zakresie ma kluczowe znaczenie dla powodzenia partnerstwa między sektorem publicznym i prywatnym. Komunikowanie ze społeczeństwem pozwala na wypracowanie założeń polityki dotyczącej PPP, która odzwierciedla najważniejsze oczekiwania wspólnoty lokalnej. W ramach partnerstwa, musi ono odbywać się przy współudziale lokalnej społeczności. W przypadku PPP jest to tym bardziej konieczne, ale zarazem trudniejsze, ponieważ formuła jest nowym sposobem działania władz publicznych, w szczególności pozbawiającym je natury władczej, a stawiającym w relacji partnerskiej z sektorem prywatnym. Podmiot publiczny, który chce zrealizować PPP musi stworzyć, a następnie uruchomić kanały komunikacji ze społeczeństwem, umożliwiając konsultacje społeczne przedsięwzięć związanych z PPP. W proces powinni zostać włączeni oprócz władz także pracownicy merytoryczni, zajmujący się w urzędzie PPP. Warto zaangażować do dyskusji także inne osoby stojące na czele różnych organizacji reprezentanci grup interesów, w tym organizacji reprezentujących określone środowiska, szczególnie lokalne izby przemysłowo-handlowe. Nie można w całym tym procesie zapomnieć o mediach, które mogą stać się skutecznym narzędziem do tworzenia "dobrej atmosfery" wokół całego przedsięwzięcia. Akceptacja i zrozumienie przez mieszkańców koncepcji PPP są kluczowe dla udanej realizacji polityki partnerstwa publiczno-prywatnego, a nawet dla przeprowadzenia najprostszego przedsięwzięcia tego rodzaju. Jeżeli władza lokalna dostrzeże opór ze strony mieszkańców, wówczas powinien być to dla niej sygnał, że nie ma sensu forsować tej metody. To właśnie ostateczni użytkownicy usług muszą być przekonani do tej formy ich świadczenia. Dlatego dobrym rozwiązaniem mogłoby być umożliwienie uczestnictwa w obradach zespołu zajmującego się PPP w urzędzie.
Zainteresowanie sektora prywatnego
Opracowując projekt inwestycji w formule PPP, należy zadbać o jego atrakcyjność dla sektora prywatnego. Prywatni inwestorzy są oczywiście bardziej zainteresowani projektami, z których płyną określone korzyści finansowe niż tymi, które niosą jedynie prestiż. Dlatego ważnym elementem w tej sferze jest pokazanie źródeł dochodu i potencjalnych zysków, jakie niesie ze sobą przyszła inwestycja. Niezwykle istotny staje się w tym momencie podział ryzyka pomiędzy strony przedsięwzięcia. Należy przyjąć zasadę, że stroną, która jest najlepiej przystosowana do zarządzania danym ryzykiem powinna je przyjąć. Należy również pamiętać o tym, że poziom ryzyka przeniesionego na sektor prywatny określa zakres jego wymagań w odniesieniu do zysku. Należy przeanalizować różne czynniki rynkowe, w tym istniejący i przyszły popyt.
