Rzemieślnik. Kim jest rzemieślnik w budownictwie? Weszły zmiany przepisów dla działalności rzemieślniczej
Rzemieślnik w budownictwie to dzisiaj nikt inny jak specjalista najczęściej w jednym z deficytowych zawodów budowlanych. Jak zostać rzemieślnikiem w budownictwie? Czy najnowsze ułatwienia dla przedsiębiorcy dotyczą także rzemieślnika?
Rzemieślnik w świetle prawa
Prawo rzemieślnikiem określa osobę fizyczną, która we własnym imieniu i na własny rachunek, z udziałem pracy własnej, wykonuje działalność gospodarczą, na podstawie dowodu kwalifikacji zawodowych. Takimi dowodami kwalifikacji zawodowych rzemieślnika są:
- dyplom lub świadectwo ukończenia wyższej lub ponadpodstawowej szkoły o profilu technicznym w zawodzie (kierunku) odpowiadającym dziedzinie wykonywanego rzemiosła,
- dyplom mistrza w zawodzie odpowiadającym danemu rodzajowi rzemiosła,
- świadectwo czeladnicze albo tytuł robotnika wykwalifikowanego w zawodzie odpowiadającym rodzajowi rzemiosła,
- zaświadczenie potwierdzające kwalifikacje zawodowe.
Powyższa definicja rzemieślnika obowiązywała do końca 2019 roku. Od 1 stycznia 2020 [w tym dniu weszła w życie część przepisów Ustawy z 31 lipca 2019 o zmianie niektórych ustaw w celu ograniczenia obciążeń regulacyjnych, Dz.U. 2019 poz. 1495] prawo umożliwia przedsiębiorcom-rzemieślnikom wybór także innej niż wpis w CEIDG formy prowadzenia działalności gospodarczej. Rzemiosłem może się zajmować także spółka jawna, komandytowa, komandytowo-akcyjna czy jednoosobowa spółka kapitałowa. Warunkiem jest jednak, aby co najmniej jeden ze wspólników miał kwalifikacje zawodowe, a pozostali wspólnicy byli małżonkiem lub krewnymi w linii prostej (małżonek, dziecko lub rodzic). To wynika z tego, że firmy rzemieślnicze to głównie przedsiębiorstwa rodzinne. Dzięki temu, że udziałowcami w spółkach będą członkowie najbliższej rodziny, będzie można przekazywać im wiedzę czy doświadczenie w zarządzaniu (łatwiejsza będzie sukcesja, czyli prawne przekazanie firmy przez właściciela swoim następcom, zmiana zasad przejęcia koncesji, zezwoleń, licencji oraz pozwoleń w przypadku zmiany właściciela firmy - osoby wpisanej do CEIDG), wspólnie ustalać strategię dalszego rozwoju firmy, z zachowaniem wartości danego biznesu i rodziny.
Wspomniana ustawa jest częścią tzw. Pakietu Przyjazne Prawo, które ma w przypadku rzemieślnika dać mu więcej praw, przypisanych dotychczas firmom, a nie działalności np. wykonywanej jednoosobowo. Jako przykład można tu podać prawo do popełnienia błędu. Przedsiębiorca (również zarejestrowany w CEIDG), gdy popełni błąd, za który grozi mandat karny lub kara pieniężna, nie dostanie kary, a jedynie pouczenie. Będzie jednak zobowiązany do usunięcia naruszeń oraz ich skutków w wyznaczonym przez organ terminie. Prawo do błędu obejmie przedsiębiorców zarejestrowanych w CEIDG. Prawo do błędu obowiązuje przez rok od dnia podjęcia działalności gospodarczej po raz pierwszy albo ponownie, po upływie co najmniej 36 miesięcy od dnia ostatniego zawieszenia lub zakończenia działalności.
Ponadto wszystkich, niezależnie czy jest to rzemieślnik prowadzący jednoosobową działalność gospodarczą czy wielkie firmy budowlane, obowiązują jednakowe obowiązki, jak konto firmowe, Biała Lista podatników VAT czy split payment. To w pewien sposób podnosi rangę działalności rzemieślnika. Zmniejszono też obciążenia tzw. sprawozdawcze z prowadzonej działalności, co być może zadowoli rzemieślników zmniejszając koszty, a innych zachęci do podjęcia takiej działalności. Ministerstwo Rozwoju zapowiada kolejne ułatwienia, w tym nowe ulgi i zachęty podatkowe.
Rzemieślnik w budownictwie
Jeszcze jakiś czas temu wystarczyło być mistrzem murarki, by móc budować dom jako rzemieślnik, czyli fachowiec w tym fachu. Rzemieślnicy w budownictwie, czyli z potwierdzonym oficjalnie doświadczeniem i wiedzą do wykonywania danego zawodu, są bardzo poszukiwani na rynku pracy, powiększyła się lista zawodów budowlanych, w których można zostać mistrzem bądź czeladnikiem rzemiosła budowlanego (to efekt nowoczesnych technologii budowlanych wymuszających specjalizację, czyli dogłębną wiedzę i umiejętności wyodrębnionych obszarów czy robót budowlanych.
Dzisiaj w izbach rzemieślniczych na terenie całej Polski można potwierdzić egzaminem mistrzowskim lub czeladniczym wiedzę i doświadczenie w następujących zawodach związanych z budownictwem:
- betoniarz
- betoniarz zbrojarz
- blacharz
- brukarz
- cieśla
- dekarz
- elektryk
- glazurnik
- kamieniarz
- malarz-tapeciarz
- monter instalacji i urządzeń sanitarnych
- monter instalacji gazowych
- monter sieci i instalacji sanitarnych
- monter sieci cieplnych
- monter sieci gazowych
- monter sieci, instalacji i urządzeń sanitarnych
- monter sieci wodnych i kanalizacyjnych
- monter zabudowy i robót wykończeniowych w budownictwie
- murarz
- murarz-tynkarz
- posadzkarz
- stolarz budowlany
- technolog robót wykończeniowych w budownictwie
Nie wszystkie regionalne izby rzemieślnicze oferują egzaminy dla wszystkich zawodów. Egzaminy są płatne: mistrzowski – 1521 zł, czeladniczy – 761 zł, sprawdzający (robotnik wykwalifikowany) – 254 zł. [Ale ustaliliśmy przy okazji, że niższe ceny oferuje np. Warszawska Izba Rzemieślnicza: egzamin mistrzowski 620 zł i czeladniczy 320 zł]
Przystąpienie do egzaminów jest obwarowane ukończeniem odpowiednich szkół ponadpodstawowych lub uczelni wyższych, trzeba też wykazać się zdobytą praktyką (od 1 roku do 6 lat w zależności od wykształcenia i poziomu mistrzostwa). Związek Rzemiosła Polskiego podaje, że dziś funkcjonuje w Polsce ponad 2,4 mln małych i średnich przedsiębiorstw, zatrudniających 6,5 mln osób. Gdzieś pojawiła się informacja, że tych działających na rzecz budownictwa może być ok. 900 tys. Małe i średnie firmy wytwarzają 40 proc. produktu krajowego brutto. Z rzemiosła swój rodowód wywodzi około 300 tys. przedsiębiorstw, drugie tyle z nim się identyfikuje.
Posiadanie nawet dyplomu mistrzowskiego w danym zawodzie budowlanym nie jest jednoznaczne z uprawnieniami budowlanymi do wykonywania samodzielnych funkcji w budownictwie. Natomiast tytuł mistrza (technika) daje możliwość przystąpienia do egzaminu na uprawnienia budowlane.
Rzemieślnik z długą tradycją
Rzemieślnik, czyli osoba specjalizująca się w danym fachu, ma kilka tysięcy lat tradycji. Przecież już przed naszą erą byli garncarze, miecznicy, kowale, budowniczowie, którzy najczęściej dziedzicząc swoją wiedzę, przyuczali do zawodu chętnych, opiekując się adeptami od pacholęcia do momentu, gdy ich umiejętności pozwalały np. „iść na swoje”. Terminowanie u rzemieślnika było zaszczytem, a on sam miał bardzo wysoką pozycję społeczną. Nie tylko bowiem bogacił się wykonując usługi, ale także przyczyniał się do rozwoju społeczności. Rzemiosło trzymało się mocno aż do rewolucji przemysłowej. Masowa produkcja wielu towarów z czasem sprowadziła rzemieślników do roli lokalnych wytwórców, fachowców w niszowych zawodach, których przemysł nie potrafi zaadaptować. Rzemieślnicy najczęściej dzisiaj reperują to co wytworzy przemysł. Wiele zawodów rzemieślniczych, z powodu braku chętnych do ich nauki i słabego zainteresowania ze strony klientów, ginie z rynku (m.in. zegarmistrzowie, kaletnicy, szewcy), w innych zaś mamy do czynienia ze zjawiskiem dużego popytu i słabej podaży (brakuje chętnych do nauki, ale też i miejsc, gdzie potencjalni adepci mogliby zdobywać wiedzę i doświadczenie). Do tej drugiej grupy zalicza się wiele zawodów budowlanych.
