Spółka komandytowa - zmiany od 2022. Wady i zalety spółki komandytowej

2021-11-26 11:14

Z początkiem 2022 wchodzi w życie obszerna nowelizacja wielu aktów prawnych zwana potocznie Polskim Ładem. W istotny sposób zmienia ona zasady prowadzenia firm. W spółce komandytowej wspólnicy będą mieli płacić składkę zdrowotną w zryczałtowanej wysokości. Eksperci podpowiadają żeby rozważyć prowadzenie działalności w takiej formie.

Spis treści

Czym jest spółka komandytowa
W jaki sposób powstaje spółka komandytowa?
Jak zawrzeć umowę spółki komandytowej?
Czym jest firma spółki komandytowej?
Jak zarejestrować spółkę w ZUS i zgłosić do ubezpieczeń?
Z czego składa się majątek spółki?
Podatki i księgowość w spółce komandytowej
Rozwiązanie spółki komandytowej
Skutki zakończenia działalności spółki

Od przyszłego roku, wraz z wejściem w życie Polskiego Ładu, wyłączona zostanie możliwość odliczenia składki zdrowotnej od podatku dochodowego od osób fizycznych (PIT). Ma to dotyczyć wszystkich podatników. Przedsiębiorcy, którzy rozliczają się według skali podatkowej będą musieli zapłacić składkę w wysokości 9 proc. dochodu, będą jednak mieli możliwość skorzystania z tzw. ulgi dla klasy średniej. Z kolei przedsiębiorcy rozliczający się liniowo (19-proc. PIT) nie będą mogli skorzystać z takiej ulgi, natomiast zapłacą niższą składkę zdrowotną - w wysokości 4,9 proc. swojego dochodu. Każdy przedsiębiorca powinien zatem rozważyć, jaka forma prowadzenia działalności gospodarczej w nowym stanie prawnym będzie dla niego korzystna. Jedną z takich form będzie spółka komandytowa. Warto zatem zapoznać się z podstawowymi zasadami prowadzenia działalności w tej postaci.

Czym jest spółka komandytowa

Zasady działania spółki komandytowej regulują przepisy art. 102 – 124 ustawy z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych (tekst jedn.: Dz.U. z 2020 r. poz. 1526 ze zm.; dalej KSH). Zgodnie z art. 102 KSH, spółką komandytową jest spółka osobowa mająca na celu prowadzenie przedsiębiorstwa pod własną firmą, w której wobec wierzycieli za zobowiązania spółki co najmniej jeden wspólnik odpowiada bez ograniczenia (komplementariusz), a odpowiedzialność co najmniej jednego wspólnika (komandytariusza) jest ograniczona.

W sprawach nieuregulowanych w art. 102-124 KSH do spółki komandytowej stosuje się odpowiednio przepisy o spółce jawnej, chyba że ustawa stanowi inaczej. Do spółki komandytowej, której umowa została zawarta przy wykorzystaniu wzorca umowy, stosuje się odpowiednio przepisy o spółce jawnej, której umowa została zawarta przy wykorzystaniu wzorca umowy (103 § 1 i 2 KSH).

Spółka komandytowa należy, obok spółki jawnej, partnerskiej i komandytowo-akcyjnej, do osobowych spółek handlowych. O jej osobowym charakterze przesądzają takie cechy jak:

względnie trwały skład osobowy,
duże znaczenie osobistych cech poszczególnych wspólników
brak wyodrębnionych organów prowadzących sprawy spółki.

Spółka komandytowa nie ma osobowości prawnej jednak ma zdolność prawną oraz zdolność do czynności prawnych. Oznacza to, że spółka taka ma prawo we własnym imieniu nabywać prawa i zaciągać zobowiązania (na przykład zatrudniać pracowników, nabywać nieruchomości, być stroną umowy pożyczki), a także pozywać oraz być pozywana.

Spółka komandytowa prowadzi przedsiębiorstwo pod własną firmą. Może ją utworzyć co najmniej dwóch wspólników, z czego jeden jest komandytariuszem ponoszącym ograniczoną odpowiedzialność za zobowiązania spółki, a drugi komplementariuszem odpowiadającym za zobowiązania spółki całym swoim majątkiem bez ograniczeń.

Wspólnikami w spółce komandytowej mogą być zarówno osoby fizyczne, osoby prawne jak i jednostki organizacyjne, nieposiadające osobowości prawnej, którym ustawa przyznała zdolność prawną.

Ten sam podmiot nie może być jednocześnie komplementariuszem i komandytariuszem.

Może zainteresuje Cię także:

Z uwagi na wyodrębnienie dwóch kategorii wspólników w spółce jest to bardzo atrakcyjna forma prowadzenia działalności gospodarczej dla osób, które chcą podzielić się w ten sposób, że jedna będzie angażował się w sprawy spółki, a druga zapewniał jedynie wkład finansowy.

W jaki sposób powstaje spółka komandytowa?

Aby utworzyć spółkę komandytową należy spełnić dwa warunki:

umowa spółki zostaje zawarta przez co najmniej dwóch wspólników, z których jeden będzie pełnił rolę komplementariusza, a drugi – komandytariusza,
spółka zostaje zarejestrowana w Krajowym Rejestrze Sądowym (dalej KRS).

Uznaje się, że spółka komandytowa powstaje z chwilą rejestracji w KRS. Przy czym od 1 lipca 2021 roku spółka komandytowa może zostać zarejestrowana w KRS wyłącznie elektronicznie, za pośrednictwem Portalu Rejestrów Sądowych lub na portalu S24.

Z chwilą rejestracji spółki w KRS nadane zostają: numer identyfikacji podatkowej (dalej: NIP), którym spółka będzie posługiwać się w kontaktach z urzędem skarbowym oraz numer w rejestrze Głównego Urzędu Statystycznego (dalej: REGON).

Po rejestracji spółki należy złożyć do urzędu skarbowego formularz NIP-8 zawierający tzw. Dane uzupełniające. Chodzi tu o te dane, których nie trzeba zgłaszać przy rejestracji, czyli na przykład numery rachunków bankowych, przewidywana liczba pracowników, miejsca prowadzenia działalności oraz szczegółowe dane kontaktowe. Dane te trafiają do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (dalej: ZUS), Głównego Urzędu Statystycznego (dalej: GUS) oraz urzędu skarbowego.

Dane te powinny być przekazane w terminie:

7 dni od dnia rejestracji spółki - dla ZUS lub
21 dni od dnia rejestracji spółki - dla GUS i urzędu skarbowego.

W przypadku zakładania spółki za pośrednictwem portalu S24 (eKRS), czyli bez udziału notariusza, należy pamiętać, aby po rejestracji w KRS złożyć do urzędu skarbowego deklarację PCC-3. Stanowi ona podstawę do zapłaty podatku od czynności cywilnoprawnych związanego z wniesieniem wkładów do spółki komandytowej.

Jeśli zaś umowa została zawarta przed notariuszem, problem ten odpada, ponieważ podatek od czynności cywilnoprawnych pobiera notariusz i przekazuje go do urzędu skarbowego.

Jak zawrzeć umowę spółki komandytowej?

Umowa spółki komandytowej powinna zostać zawarta w formie aktu notarialnego. Również zmiana umowy spółki wymaga zachowania formy aktu notarialnego. Umowę spółki komandytowej możemy zawrzeć również bez udziału notariusza, przy wykorzystaniu wzorca umowy udostępnionego w systemie teleinformatycznym.

W umowie spółki powinny znaleźć się co najmniej następujące elementy:

firma i siedziba spółki,
przedmiot działalności spółki,
czas trwania spółki, jeżeli jest oznaczony,
określenie wkładów wnoszonych przez każdego wspólnika i ich wartość wraz z przypisaniem ich do poszczególnych wspólników,
suma komandytowa.

Obowiązkiem każdego wspólnika jest wniesienie wkładu. Obowiązku tego nie można wykluczyć w umowie spółki.

Suma komandytowa stanowi górną granicę odpowiedzialności komandytariusza za zobowiązania spółki, określoną kwotowo. Jeżeli w spółce występuje więcej niż jeden komandytariusz, suma komandytowa jest ustalana odrębnie dla każdego z nich. Jako element umowy suma komandytowa może podlegać zmianom, może więc być zarówno podwyższona, jak i obniżona, co nie wpływa na wysokość kapitału zakładowego spółki komandytowej. Obniżenie sumy komandytowej nie odnosi skutku prawnego względem tych wierzytelności, które powstały przed wpisaniem obniżenia sumy komandytowej do rejestru.

Suma komandytowa jest rodzajem gwarancji:

wobec wierzycieli spółki, którzy w jej granicach mogą oczekiwać zaspokojenia zobowiązań spółki komandytowej z majątku komandytariusza,
wobec komandytariusza, który dzięki sumie komandytowej nie odpowiada za zobowiązania spółki w sposób nieograniczony.

Czym jest firma spółki komandytowej?

Firma to nazwa, pod którą spółka prowadzi swoje przedsiębiorstwo i występuje w obrocie handlowym. Co do zasady firma spółki komandytowej może zawierać dowolną nazwę odróżniającą ją od innych uczestników rynku i w tym zakresie nie ma większych ograniczeń.

Kodeks spółek handlowych wymaga jednak, aby firma zawierała przy tym przynajmniej nazwisko jednego, kilku lub wszystkich komplementariuszy wraz z dodatkiem „spółka komandytowa” lub skrótem „sp. k.”.

Gdy komplementariuszem jest osoba prawna (np. spółka z ograniczoną odpowiedzialnością lub spółka akcyjna), firma spółki komandytowej powinna zawierać pełną a nazwę tej osoby prawnej wraz z oznaczeniem „spółka komandytowa”.

Uwaga!

Nazwisko komandytariusza nie powinno być umieszczone w firmie spółki, w przeciwnym razie będzie on ponosił nieograniczoną odpowiedzialność za zobowiązania spółki komandytowej.

Jak zarejestrować spółkę w ZUS i zgłosić do ubezpieczeń?

Jeśli spółka została zarejestrowana w KRS i złożony został formularz NIP-8, nie ma konieczności dodatkowego zgłaszania jej do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Informacja o zarejestrowaniu spółki zostaje przekazane przez KRS do ZUS automatycznie i na tej podstawie ZUS rejestruje spółkę jako płatnika składek.

Należy jednak pamiętać, że w spółce komandytowej każdy wspólnik jest płatnikiem składek na własne ubezpieczenia, dlatego dodatkowo powinien zarejestrować się w ZUS i przekazać do ZUS zgłoszenie:

płatnika składek, na formularzu ZUS ZFA, w którym wpisze własne dane identyfikacyjne: numer PESEL i NIP lub NIP, REGON i PESEL (jeśli wspólnik prowadzi również odrębną działalność gospodarczą inną niż prowadzona w formie spółki);
siebie jako osoby ubezpieczonej:

na formularzu ZUS ZUA,
na formularzu ZUS ZZA – jeśli będzie podlegać tylko ubezpieczeniu zdrowotnemu.

Z czego składa się majątek spółki?

Majątek spółki komandytowej nie należy do wspólników, lecz stanowi odrębną własność spółki. W skład majątku spółki komandytowej wchodzą:

prawa majątkowe wniesione tytułem wkładu wspólników,
prawa majątkowe nabyte przez spółkę w czasie jej istnienia.

Wkłady wspólników mają na celu pierwotne wyposażenie spółki w majątek, tak aby mogła ona rozpocząć działalność gospodarczą i zorganizować przedsiębiorstwo. Natomiast naturalną konsekwencją prowadzonej działalności będzie z czasem przyrost tego majątku.

Wkład wnoszony przez wspólnika do spółki musi być przydatny spółce z punktu widzenia przedmiotu jej działalności. Przedmiotem wkładu do spółki komandytowej może być:

prawo własności nieruchomości i rzeczy ruchomych
prawa względne na przykład wierzytelności, prawo do korzystania z rzeczy, prawo własności przemysłowej, papiery wartościowe
praca i świadczenie usług

Wkład komandytariusza, w odróżnieniu od wkładów komplementariuszy, może polegać na:

zobowiązaniu do świadczenia pracy lub usług na rzecz spółki,
wynagrodzeniu za usługi oddane przy powstaniu spółki.

Jednak aby powyższe świadczenia mogły stanowić wkład komandytariusza, musi być spełniony warunek, aby inne wkłady wniesione przez niego do spółki, były równe lub wyższe sumie komandytowej.

Jeżeli komplementariuszem jest spółka kapitałowa, a komandytariuszem jest jej wspólnik lub akcjonariusz (osoba fizyczna), to wkładem komandytariusza nie mogą być jego udziały lub akcje w tej spółce będącej komplementariuszem.

Jednym z podstawowych praw wspólników spółki komandytowej jest prawo do zysku. Podział zysków może określać umowa spółki. Jeśli wspólnicy nie zawarli innych postanowień w umowie spółki, obowiązują zasady z Kodeksu spółek handlowych:

udział każdego z komplementariuszy jest równy, bez względu na rodzaj i wartość wkładów,
udział każdego z komandytariuszy jest proporcjonalny do wkładu rzeczywiście wniesionego przez komandytariusza do spółki.

W umowie spółki wspólnicy mogą ustalić inne zasady udziału komandytariuszy i komplementariuszy w zysku spółki komandytowej. Na przykład w taki sposób, że każdy ze wspólników ma równy udział w zysku spółki albo że udział wspólnika w zysku spółki jest proporcjonalny do rzeczywiście wniesionego przez niego wkładu.

Dopuszczalne jest również rozwiązanie polegające na określeniu w umowie spółki procentowego udziału danego wspólnika w zysku spółki, który nie będzie proporcjonalny do wkładu rzeczywiście wniesionego lub umówionego.

Jeśli wkład rzeczywiście wniesiony do spółki przez komandytariusza jest niższy od wartości wkładu umówionego, to zysk przypadający temu komandytariuszowi za dany rok obrotowy jest przeznaczany w pierwszej kolejności na uzupełnienie jego wkładu do spółki.

Podatki i księgowość w spółce komandytowej

Spółka komandytowa może być podatnikiem podatku od towarów i usług (VAT). Od 1 stycznia 2021 roku spółka komandytowa jest podatnikiem podatku dochodowego od osób prawnych (CIT). Podstawowa wysokość stawki podatku dochodowego od osób prawnych to 19% od osiągniętego dochodu. Jeżeli spółka komandytowa będzie mogła zostać uznana za tzw. małego podatnika stawka ta wyniesienie 9%, o ile roczne przychody spółki nie przekroczą 2 mln euro.

Opodatkowaniu podatkiem podlega też wypłata przez spółkę komandytową zysku na rzecz wspólników. Każdy ze wspólników może wybrać formę opodatkowania swoich dochodów ze spółki niezależnie od formy wybranej przez innych wspólników.

Spółka komandytowa ma obowiązek prowadzenia pełnej księgowości (księgi rachunkowe).

Rozwiązanie spółki komandytowej

Rozwiązanie spółki polega na tym, że wspólników przestaje wiązać dążenie do osiągnięcia wspólnego celu, jakim jest prowadzenie przedsiębiorstwa. Po podjęciu decyzji o rozwiązaniu spółki celem wspólników powinno być zakończenie i podsumowanie prowadzonej działalności oraz rozliczenie zysków i strat poniesionych przez spółkę. Rozwiązanie spółki komandytowej następuje z chwilą wykreślenia jej z rejestru, a dokładnie z chwilą uprawomocnienia się postanowienia dotyczącego wykreślenia spółki z KRS.

Zgodnie z obowiązującymi przepisami, rozwiązanie spółki komandytowej powodują:

przyczyny przewidziane w umowie spółki,
jednomyślna uchwała wszystkich wspólników o rozwiązaniu spółki,
ogłoszenie upadłości spółki,
śmierć komplementariusza lub ogłoszenie jego upadłości,
wypowiedzenie umowy spółki przez wspólnika lub wierzyciela wspólnika,
prawomocne orzeczenie sądu.

Zasadniczo samo wystąpienie przyczyn rozwiązania spółki nie powoduje automatycznie zakończenia jej działalności. W sytuacji więc, gdy w toku działalności spółki zaistnieje jedna z opisanych wyżej sytuacji, konieczne będzie podjęcie dalszych działań zmierzających do ustania bytu spółki – przeprowadzenie likwidacji lub rozwiązanie spółki bez przeprowadzania likwidacji. Wymóg podjęcia przez wspólników spółki dodatkowych działań nie będzie jednak dotyczył przypadku, gdy dojdzie do ogłoszenia upadłości spółki komandytowej. Niezależnie od powyższego, faktyczne rozwiązanie spółki następuje zawsze dopiero z chwilą wykreślenia jej z rejestru przedsiębiorców KRS.

Skutki zakończenia działalności spółki

Zarówno dla wspólników będących osobami fizycznymi jak i dla tych będących osobami prawnymi, otrzymanie majątku spółki komandytowej w wyniku jej likwidacji jest neutralne na gruncie podatku dochodowego. Ewentualny przychód może się u nich pojawić dopiero na etapie sprzedaży niepieniężnych składników majątku otrzymanych w związku z likwidacją spółki. Dotyczy to także rozwiązania spółki osobowej bez przeprowadzania likwidacji.

Likwidacja spółki może natomiast wiązać się z poważnymi konsekwencjami w zakresie podatku VAT, co warto uwzględnić przy planowaniu procesu likwidacji spółki i wykreślenia spółki z rejestru czynnych podatników VAT. Przed zakończeniem procesu likwidacji wspólnicy powinni również zabezpieczyć środki niezbędne do zapłaty podatku VAT za ostatni okres działalności.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych (tekst jedn.: Dz.U. z 2020 r. poz. 1526 ze zm.);
Ustawa z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (tekst jedn.: Dz.U. z 2021 r. poz. 217 ze zm.);
Ustawa z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn.: Dz.U. z 2021 r. poz. 423 ze zm.);
Ustawa z dnia 20 sierpnia 1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym (tekst jedn.: Dz.U. z 2021 r. poz. 112 ze zm.);
Ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn.: Dz.U. z 2021 r. poz. 1128 ze zm.).

Katarzyna Czajkowska-Matosiuk