Stopień specjalizacji zawodowej inżynierów i techników

W ramach uregulowań przepisów państwowych wprowadzonych ustawą o systemie oświaty FSNT-NOT (Federacja Stowarzyszeń Naukowo-Technicznych Naczelnej Organizacji Technicznej) miała zapewnioną delegację do prowadzenia specjalizacji zawodowej inżynierów oraz techników i od początku lat 80. zarówno federacja ta, jak i skupione w niej stowarzyszenia naukowo-techniczne, prowadziły działalność, w wyniku której wielu inżynierów i techników uzyskało potwierdzenie posiadania odpowiednich stopni specjalizacji zawodowej.

Sprzyjało to stymulowaniu ustawicznego kształcenia i doskonalenia zawodowego oraz promocji aktywnych twórczo inżynierów czy techników.

W dniu 21 sierpnia 2003 roku weszła w życie Ustawa z dnia 27 czerwca 2003 r. nowelizująca m.in. Ustawę z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty, w wyniku której FSNT-NOT utraciło ustawową delegację do prowadzenia specjalizacji zawodowej inżynierów i techników. W tej sytuacji Rada Krajowa FSNT-NOT, mając na względzie zapewnienie ciągłości systemu specjalizacji zawodowej, podjęła Uchwałę nr 14 z 28 czerwca 2005 r. w sprawie zasad i trybu uzyskiwania specjalizacji zawodowej inżynierów i techników, stwarzającą warunki do kontynuowania systemu na zasadach obowiązujących dotychczas.

W tym celu przy FSNT-NOT reaktywowana została Główna Komisja ds. Specjalizacji Zawodowej Inżynierów i Techników, a przy SNT powołano komisje stowarzyszeniowe. W SEP od 2005 roku funkcję ww. komisji pełni Centralna Komisja Uprawnień Zawodowych i Specjalizacji Zawodowej Inżynierów. Uzyskanie stopnia specjalizacji stanowi formę uznania wysokich kwalifikacji oraz twórczej pracy inżynierów i techników. Uchwała wprowadza I i II stopień specjalizacji zawodowej inżynierów i podobnie – I i II stopień specjalizacji zawodowej techników.

O I stopień specjalizacji zawodowej inżynierów mogą ubiegać się osoby, które wykażą się:

• udokumentowanymi twórczymi osiągnięciami w zakresie techniki, w pracy zgodnej z określoną specjalizacją, a w szczególności: autorstwem lub współautorstwem wdrożonych w życie nowych rozwiązań projektowych, technologicznych, konstrukcyjnych lub organizacyjnych, mających istotne znaczenie dla postępu technicznego czy organizacyjnego, lub twórczym udziałem we wdrażaniu tych rozwiązań;
• ukończeniem studium podyplomowego lub innych form podnoszenia kwalifikacji, związanych tematycznie ze specjalizacją, w tym także fachowych praktyk w ośrodkach naukowych lub przemysłowych oraz staży zawodowych za granicą, uznanych przez właściwe komisje stowarzyszeniowe, o których mowa w § 5 ust. 1; wymóg ten nie dotyczy inżynierów posiadających stopień naukowy w dyscyplinie naukowej odpowiadającej specjalizacji, w ramach której ubiegają się o stopień specjalizacji zawodowej;
• co najmniej pięcioletnim stażem pracy zgodnej ze specjalizacją;
• czynną znajomością (w mowie i piśmie) jednego z języków konferencyjnych (innego niż język ojczysty), potwierdzoną przez komisję egzaminacyjną języków obcych FSNT- NOT lub inne komisje uznane przez ministerstwo właściwe dla spraw edukacji narodowej;
• udziałem w publikacjach, patentach lub referatach, prezentowanych na zjazdach i konferencjach; O II stopień specjalizacji zawodowej inżynierów mogą ubiegać się fachowcy, którzy po uzyskaniu I stopnia wykażą się udokumentowanymi dalszymi twórczymi osiągnięciami w zakresie techniki, w pracy zgodnej ze specjalizacją.

Postępowanie zmierzające do stwierdzenia, czy inżynier bądź technik spełniają warunki wymagane do uzyskania I lub II stopnia specjalizacji zawodowej w SEP, przeprowadza CKUZiSZI SEP, do której zainteresowany powinien złożyć odpowiednio przygotowany wniosek wraz z załącznikami określonymi w Szczegółowym trybie postępowania przy nadawaniu stopnia specjalizacji zawodowej inżynierów i techników, stanowiącym załącznik do ww. uchwały nr 14.

Inżynierowie, którzy uzyskali stopnie specjalizacji zawodowej, będący członkami stowarzyszenia inżynierskiego reprezentowanego w Europejskiej Fundacji Narodowych Stowarzyszeń Inżynierów (FEANI), będą rekomendowani Polskiemu Komitetowi Narodowemu ds. Rejestru FEANI w pierwszej kolejności jako kandydaci do tytułu inżyniera europejskiego, o ile spełniają wszystkie wymagania fundacji.

Inżynierowie, którzy uzyskali stopnie specjalizacji zawodowej oraz legitymują się wybitnymi osiągnięciami technicznymi czy organizacyjnymi (laureaci prestiżowych konkursów i nagród) mogą być rekomendowani Akademii Inżynierskiej w Polsce jako kandydaci na członków zwyczajnych AIP.

Należy dążyć, by uzyskane przez inżynierów i techników stopnie specjalizacji zawodowej były uwzględniane przy awansach zawodowych, konkursach na określone stanowiska, powoływaniu rad nadzorczych, zespołów ekspertów rzeczoznawców i wykładowców, zarówno w skali krajowej, jak i międzynarodowej. FSNT-NOT czyni starania, by w przygotowywanych rozporządzeniach wykonawczych do nowelizowanej ustawy o systemie oświaty oraz niektórych innych ustaw, znalazła się delegacja dla Federacji SNT-NOT do kontynuowania systemu specjalizacji zawodowej inżynierów i techników na mocy przepisów państwowych, z zachowaniem jej długiej tradycji oraz idei kreowania twórczych postaw polskiej kadry technicznej.

Ponieważ wieloletnie starania w zakresie przywrócenia rangi specjalizacji zawodowej inżynierów i techników nie przyniosły dotąd rezultatów, FSNT-NOT na podstawie porozumienia z FEANI od 2013 roku rozpoczęła wydawanie polskiej karty zawodowej inżyniera. Zgodnie z dyrektywą Rady i Parlamentu Europejskiego karta ta jest niezbędna do ułatwienia czasowej mobilności i uznania kwalifikacji w ramach systemu ich automatycznego uznawania, a także do promowania uproszczonego procesu uznawania kwalifikacji w ramach systemu ogólnego.

Legitymacja powinna być wydawana na wniosek specjalisty oraz po przedstawieniu niezbędnych dokumentów i przeprowadzeniu związanych z nimi procedur w zakresie przeglądu i weryfikacji przez właściwe organy. Karta ma ujednoliconą dla wszystkich krajów członkowskich postać, opracowaną przez FEANI. Wszystkie dane są przechowywane w specjalnie utworzonym Narodowym Rejestrze Inżynierskim, który jest zobowiązany do przekazywania uaktualnionych informacji do bazy danych fundacji w Brukseli.