System do Obsługi Postępowań Administracyjnych w Budownictwie - czy i jak działa?

Uruchomienie SOPAB, czyli Systemu do Obsługi Postępowań Administracyjnych w Budownictwie rodzi wiele kontrowersji związanych z powszechną dostępnością wdrażanych rozwiązań, w tym zdolności powiatów do udźwignięcia nałożonych rozwiązań.

Spis treści

1. Etapy wdrożenia SOPAB
2. Organy wdrażające SOPAB
3. Integracja SOPAB z innymi systemami dziedzinowymi
4. SOPAB a problemy z cyfryzacją społeczeństwa

Należy przypomnieć, że SOPAB z założenia jest systemem obowiązkowym, co oznacza, że z chwilą ustawowego wejścia w życie nie będzie możliwe inicjowanie i prowadzenie dedykowanych postępowań w inny sposób, niż cyfrowo.

Etapy wdrożenia SOPAB

Z założeń przyjętych przez Główny Urząd Nadzoru Budowlanego, oraz działającego przy nim Komitetu Sterującego projektu SOPAB wynika, że pierwszy etap wdrożenia miał zakończyć się do końca czerwca 2023 r., a jego efektem miało być stworzenie wersji MVP (Minimum Viable Product) oprogramowania, czyli produktu we wczesnej fazie rozwoju, o minimalnym zestawie cech wystarczających do wprowadzenia u użytkownika końcowego w celu wstępnej oceny funkcjonalności.

Wersja MVP miała pozwalać na:

• obsługę przez System SOPAB podstawowych (kluczowych) procesów w organach administracji architektoniczno-budowlanej i nadzoru budowlanego,
• integrację z modułem EZD RP (Elektroniczne Zarządzanie Dokumentacją),
• integrację z aplikacją e-Budownictwo,
• integrację z systemem Rejestr Wniosków, Decyzji i Zgłoszeń,
• uwzględnienie realizacji funkcji raportowania na potrzeby Głównego Urzędu Statystycznego oraz podstawowych raportów generowanych w organach administracji architektoniczno-budowlanej i nadzoru budowlanego.

W kolejnych etapach rozwijane mają być bardziej zaawansowane funkcjonalności oraz dodawane kolejne instytucje, w postaci:

• pełnej integracji z pozostałymi systemami,
• pełnej integracji z usługami Głównego Urzędu Geodezji i Kartografii wraz z budową Platformy Informacji Przestrzennej,
• budowy portalu e-Budownictwo – interaktywnego portalu wszystkich usług w budownictwie, tzw. bramy dostępowej (jedno okienko) do wszystkich usług w budownictwie,
• budowy od podstaw rejestrów w ramach systemu SOPAB które dotychczas funkcjonowały jako niezależne narzędzia (m.in. RKO - Rejestru Kontroli Obowiązkowych, RKB – Rejestr Kontroli Budowlanych, RWDZ - Rejestru Wniosków, Decyzji i Zgłoszeń) wraz z pełną migracją zgromadzonych w nich danych,
• budowy modułu analityczno-raportowego w wersji MVP,
• uruchomienia dodatkowych funkcjonalności, które zostały zidentyfikowane podczas funkcjonowania SOPAB w wersji MVP, 
• doposażenia organów w sprzęt informatyczny.

Obowiązkowa cyfryzacja w budownictwie już od 30 września 2023. Będzie to kolejna duża nowelizacja Prawa budowlanego.

Organy wdrażające SOPAB

Podstawowymi organami prowadzącymi administracyjną obsługę postępowań z zakresu prawa budowlanego są starostowie (prezydenci miast na prawach powiatu), którzy wykonują owe działania jako zadania zlecone z zakresu administracji rządowej. Wprowadzenie SOPAB w przeważającej mierze obciąża zatem te organy i ich jednostki pomocnicze (starostwa, urzędy miast).

Doposażenie organów w sprzęt informatyczny w drugim etapie wdrożenia SOPAB nie jest przypadkowe. Takie postawienie sprawy jest naturalną konsekwencją rozwoju i wdrażania systemu informatycznego, ponieważ w pierwszym rzędzie zapewnia się jego minimalną funkcjonalność, a następnie rozwój oprogramowania i bazy sprzętowej.

Integracja SOPAB z innymi systemami dziedzinowymi

W sytuacji, w której organ nie będzie w stanie wdrożyć SOPAB, będzie mógł korzystać z własnego systemu dziedzinowego do obsługi postępowań administracyjnych w zakresie procesu inwestycyjno-budowlanego, na co pozwoli projektowany art. 79l ust. 2 i 3 Prawa budowlanego. Prowadzenie postępowań administracyjnych w zakresie procesu inwestycyjno-budowlanego za pośrednictwem systemów dziedzinowych, będzie możliwe, jeżeli te systemy będą zintegrowane z systemem SOPAB.

Z uzasadnienia projektu ustawy (druk sejmowy nr 3336) wynika, że organy, które posiadają swoje systemy dziedzinowe do obsługi postępowań administracyjnych w budownictwie i nie zdecydują się na wdrożenie SOPAB, będą mogły pracować w swoich systemach, przy założeniu, że będą przekazywać dane z prowadzonych postępowań do SOPAB, aby zapewnić referencyjność systemu SOPAB w zakresie postępowań administracyjnych w budownictwie w skali całego kraju. Projektodawca deklaruje także, że udostępnione zostanie API SOPAB, umożliwiające innym systemom dziedzinowym pełną integrację z SOPAB.

Termin wejścia w życie SOPAB nie sprawi zatem, że organy administracji architektoniczno-budowlanej niezabezpieczone sprzętowo przed jego wejściem w życie nie będą mogły prowadzić postępowań. Będzie to możliwe, o ile dane z lokalnych systemów będą na bieżąco integrowane z SOPAB. Wybór metody integracji uzależniony jest od decyzji danego organu.

Krótki termin wprowadzenia w życie pełnej cyfryzacji w organach administracji publicznej nie powinien więc budzić obaw.

SOPAB a problemy z cyfryzacją społeczeństwa

W omawianej materii ograniczeń związanych z funkcjonowaniem SOPAB należy wspomnieć także o wątpliwościach związanych z cyfryzacją procesu budowlanego oraz wykluczenia cyfrowego znacznej części mieszkańców Polski. Raport z konsultacji publicznych oraz opiniowania projektu ustawy zmieniającej Prawo budowlane i wprowadzającej SOPAB wskazał, iż Rada Ministrów nie uwzględniła podnoszonych w tym względzie zarzutów, gdyż sam projekt ustawy nie prowadzi do wykluczenia cyfrowego dużej części społeczeństwa, a kluczowe będzie wdrożenie ustawy.

Zdaniem projektodawców aktualnie techniki komunikacji cyfrowej znane są dużej części społeczeństwa, a możliwość komunikacji cyfrowej osób nie zaznajomionych z tymi technikami odbywać się może przy pomocy pracowników organów terenowych w siedzibach tych organów.

Takie założenie kłóci się z cyfrowym charakterem SOPAB, wydaje się jednak, że jest to zgodne z założeniem etapowości jego wejścia w życie.