Cykl życia budynków w Prawie zamówień publicznych. Jak zapisać do SIWZ kryterium kosztów cyklu życia budynku?
Koszty cyklu życia budynku, a nie najniższa cena powinny częściej niż do tej pory decydować o wyborze najkorzystniejszej oferty w przetargach budowlanych na podstawie Prawa zamówień publicznych. Minister inwestycji i rozwoju wydał już bowiem rozporządzenie, które określiło metodę kalkulacji kosztów cyklu życia budynku oraz sposób przedstawiania informacji o tych kosztach w specyfikacji istotnych warunków zamówienia (SIWZ).
Koszty cyklu życia budynku mogą być kryterium kosztowym w przetargach budowlanych. Na stosowanie tego kryterium pozwala zamawiającym art. 91 ust. 3b Prawa zamówień publicznych. Z kolei art. 91 ust. 3c tej ustawy mówi, że rachunek kosztów cyklu życia może obejmować koszty związane z nabyciem, użytkowaniem (zużyciem energii), utrzymaniem, a także z rozbiórką i recyklingiem.
Chodzi o to, że czasem warto więcej zapłacić na etapie budowy (m.in. za lepszej jakości materiały), aby obniżyć koszty życia danego obiektu. Tym bardziej, że - jak się szacuje - eksploatacja i remonty stanowią nawet 70-80% kosztów. Problem w tym, że do niedawna nie było przepisów, które określałyby metodę kalkulacji kosztów cyklu życia budynków oraz sposób przedstawiania informacji o tych kosztach w SIWZ.
Cykl życia budynków w nowym rozporządzeniu
Od 14 lipca 2018 r. obowiązuje już jednak rozporządzenie ministra inwestycji i rozwoju „w sprawie metody kalkulacji kosztów cyklu życia budynków oraz sposobu przedstawiania informacji o tych kosztach”. Rozporządzenie określa:
- wzór rachunku kosztów cyklu życia budynku oraz jego składowe;
- kategorie kosztów składających się na koszt cyklu życia budynku;
- składowe poszczególnych kategorii kosztów;
- obligatoryjny okres obliczeniowy wykorzystywany przy rachunku kosztów cyklu życia budynku;
- liczbę cykli użytkowania wyrobów w okresie obliczeniowym;
- wzór formularza danych do określenia kosztów cyklu życia budynku.
Dodatkowo określono, które składowe poszczególnych kosztów określa zamawiający, a które wykonawca. Zamawiający wskazuje w SIWZ:
- minimalną charakterystykę energetyczną budynku, ze wskazaniem maksymalnej ilości energii końcowej lub nośników energii zużywanych w ciągu roku oraz maksymalne zużycie wody;
- ceny jednostkowe energii końcowej lub nośników energii oraz wody;
- rodzaje oraz liczbę wyrobów uwzględnianych przy ustalaniu kosztu utrzymania;
- koszt wymiany jednostki wyrobu;
- liczbę cykli użytkowania wyrobu w okresie obliczeniowym.
Ministerstwo zapewnia, że metoda nie jest zbytnio skomplikowana, co powinno zachęcić zamawiających do szacowania kosztów cyklu życia budynków na podstawie przepisów tego rozporządzenia. Jedną metodę można zastosować dla wszystkich rodzajów budynków. Ponadto zamawiający mogą bez problemu zweryfikować dane, które przedstawią wykonawcy.
Ministerstwo precyzuje, że cykl użytkowania wyrobu to okres po którym należy wymienić dany wyrób. Określając liczbę cykli życia wyrobu zamawiający może brać pod uwagę nie tylko trwałość fizyczną wyrobu, ale też swoje oczekiwania związane z koniecznością jego częstszej lub rzadszej wymiany z uwagi, np. na charakter budynku.
Co to jest rachunek kosztów cyklu życia budynku?
Rachunek kosztów cyklu życia budynku obejmuje koszty poniesione przez zamawiającego, związane z: kosztem nabycia, kosztem użytkowania oraz kosztem utrzymania budynku. Przy czym koszt nabycia zamawiający określa na podstawie ceny oferty. Z kolei koszt użytkowania, związany z przewidywanym zużyciem energii końcowej lub nośników energii oraz wody, oblicza się jako sumę iloczynów ilości zużywanej rocznie energii lub nośników energii oraz wody, cen jednostkowych energii lub nośnika energii oraz wody i 30 letniego okresu obliczeniowego.
Koszt utrzymania to wszelkie koszty związane z eksploatacją budynku. Przede wszystkim chodzi o remonty i bieżącą konserwację, które umożliwiają utrzymanie budynku w należytym stanie technicznym i estetycznym. Koszt utrzymania oblicza się jako sumę jednostkowych kosztów utrzymania wyrobów w okresie obliczeniowym pomniejszonych o wartość gwarancji wykonawcy dla danego wyrobu.
Koszty cyklu życia budynku przez 30 lat
Żeby móc obiektywnie porównać oferty, ministerstwo zaproponowało obligatoryjny okres obliczeniowy wynoszący 30 lat. Dlaczego akurat tyle? Resort tłumaczy, że okres obliczeniowy przyjęto taki sam, jak w rozporządzeniu delegowanym Komisji (UE) nr 244/2012 z 16 stycznia 2012 r. uzupełniającym dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2010/31/UE w sprawie charakterystyki energetycznej budynków i ustanawiające ramy metodologii porównawczej do celów obliczania optymalnego pod względem kosztów poziomu wymagań minimalnych dotyczących charakterystyki energetycznej budynków i elementów budynków.
Dodajmy, że rozporządzenie nie narzuca obligatoryjnego uwzględnienia kosztów rozbiórki budynku. Ministerstwo uznało – na podstawie opinii branżowych stowarzyszeń krajowych i europejskich ekspertów – że nie ma metody, która pozwalałaby na bezsporne i obiektywne określenie kosztów rozbiórki budynku w perspektywie 30 lat. W związku z tym, w celu uniknięcia ewentualnych nadużyć w ramach prowadzonych postępowań o udzielenie zamówienia publicznego, koszt rozbiórki budynku nie został uwzględniony w kalkulacji kosztów cyklu życia budynków.
Cykl życia budynków w nowym Prawie zamówień publicznych
Na początku czerwca 2018 r. Ministerstwo Przedsiębiorczości i Technologii oraz Urząd Zamówień Publicznych poinformowały o rozpoczęciu prac nad nowym Prawem zamówień publicznych. Propozycje konkretnych rozwiązań mają trafić do Sejmu najwcześniej pod koniec 2018 r. Minister przedsiębiorczości i technologii Jadwiga Emilewicz zapewniała, że ministerstwu zależy głównie na tym, żeby nowe Prawo zamówień publicznych skłaniało zamawiających do wyboru innowacyjnych i ekologicznych produktów i rozwiązań. Chodzi też o to, żeby – jak mówiła min. Emilewicz – „nie kupować ich szybko i tanio, a szybko i dobrze, a do tego tanio”.
W nowym Prawie zamówień publicznych priorytetem nie będzie już przetarg nieograniczony i najniższa cena. Wprowadzony zostanie obowiązek dokonania analizy poprzedzającej wszczęcie postępowania o udzielenie zamówienia publicznego – w przypadku zamówień o wartości przekraczającej 20 mln euro dla robót budowlanych oraz 10 mln euro dla dostaw i usług.
