Zmiana dostawcy prądu do nieruchomości wspólnoty lub spółdzielni
Zgodnie z obowiązującymi przepisami odbiorca może zmienić dostawcę prądu i innych mediów. Decyzja ta powinna być poprzedzona rachunkiem ekonomicznym oraz analizą możliwości technicznych przedsięwzięcia. Wdrażając takie rozwiązanie, trzeba mieć na uwadze konieczność przeprowadzenia określonego postępowania.
Zmiana dostawcy prądu jako możliwość uzyskania konkurencyjnej ceny dla odbiorcy końcowego
Zapewnienie niezakłóconej ciągłości dostaw tzw. mediów do nieruchomości to niewątpliwie długoterminowe wyzwanie zarówno dla zarządów wspólnot oraz spółdzielni mieszkaniowych, jak również dla poszczególnych właścicieli lokali mieszkalnych lub użytkowych. Oczywistym jest, że lokal znajdujący się w zasobach spółdzielni mieszkaniowej czy też wyodrębniony w ramach wspólnoty winien mieć umownie zagwarantowane dostawy mediów: energii elektrycznej, ciepła, gazu, wody, a także zorganizowany odbiór ścieków, odpadów oraz innych nieczystości ciekłych. Z punktu widzenia odbiorców istotne jest nie tylko zapewnienie ciągłości dostaw, ale również cena, za którą właściciel bądź lokator kupuje daną postać energii (prąd, ciepło) lub paliwo (gaz). Warto więc śledzić aktualne cenniki poszczególnych gestorów mediów, gdyż zastąpienie dotychczasowego sprzedawcy prądu, oczywiście z korzystniejszą ofertą dla odbiorcy, pozwoli zaoszczędzić na kosztach stałych, związanych z zakupem niezbędnej ilości energii. Warto odnotować, że cyklicznie przeprowadzany przez Urząd Regulacji Energetyki monitoring potwierdza wzrost liczby zmian dostawcy energii elektrycznej w grupie taryfowej G (gospodarstwa domowe) [1], co wskazuje, że na rynku tym odbiorca nie jest z góry „skazany” tylko na jednego sprzedawcę energii i warto szukać takiego dostawcy prądu, którego oferta w danym momencie będzie najbardziej korzystna. Co więcej, każdy sprzedawca prądu ma ustawowy obowiązek zamieszczania na stronach internetowych informacji o cenach sprzedaży energii oraz warunkach ich stosowania.
Poszczególne rodzaje energii będącej przedmiotem sprzedaży definiuje Ustawa z dnia 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne [2]. Z kolei Kodeks cywilny w art. 555 stanowi, że przepisy o sprzedaży rzeczy (towarów) stosuje się odpowiednio do sprzedaży energii, praw oraz wody. Niewątpliwie energia to dobro specyficzne, niematerialne oraz niezmiernie istotne z punktu widzenia właściciela lub lokatora, gdyż czyni z lokalu miejsce zdatne do zamieszkania i zaspokajania potrzeb życiowych. Trudno bowiem wyobrazić sobie, aby lokal mieszkalny nie miał zapewnionego dostępu do ciepła (energii cieplnej w wodzie gorącej, parze lub w innych nośnikach), energii elektrycznej lub gazu. Co więcej, uporczywe utrudnianie korzystania z mediów jest obecnie karalne (np. upozorowany remont części wspólnej w celu utrudnienia codziennego życia mieszkańcom, aby przemocą pośrednią skłonić do opuszczenia lokalu, tzw. dzika eksmisja). W treści art. 191 § 1a Kodeksu karnego czytamy, że karze pozbawienia wolności do lat 3 podlega ten, kto stosując przemoc innego rodzaju, uporczywie lub w sposób istotny utrudnia innej osobie korzystanie z zajmowanego lokalu mieszkalnego (np. przez odcięcie dostępu do wody lub wyłączenie gazu).
Procedura zmiany dostawcy prądu
Zgodnie z art. 4j ust. 1 Prawa energetycznego odbiorca energii ma prawo do jej zakupu od wybranego przez siebie sprzedawcy. Na gruncie prawa umów zakup mediów to w istocie zawarcie przez przedsiębiorstwo energetyczne umowy sprzedaży uprawnienia do korzystania z danej energii/paliwa przez oznaczonego odbiorcę (klienta) w sposób ciągły, przez czas określony lub nieokreślony.
Decyzję o zmianie dostawcy prądu podejmuje strona umowy sprzedaży energii, czyli kupujący (podmiot związany umową sprzedaży na dany licznik). Sprzedawcy energii starają się aktywnie pozyskiwać nowych klientów i w zależności od tego, kto jest stroną umowy sprzedaży, kontaktują się i negocjują jej warunki:
- w sprawie zmiany dostawcy energii elektrycznej rozmowy prowadzi się ze spółdzielniami/wspólnotami mieszkaniowymi, ale tylko w kontekście tych lokali użytkowych, których są właścicielami, oraz części wspólnych (klatki schodowe, piwnice, windy itp.),
- zmiana sprzedawcy w lokalach mieszkalnych poruszana jest indywidualnie z lokatorami, ponieważ oni są właścicielami liczników, czyli w jednym tzw. bloku każdy z lokatorów może mieć podpisaną umowę sprzedaży energii elektrycznej z innym sprzedawcą;
Zakontraktowana dostawa energii, tak jak każdy stosunek umowny, nie wiąże stron w nieskończoność, gdyż prawo cywilne przewiduje uprawnienie do jednostronnego wypowiedzenia umowy [3]. W konsekwencji odbiorca końcowy – właściciel nieruchomości, może wypowiedzieć umowę zawartą na czas nieoznaczony, na podstawie której przedsiębiorstwo energetyczne dostarcza mu energię. Rozwiązanie to ma na celu zakończenie w przyszłości (tj. po upływie okresu wypowiedzenia) dostawy mediów do lokalu, co z kolei umożliwi ich realizowanie przez nowego sprzedawcę, z którym będzie zawarta kolejna umowa. Wypowiedzenie wymaga zachowania formy pisemnej i co do zasady powinno odbyć się bez ponoszenia kosztów po stronie odbiorcy energii. Oczywistym jest, że konsument, który zdecydował się wypowiedzieć umowę dotychczasowemu sprzedawcy ma obowiązek końcowego rozliczenia się z dostaw i pokrycia należności za pobraną energię elektryczną oraz usługi przesyłu lub dystrybucji paliw. W przypadku umów zawartych na czas oznaczony (umowy terminowe) również istnieje możliwość złożenia pisemnego wypowiedzenia (przed nadejściem terminu końcowego obowiązywania umowy), ale wówczas należy liczyć się z odszkodowaniami (pieniężnymi karami umownymi), które zostały zastrzeżone wprost w treści umowy na wypadek jej przedterminowego wypowiedzenia.
W odniesieniu do gospodarstw domowych umowa ulega rozwiązaniu z ostatnim dniem miesiąca następującego po miesiącu, w którym oświadczenie o wypowiedzeniu dotarło do przedsiębiorstwa energetycznego. Niemniej jednak można wskazać późniejszy termin rozwiązania umowy, tak aby proces zmiany dystrybutora nastąpił płynnie i bez niepożądanych przerw w dostawach.
Zmiana dostawcy prądu - kiedy wchodzi w życie nowa umowa dostawy?
Umowa sprzedaży energii lub paliwa zawarta z nowym podmiotem wchodzi w życie z dniem wygaśnięcia (wskutek dokonanego wypowiedzenia) umowy z dotychczasowym dostawcą. Należy pamiętać, że w przypadku pierwszej zmiany sprzedawcy, odbiorca końcowy (lub pisemnie umocowany przez niego nowy dostawca) wypowiada tzw. umowę kompleksową, czyli obejmującą zarówno sprzedaż energii, jak i świadczenie usług dystrybucji.
Skuteczność nowo zawartej umowy sprzedaży oraz warunek rozpoczęcia dostaw mediów zależy dodatkowo od powiadomienia operatora systemu dystrybucyjnego [4] – zwanego potocznie gestorem sieci – o woli zmiany sprzedawcy energii. Po dokonaniu formalnej weryfikacji OSD zawiadamia odbiorcę oraz nowego sprzedawcę o zarejestrowaniu zmiany dostawcy mediów.
Zmiana dostawcy prądu a końcowe rozliczenia
Zmiana dostawcy prądu może niekiedy pociągać za sobą konieczność dostosowania układów pomiarowo-rozliczeniowych do wymagań technicznych określonych w poszczególnych instrukcjach ruchu i eksploatacji sieci dystrybucyjnych [5]. Jest to istotne z punktu widzenia bezpieczeństwa prawnego odbiorcy końcowego, tak aby ewentualne nieprawidłowości w pomiarze nie prowadziły do formułowania zarzutu nielegalnego pobierania energii, tj. korzystania z mediów z całkowitym albo częściowym pominięciem układu pomiarowo-rozliczeniowego. Należy pamiętać, że w dniu wejścia w życie nowej umowy sprzedaży operator systemu dystrybucji powinien dokonać odczytu stanu liczników, za pomocą transmisji danych albo w sposób tradycyjny. Wyniki te powinny zostać przekazane dotychczasowemu oraz nowemu sprzedawcy w celu dokonania ostatecznego rozliczenia, udokumentowanego końcową fakturą VAT. Następne rachunki będzie wystawiał nowy dostawca energii. W razie ewentualnych sporów, co do ilości pobranej energii, warto zachować w pamięci wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 7 września 1999 r. (sygn. I ACa 363/99), w którym przesądzono, że do zastosowania ryczałtowego sposobu obliczenia należności za energię elektryczną wystarcza taki stan, w którym istnieje możliwość nielegalnego poboru tej energii oraz nie jest potrzebny dowód, że rzeczywiście on nastąpił. Z dniem wejścia w życie Ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne zakład energetyczny może dochodzić zwrotu należności za nielegalny pobór energii w trybie procesu cywilnego w formie powództwa o odszkodowanie bądź w trybie egzekucji administracyjnej. Oczywiście istnieje równolegle dopuszczalność wniesienia powództwa o ustalenie, że należność z tytułu poboru w ogóle nie istnieje, co stanowi środek prawny służący obronie dłużnika.
Przy podejmowaniu decyzji o zmianie dostawcy mediów warto wziąć pod uwagę aspekty związane z ochroną środowiska, a w szczególności źródła nabywanej energii. Naturalne i odnawialne, w szczególności takie jak wiatr, promieniowanie słoneczne lub hydroenergia nie pozostawiają po sobie odpadów. W konsekwencji czysta energia pozwala zachować równowagę przyrodniczą zarówno dla współczesnych odbiorców energii, jak i dla przyszłych pokoleń, zgodnie z konstytucyjną zasadą ochrony środowiska i zrównoważonego rozwoju [6].
Literatura
1. Monitoring zmiany sprzedawcy energii elektrycznej prowadzi Urząd Regulacji Energetyki i cyklicznie publikuje raporty na swojej witrynie internetowej: https://www.ure.gov.pl/pl/energia-elektryczna/zmiana-sprzedawcy-monit.
2. DzU z 1997 r. nr 54, poz. 348, z późn. zm.
3. Art. 3651 Kodeksu cywilnego stanowi, że: „Zobowiązanie bezterminowe o charakterze ciągłym wygasa po wypowiedzeniu przez dłużnika lub wierzyciela z zachowaniem terminów umownych, ustawowych lub zwyczajowych, a w razie braku takich terminów niezwłocznie po wypowiedzeniu”.
4. Operator systemu dystrybucyjnego (OSD) to przedsiębiorstwo energetyczne zajmujące się dystrybucją paliw gazowych lub energii elektrycznej. Jest ono odpowiedzialne za ruch sieciowy w systemie dystrybucyjnym gazowym albo elektroenergetycznym, bieżące i długookresowe bezpieczeństwo funkcjonowania tego systemu, eksploatację, konserwację, remonty oraz niezbędną rozbudowę sieci dystrybucyjnej, w tym połączeń z innymi systemami gazowymi albo innymi systemami elektroenergetycznymi.
5. Operator systemu przesyłowego i operator systemu dystrybucyjnego zamieszczają na swoich stronach internetowych obowiązujące instrukcje oraz udostępniają je do publicznego wglądu w swoich siedzibach (art. 9g ust. 10 Prawa energetycznego).
6. Art. 5 in fine Konstytucji RP z dnia 2 kwietnia 1997 r.
