ZRID. Co to jest decyzja ZRID? Definicja, procedury, terminy, odszkodowania

Co to jest ZRID? W dużym skrócie to decyzja ZRID, czyli wydana przez odpowiedni organ publiczny zgoda na realizację inwestycji drogowej. Jak wyglądają procedury nabywania nieruchomości pod drogi krajowe, wypłaty odszkodowań z tego tytułu oraz ustalenia odszkodowań za szkody powstałe w związku czasowymi zajęciami terenu? Wszystkiego dowiesz się z naszego artykułu.

Spis treści

1. Co to jest ZRID i czym skutkuje?
2. Proces wydawania decyzji ZRID
3. Co określa decyzja ZRID?
4. Jak właściciel nieruchomości dowiaduje się o wydaniu decyzji ZRID?
5. Jakie prawa przysługują właścicielowi wywłaszczonej nieruchomości?
6. Kto odpowiada za ustalenie odszkodowania w procesie ZRID?
7. Komu przysługuje odszkodowanie w procesie ZRID?
8. Jak ustalana jest wysokość odszkodowania ZRID?
9. Kto wypłaca odszkodowanie ZRID?

Wszelkie procedury dotyczące nabywania nieruchomości pod drogi krajowe oraz wypłaty odszkodowań z tego tytułu ustalane są na podstawie ustawy z dnia 10 kwietnia 2003 roku o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych (tekst jednolity: Dz.U. z 2015 r., Nr 2031, z późn. zm.), zwanej dalej „Specustawą drogową”.

Co to jest ZRID i czym skutkuje?

Decyzja ZRID to finał długotrwałego procesu planowania budowy drogi. Dla inwestora oznacza pozwolenie na budowę i zatwierdzenie projektu budowlanego. Wraz z decyzją ZRID może on rozpocząć roboty budowlane na terenach znajdujących się w linii planowanej drogi. Dla właściciela nieruchomości znajdujących się na takiej trasie jest to decyzja wywłaszczeniowa, na skutek której traci on wszelkie uprawniania wynikające z tego tytułu.

Proces wydawania decyzji ZRID

Procedura nabywania nieruchomości pod inwestycje w zakresie budowy dróg krajowych rozpoczyna się w dniu, w którym Generalny Dyrektor Dróg Krajowych i Autostrad (GDDKiA) wystąpi do właściwego miejscowo wojewody z wnioskiem o wydanie decyzji o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej ZRID. We wniosku tym określony jest proponowany przebieg drogi, wraz z mapami zawierającymi projekty podziału nieruchomości. Wojewoda musi wydać decyzję ZRID w ciągu 90 dni.Na mocy decyzji ZRID wszystkie nieruchomości i działki w linii planowanej drogi przechodzą z mocy prawa na własność Skarbu Państwa z dniem, w którym decyzja ta stanie się ostateczna. Od tego momentu dotychczasowy właściciel działki nie może jej np. przekazać w darowiźnie.Decyzja ZRID staje się ostateczna i podlega wykonaniu po upływie 14 dni od dnia, w którym upłynął termin do wniesienia odwołania. Jeśli takie odwołanie wpłynęło, sprawa trafia do Ministra Infrastruktury i Budownictwa (organ odwoławczy), który ma obowiązek ponownego rozpatrzenia sprawy w terminie 30 dni. W przypadku, gdy decyzja wojewody została wydana prawidłowo i nie narusza przepisów prawa, Minister wydaje decyzję o utrzymaniu w mocy orzeczenia organu I instancji. Od decyzji Ministra nie przysługuje już odwołanie. Osoba niezadowolona może jeszcze wnieść skargę do sądu administracyjnego.

Co określa decyzja ZRID?

Decyzja ZRID określa termin wydania nieruchomości lub wydania nieruchomości i opróżnienia lokali oraz innych pomieszczeń. Termin ten to minimum 120 dni od dnia, w którym decyzja ZRID stała się ostateczna. Jeśli dotychczasowy właściciel lub użytkownik wieczysty nieruchomości nie wywiążą się z tego obowiązku, podlegają egzekucji w trybie ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.Decyzja ZRID może mieć rygor natychmiastowej wykonalności, co oznacza, że zarządca drogi może od razu przystąpić do budowy drogi, nie czekając aż decyzja ZRID stanie się ostateczna, a właściciele otrzymają odszkodowania za swoje nieruchomości.

Jak właściciel nieruchomości dowiaduje się o wydaniu decyzji ZRID?

Treść całej decyzji ZRID to zazwyczaj bardzo obszerny i zawierający setki załączników dokument. Właściciele nieruchomości otrzymują jedynie zawiadomienie o wydaniu decyzji ZRID, które przesyłane jest na adres wskazany w katastrze nieruchomości.

Jakie prawa przysługują właścicielowi wywłaszczonej nieruchomości?

Jeśli na wywłaszczonej nieruchomości jest budynek mieszkalny albo budynek, w którym właściciel ma lokal mieszkalny, zarządca drogi zobowiązany jest z dniem, w którym rozpoczyna prace budowlane, do wskazania lokalu zamiennego. Nie ma takiego obowiązku, jeśli prace rozpoczynają się po terminie wydania nieruchomości lub wydania nieruchomości i opróżnienia lokali oraz innych pomieszczeń określonym w decyzji ZRID. Jeśli właściciel nie zgadza się na wydanie nieruchomości, opróżnienie lokali i innych pomieszczeń, może zostać do tego zmuszony, poprzez wszczęcie egzekucji administracyjnej. Egzekucję przeprowadza wojewoda.Jeżeli pod budowę drogi przejęto tylko część działki, a pozostała jej część, tzw. „resztówka”, nie będzie wykorzystania na dotychczasowe cele, GDDKiA ma obowiązek wykupić ją na wniosek właścicieli. Wyceny nieruchomości dokonuje rzeczoznawca na zlecenie GDDKiA.

Kto odpowiada za ustalenie odszkodowania w procesie ZRID?

Wysokość odszkodowania za nieruchomości przejęte na rzecz Skarbu Państwa ustala wojewoda w postępowaniu administracyjnym. Sprawa taka wszczynana jest z urzędu, co oznacza, że z chwilą, gdy decyzja o ZRID stała się ostateczna i wykonalna, wojewoda bez jakiegokolwiek żądania dotychczasowego właściciela lub zarządcy drogi, powinien podjąć czynności zmierzające do wydania decyzji o odszkodowaniu. Wynikiem powinna być decyzja o ustaleniu odszkodowania. Wojewoda ma na to 30 dni od dnia, w którym decyzja ZRID stała się ostateczna.

Komu przysługuje odszkodowanie w procesie ZRID?

Odszkodowanie przysługuje dotychczasowym właścicielom nieruchomości, użytkownikom wieczystym lub osobom, którym przysługiwało do tych nieruchomości ograniczone prawo rzeczowe (np. użytkowanie, służebność osobista, służebność gruntowa lub hipoteka). Wojewoda nie może natomiast ustalić odszkodowania na rzecz osób, którzy wywłaszczoną nieruchomość dzierżawili lub najmowali (prawo zobowiązaniowe).

Jak ustalana jest wysokość odszkodowania ZRID?

• Wysokość odszkodowania za nieruchomości wywłaszczone pod drogę ustala się według stanu nieruchomości i jej wartości w dniu wydania decyzji ZRID przez organ I instancji. Oznacza to, że wszelkie nakłady i koszty jakie poniesie właściciel na nieruchomości po wydaniu decyzji przez wojewodę, nie będą mogły być uwzględnione przy ustalaniu wysokości odszkodowania. Ustalenie wysokości odszkodowania następuje po uzyskaniu opinii rzeczoznawcy majątkowego, która szacunkowo określa wartość nieruchomości (operat szacunkowy). W większości przypadków wojewoda ustala odszkodowanie w kwocie, jaka wynika z operatu.

• W przypadku gdy na terenie nieruchomości znajduje się budynek mieszkalny lub z wyodrębnionym lokalem mieszkalnym, wysokość odszkodowania przysługującego dotychczasowemu właścicielowi lub użytkownikowi wieczystemu zamieszkałemu w tym budynku albo lokalu, powiększa się o kwotę 10 000 zł w odniesieniu do nieruchomości. Kwota ta jest dzielona pomiędzy wszystkich współwłaścicieli.

• W ramach odszkodowania, za zgodą właściciela, może zostać przyznana także nieruchomość zamienna. Różnicę między wysokością odszkodowania ustalonego w decyzji, a wartością nieruchomości zamiennej wyrównuje się przez dopłatę pieniężną.

Kto wypłaca odszkodowanie ZRID?

Wypłaty odszkodowania w przypadku wywłaszczenia nieruchomości pod drogi krajowe, dokonuje Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad. Zapłata odszkodowania następuje jednorazowo, w terminie 14 dni od dnia, w którym decyzja o odszkodowaniu stanie się ostateczna.

Marzena Sarniewicz