ZUS i OFE ma pieniądze, które ci się należą. Co zrobić, aby je odebrać?
Składki na ubezpieczenie emerytalne, które wpływają do ZUS w ramach nowego systemu emerytalnego są dzielone na dwie części. Jedna z nich przekazywana jest do Otwartego Funduszu Emerytalnego, o ile tak zdecyduje przyszły emeryt przed wpływem do ZUS pierwszej składki, albo gromadzone na subkoncie w ZUS. Te właśnie mogą podlegać wypłacie.
Spis treści
- Kto ma konto w OFE, a kto subkonto w ZUS?
- Jaka część składki trafia do OFE lub na subkonto w ZUS?
- Kiedy ZUS dokonuje z subkonta wypłaty transferowej, a kiedy gotówki?
- Co z pieniędzmi, które są i w OFE i na subkoncie w ZUS?
- Jak możesz odebrać pieniądze, które ci się należą z ZUS?
- Czy należne pieniądze z ZUS mogą przepaść przez przedawnienie?
- Kiedy należą ci się pieniądze z ZUS w ramach wypłaty gwarantowanej?
Nie wszyscy jednak mają subkonto w ZUS lub konto w Otwartym Funduszu Emerytalnym (OFE). Osoby urodzone przed 1 stycznia 1949 r. nie mogą być członkami OFE. Oznacza to również, że nie mają subkonta w ZUS.
Kto ma konto w OFE, a kto subkonto w ZUS?
Każdej osobie ubezpieczonej (wpłacającej składki na ubezpieczenie emerytalne) zakładane jest indywidualne konto w ZUS na podstawie jej pierwszego zgłoszenia do ubezpieczeń, np. wtedy, gdy podejmuje ona pierwszą pracę. W ramach tego konta od 1 maja 2011 r. ZUS prowadzi także subkonto.
Pierwotnie subkonto mogła mieć tylko osoba ubezpieczona, która była członkiem otwartego funduszu emerytalnego (OFE). W 2013 r. weszły w życie zmiany w systemie emerytalnym. Począwszy od 1 lutego 2014 r., osoby, które po raz pierwszy wchodzą na rynek pracy, mogą zdecydować, czy chcą zawrzeć umowę z otwartym funduszem emerytalnym (OFE).
Jeśli taka osoba w terminie czterech miesięcy od rozpoczęcia aktywności zawodowej nie zawrze umowy z OFE, jej składki w całości zostaną zapisane na subkoncie w ZUS. Żeby mieć subkonto w ZUS, nie trzeba zatem być już członkiem OFE.
Dla porządku dodajmy, że decyzja, czy dana osoba chce korzystać tylko z subkonta w ZUS, czy wybiera zarówno ZUS, jak i OFE, nie jest ostateczna. Od 1 kwietnia do 31 lipca 2024 r. jest przewidziane tzw. okienko transferowe, w czasie którego osoba ubezpieczona będzie mogła ponownie wybrać, czy chce całą składkę emerytalną pozostawić w ZUS, czy też część składki przekazywać do OFE.
Jaka część składki trafia do OFE lub na subkonto w ZUS?
Obecnie na subkonto (tzw. II filar) trafia:
- 7,3% podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie emerytalne, jeśli osoba ubezpieczona nie przystąpiła do OFE lub jest członkiem OFE, ale zdecydowała, że składka jest przekazywana wyłącznie na jej subkonto w ZUS[5],
- 4,38% podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie emerytalne, jeśli osoba ubezpieczona jest członkiem OFE i zdecydowała, że składka w wysokości 2,92% podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie emerytalne jest przekazywana do OFE.
W odróżnieniu od środków zgromadzonych na indywidualnym koncie w ZUS środki z subkonta (tak jak środki z OFE) są dzielone w przypadku:
- rozwodu,
- unieważnienia małżeństwa,
- ustania wspólności majątkowej w czasie trwania małżeństwa albo umownego wyłączenia lub ograniczenia wspólności ustawowej między posiadaczem subkonta a jego współmałżonkiem,
- śmierci osoby, dla której prowadzone jest subkonto w ZUS.
Kiedy ZUS dokonuje z subkonta wypłaty transferowej, a kiedy gotówki?
W przypadku rozwodu, unieważnienia małżeństwa lub ustania wspólności majątkowej środki zgromadzone na subkoncie w ZUS, które przypadają byłemu współmałżonkowi w wyniku podziału majątku wspólnego małżonków, ZUS przekazuje w ramach wypłaty transferowej na subkonto byłego współmałżonka (nie wypłaca gotówki); wysokość wypłaty zależy od zapisów zawartych w dokumentach sądowych dotyczących podziału majątku wspólnego byłych współmałżonków.
Natomiast w przypadku śmierci osoby, dla której prowadzone jest w ZUS subkonto, dochodzi do tzw. dziedziczenia środków.
Jeśli w chwili śmierci osoba posiadająca subkonto pozostawała w związku małżeńskim, współmałżonek zmarłego otrzymuje w ramach wypłaty transferowej połowę środków znajdujących na subkoncie w ZUS w zakresie, w jakim środki te stanowiły przedmiot małżeńskiej wspólności majątkowej (nie ma więc wypłaty gotówki).
Pozostałe środki (albo wszystkie, jeśli osoba zmarła nie miała współmałżonka) ZUS przekazuje osobom wskazanym przez osobę zmarłą, a jeśli nie ma takich osób, środki te wchodzą w skład spadku.
Co z pieniędzmi, które są i w OFE i na subkoncie w ZUS?
Jeśli osoba ubezpieczona ma subkonto w ZUS i jednocześnie jest członkiem OFE, podział i wypłatę środków rozpoczyna OFE.
W takiej sytuacji w pierwszej kolejności należy złożyć wniosek we właściwym OFE, nie w ZUS.
Dopiero w ciągu 14 dni od podziału, który zrealizuje OFE, OFE przesyła do ZUS zawiadomienie o osobach, na rzecz których podzielił środki zgromadzone na rachunku, oraz o ich udziale w tych środkach. W ten sam sposób ZUS podzieli środki zapisane na subkoncie. Ma na to 3 miesiące od dnia, w którym dostanie zawiadomienie o podziale środków z OFE.
Ten proces przebiega inaczej, jeżeli osoba ubezpieczona nie jest już lub nigdy nie była członkiem OFE. Dotyczy to zarówno przypadku gdy ubezpieczony nie przystąpił nigdy do OFE jak i sytuacji, w której OFE przekazało już wszystkie zgromadzone pieniądze do ZUS na subkonto w ramach tzw. suwaka bezpieczeństwa. OFE ma obowiązek rozpocząć taki proces na dziesięć lat przed osiągnięciem wieku emerytalnego przez członka OFE – czyli 50 lat dla kobiet i 55 lat dla mężczyzn. Robi to sukcesywnie przez dziesięć lat, a gdy już przekaże do ZUS wszystko, taka osoba jest wykreślana z Centralnego Rejestru Członów OFE.
Jak możesz odebrać pieniądze, które ci się należą z ZUS?
W obu przypadkach, gdy cała drugofilarowa część składki emerytalnej jest na subkoncie w ZUS, proces wypłaty pieniędzy ZUS rozpocznie na wniosek osoby uprawnionej.
Taki wniosek musisz złożyć na formularzu USS „Wniosek o transfer/wypłatę środków z subkonta osoby ubezpieczonej”.
Jak ZUS informuje, nie może rozpocząć procedury przekazania pieniędzy z subkonta osobom uprawnionym bez wniosku, bo zgodnie z prawem w tej sprawie nie może działać z urzędu – nie mamy takiego prawa.
Jeśli osoba ubezpieczona złożyła w ZUS informację o tym, kogo wskazuje do otrzymania środków zgromadzonych na swoim subkoncie w ZUS, to po jej śmierci ZUS jedynie zawiadamia osoby uprawnione o tym, że mogą złożyć wniosek o wypłatę środków.
Ta sama zasada obowiązuje, gdy informację o osobach uprawnionych do dziedziczenia środków ZUS otrzymał z OFE po zakończeniu realizacji suwaka bezpieczeństwa (czyli po zwrocie wszystkich środków z OFE na subkonto w ZUS), jeśli osoba ubezpieczona złożyła takie wskazanie w OFE.
Gdy w ZUS nie ma takiej informacji, instytucja nie powiadomi nikogo o pieniądzach do odebrania.
Czy należne pieniądze z ZUS mogą przepaść przez przedawnienie?
Czy jest termin na zwrócenie się do ZUS o podział środków po śmierci osoby, dla której ZUS prowadzi subkonto? Nie ma takiego terminu. Wniosek nie jest ograniczony w czasie.
Oczywiście, jeśli osoba ubezpieczona w momencie, w którym osiągnęła powszechny wiek emerytalny (60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn), rezygnuje z aktywności zawodowej i przechodzi na emeryturę, to środki zgromadzone na jej subkoncie w ZUS, które uzyskała z tytułu tej aktywności, ZUS uwzględnia w podstawie przyznanego jej świadczenia emerytalnego.
Inaczej jest w przypadku osób ubezpieczonych, które korzystają z tzw. emerytur wcześniejszych. Środki zgromadzone na ich rachunku w OFE i zapisane na subkoncie w ZUS przekazywane są na dochody budżetu państwa. Jest to warunek niezbędny do tego, aby mogły one uzyskać tego rodzaju świadczenia.
Kiedy należą ci się pieniądze z ZUS w ramach wypłaty gwarantowanej?
Wypłata gwarantowana to jednorazowe świadczenie pieniężne wypłacane osobom uposażonym po śmierci emeryta, który nabył prawo do emerytury docelowej po osiągnięciu wieku 65 lat i miał subkonto w ZUS.
Wskazana przez emeryta osoba uposażona nabywa prawo do całości albo części wypłaty gwarantowanej, jeżeli śmierć emeryta nastąpiła w ciągu trzech lat od miesiąca, w którym po raz pierwszy ZUS wypłacił mu emeryturę.
Jeżeli emeryt nie wskaże żadnej osoby uposażonej, to oznacza, że osobą uposażoną jest jego współmałżonek, pod warunkiem że w chwili śmierci emeryta pozostawał z nim we wspólności majątkowej.
W pozostałych przypadkach wypłata gwarantowana wchodzi w skład spadku.
Dodajmy jeszcze, że emeryt może zawsze zmienić swoją dyspozycję i wskazać inne osoby uposażone, ale mogą być to tylko osoby z kręgu najbliższej rodziny. Inaczej może to zrobić tylko wtedy, jeśli uzyska pisemną zgodę swojego współmałżonka.
Taka zgoda nie jest potrzebna tylko do ustalenia lub zmiany dyspozycji wypłaty osobom spoza rodziny przed przejściem na emeryturę.
Listen on Spreaker.
