ZUS zaczął masowe kontrole przedsiębiorców! Dostałeś pismo? Nie ignoruj, grożą kary!
Nawet idealnie prowadzona księgowość w firmie osoby fizycznej nie uchroni przed kłopotami z ZUS związanymi z płaceniem składki na ubezpieczenie zdrowotne. To efekt rozbieżności w przepisach podatkowych i z zakresu ubezpieczeń społecznych. Najmniejszą dolegliwością jest dodatkowa praca związana z przygotowaniem wyjaśnień.
Spis treści
- Dochód z działalności gospodarczej: rozbieżności w przepisach
- Kontrola ZUS: kogo skontrolują w pierwszej kolejności
- Co zrobi ZUS gdy wykryje uszczuplenie w składkach
Na początek przedsiębiorcy dostają pisma z ZUS, w których są wzywani do wyjaśnienia skąd wzięły się rozbieżności w wysokości dochodu wykazanego w PIT i w dokumentach ZUS, w których dochód służy do ustalenia wysokości składki na ubezpieczenie zdrowotne.
Dochód z działalności gospodarczej: rozbieżności w przepisach
Po wprowadzeniu od 2022 r. zmian w podatku dochodowym od osób fizycznych w ramach tak zwanego Polskiego Ładu, osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą nie płacą już składki na ubezpieczenie zdrowotne obliczanej od tej samej podstawy wymiaru co dla ubezpieczeń społecznych – czyli w stałej wysokości miesiąc w miesiąc – ale od osiąganego przez siebie dochodu z działalności gospodarczej.
Wysokość składek jest więc zmienna i teraz już nie tylko skarbówka kontroluje czy dochód z działalności został właściwie policzony, bo od tego zależy prawidłowa wysokość podatku. Rzetelność ustalenia dochodu z działalności gospodarczej kontroluje też ZUS, a to w celu upewnienia się czy płatnik nie dokonał uszczuplenia w składkach na ubezpieczenie zdrowotne.
Ta podwójna kontrola nie jest jednak w stanie wyłapać wykroczeń wyłącznie przez porównanie danych w wersji cyfrowej w bazach Krajowej Administracji Skarbowej i ZUS. Gdyby dochód z działalności gospodarczej ustalany według przepisów ustawy o PIT był liczony tak samo jak dla celów składki zdrowotnej, wszystko byłoby klarowne – PIT zapłaciłeś od wyższego dochodu niż składki zdrowotne, dopuściłeś się uszczuplenia na rzecz ZUS.
Niestety, przez bałagan w przepisach – różne zasady ustalania dochodu z działalności w dwóch ustawach – różnice w dochodzie podanym skarbówce i podanym ZUS dotyczą tysięcy przedsiębiorców.
Kontrola ZUS: kogo skontrolują w pierwszej kolejności
Grupę osób, które będą musiały wyjaśniać rozbieżności w dochodach PIT-ZUS stanowią przede wszystkim osoby ustalające dochód i podatek z działalności gospodarczej na podstawie podatkowej księgi przychodów i rozchodów. Zgodnie z przepisami sporządzają one remanent na koniec roku.
Właśnie różnice remanentowe oraz dodatkowo rozliczanie amortyzacji to główne przyczyny tego, że dochód ustalony dla PIT jest inny – praktycznie zawsze wyższy – niż brany pod uwagę dla wyliczenia właściwej składki na ubezpieczenie zdrowotne.
Ci podatnicy-płatnicy mogą się spodziewać najpierw pisma z ZUS żądającego wyjaśnień, a potem muszą znaleźć czas, by udzielając szczegółowych wyjaśnień wątpliwości ZUS rozwiać.
Co ważne, takiego pisma zignorować nie można – nawet jeśli wszystkie rozliczenia się zgodne z literą (właściwie – literami) prawa i wykonane perfekcyjnie. Robiąc to można narobić sobie jeszcze większych problemów.
Co zrobi ZUS gdy wykryje uszczuplenie w składkach
Jeśli ZUS nie otrzyma wyjaśnień, może przedsiębiorcę-płatnika ukarać mandatem. Na dodatek nie tym na pewno nie poprzestanie.
ZUS może zażądać dokumentacji podatkowej, w tym faktur czy księgi przychodów i rozchodów. Jeśli zaś uzna, że składki na ubezpieczenie zdrowotne powinny być w 2022 roku zapłacone w wyższej wysokości niż uczynił to przedsiębiorca, nakaże dopłatę oraz naliczy odsetki za zwłokę.
Nie do wyliczenia są za to koszty dodatkowych usług księgowych, które przedsiębiorca ponieść będzie musiał, by wyjaśnić sprawę w ZUS.
Księgowi już na początku 2022 r. ostrzegali, że może dojść do rozbieżności w wysokości dochodów dla celów podatkowych i ubezpieczeniowych. Ponieważ nikt ich nie słuchał, co przezorniejsze biura rachunkowe rekomendowały klientom prowadzenie poza księgą przychodów i rozchodów jeszcze jednej, nieformalnej ewidencji dochodowej – zgodnej z przepisami ubezpieczeniowymi. Posiadanie takiej dokumentacji znacznie ułatwia postępowanie i skraca czas potrzebny na wyjaśnienia dla ZUS – no i chroni przed paraliżem księgowym jaki może wiązać się z oddaniem do ZUS na żądanie kontroli części dokumentacji księgowej.
