Budownictwo coraz droższe

Pierwsze miesiące 2007 roku to kolejny wzrost cen usług budowlanych. Według prognoz nie należy się spodziewać, że w najbliższej przyszłości trend ten zmieni kierunek. W porównaniu z poprzednim kwartałem obecne saldo cen jest większe o ponad 6 punktów. Co więcej, przewidywania na nadchodzące półrocze mówią o kolejnych wzrostach - przekraczających nawet 10 punktów.

1. Wskaźnik koniunktury

Wykres 1.¹ Wskaźnik koniunktury w ujęciu ogółem

Koniunktura w budownictwie jest coraz korzystniejsza i zgodnie z prognozą na następne półrocze ta tendencja będzie się utrzymywać.

W I kwartale 2007 r. ogólny wskaźnik koniunktury przyjął wartość większą niż w którymkolwiek I kwartale na przestrzeni analizowanych 13 lat. Ponadto, tak jak w IV kwartale 2006 r., obecny wskaźnik jest znacznie większy od zera, podczas gdy dotychczas w obydwóch zimowych kwartałach zawsze był ujemny. Również we wszystkich analizowanych grupach klasyfikacyjnych zakładów budowlanych - wskaźniki koniunktury są dodatnie. Obecny wskaźnik koniunktury w ujęciu ogółem jest znacznie wyższy niż w I kwartale minionych lat: o 18 punktów niż rok temu, o 27 punktów niż 2 lata temu, o 31 punktów niż 3 lata temu i o 56 punktów niż 4 lata temu.

Wśród analizowanych grup klasyfikacyjnych zakładów budowlanych najniższy wskaźnik koniunktury wykazuje grupa przedsiębiorstw publicznych zatrudniających do 100 pracowników, a najwyższy w grupie firm wynajmujących sprzęt budowlany.

Wykres 2. Wskaźnik koniunktury w sektorze prywatnym i publicznym

Tak jak w przypadku ogólnego wskaźnika koniunktury, również w obu sektorach własnościowych obecne wskaźniki koniunktury są bardzo wysokie. W sektorze prywatnym wskaźnik jest większy niż w dowolnym I kwartale od rozpoczęcia badania (t.j. od 13 lat -red.) i - zgodnie z wyznaczoną prognozą - nadal będzie się zwiększał. Jeśli chodzi o sektor publiczny, to tylko w I kwartale 1997 r. wskaźnik był wyższy niż obecnie. Do niedawna w sektorze publicznym pojawiła się tendencja rosnącej koniunktury, jednak obecnie prognozy wskazują na jej zahamowanie.

Wykres 3. Regionalne zróżnicowanie koniunktury

W I kwartale 2007 r. zdecydowanie najlepiej oceniły koniunkturę firmy budowlane z regionu stołecznego, gorzej zaś te z zachodnich i południowych części Polski. Jednak regionalne zróżnicowanie koniunktury znacznie się zmniejszyło. Rozpiętość pomiędzy najmniejszą i największą wartością regionalnego wskaźnika koniunktury niewiele przekracza 10 punktów.

2. Ceny usług budowlanych

Wykres 4. Ceny usług budowlanych

Ceny usług budowlanych znowu wzrosły i nie należy oczekiwać, że w najbliższej przyszłości ten  trend zmieni kierunek. Obecne saldo cen jest większe niż saldo z poprzedniego kwartału o ponad 6 punktów, a prognoza na nadchodzące półrocze oznacza, że kolejny wzrost salda może nawet przekroczyć 10 punktów.

3. Portfel zamówień firm budowlanych

Wykres 5. Portfel zamówień krajowych i eksportowych

Firmy budowlane realizują coraz więcej zamówień od inwestorów krajowych. Natomiast eksport usług budowlanych od ubiegłego roku wyraźnie się zmniejsza. Prognozy wskazują na dalszy, szybki wzrost zamówień krajowych oraz stabilizację zamówień eksportowych.

Pod względem zamówień sytuacja zakładów prywatnych jest lepsza niż przedsiębiorstw publicznych. Relatywnie najmniej zamówień trafia do zakładów średnich, zatrudniających 20-100 pracowników.

4. Sytuacja finansowa firm budowlanych

Wykres 6. Sytuacja finansowa prywatnych i publicznych zakładów budowlanych

Również oceny własnej sytuacji finansowej firm budowlanych I kwartału są najlepsze od 13 porównawczych lat. Jednak wyraźnie lepiej od przedsiębiorstw publicznych oceniają swą sytuację finansową firmy prywatne. Różnica sald w grupie firm będących własnością krajowych osób fizycznych i w grupie przedsiębiorstw państwowych przekracza 30 punktów.

O bardzo korzystnej sytuacji finansowej świadczą wartości obecnych sald finansowych, które w ujęciu ogółem oraz w obu sektorach własnościowych są większe niż w I kwartale 2006 r. odpowiednio o 33, 38 i 18 punktów.

Wykres 7. Przewidywania firm budowlanych dotyczące własnej sytuacji finansowej w II kwartale 2007 r.

W związku z sezonową poprawą warunków funkcjonowania branży budowlanej wszystkie analizowane grupy zakładów prognozują poprawę swej sytuacji finansowej. Najmniej optymistyczne są przewidywania najmniejszych firm prywatnych, a najbardziej - największych przedsiębiorstw publicznych.

5. Nakłady inwestycyjne

Wykres 8. Nakłady inwestycyjne w prywatnych i publicznych zakładach budowlanych

Szybko rosnący poziom nakładów inwestycyjnych w prywatnych firmach budowlanych w okresie obecnym i w przyszłości przedstawia wykres 8. Natomiast w przedsiębiorstwach publicznych nakłady inwestycyjne zaczęły się zmniejszać rok temu i w najbliższym czasie nie należy oczekiwać zmian w tym zakresie.

W porównaniu z I kwartałem 2006 r. obecne saldo inwestycji w ujęciu ogółem jest większe o 16 punktów, w sektorze prywatnym jest większe o 24 punkty, w publicznym zaś spadły o 3 punkty.

6. Zatrudnienie

Wykres 9. Zatrudnienie w prywatnych i publicznych zakładach budowlanych

Nadal obserwowane jest zwiększenie zatrudnienia w firmach budowlanych. Ta tendencja utrzyma się w sektorze prywatnym i będzie stabilizować w sektorze publicznym.

Jednak bardzo poważnym problemem dla budownictwa staje się struktura zatrudnienia, która dotyczy pracowników  o wysokich, ale również i niskich kwalifikacjach. Aż 69% zakładów bardzo często lub często ma trudności ze znalezieniem nowych pracowników o wysokich kwalifikacjach (27,3% - bardzo często, a 41,7% - często), rzadko ma takie trudności 21,2% zakładów i tylko 9,8% nigdy. Częste lub bardzo częste trudności ze znalezieniem pracowników o niskich kwalifikacjach występują w 40% zakładów (9,9% bardzo często, 30,4% - często, 42,0% - rzadko, 17,7 - nigdy). Wśród analizowanych grup zakładów budowlanych zróżnicowanie tych wskaźników procentowych jest relatywnie małe.

7. Bariery aktywności produkcyjnej

Wykres 10. Bariery aktywności zakładów budowlanych

Tylko dla 4% firm budowlanych nie wskazują barier, które ograniczałyby ich aktywność. Natomiast dla pozostałych trzema głównymi barierami mającymi wpływ na ograniczanie ich produkcyjnej  aktywności są: silna konkurencja wewnątrz gałęzi (44% wskazań), wysokie ceny surowców i materiałów (41%) oraz nadmierne obciążenia podatkowe (39%). W porównaniu z IV kwartałem 2006 r. zmienił się więc układ trzech głównych barier, jednak odsetek zakładów wskazujących te bariery zmienił się nie więcej niż o 3 punkty procentowe.

Firmy budowlane przewidują, że chociaż w II kwartale 2007 r. bariery nie znikną, to jednak ich dotkliwość - z wyjątkiem wysokich cen surowców i materiałów - będzie słabsza. Odsetek firm,  które będą zmuszone ograniczyć aktywność z powodu wysokich cen surowców i materiałów może zwiększyć się w najbliższym kwartale o kolejne 4,4 punktu.

Dla pewnej grupy zakładów - ok. 7% - zauważalne są także inne bariery: brak na rynku odpowiednich materiałów budowlanych oraz sprzętu do prac budowlanych, wysokie koszty pracy, a zwłaszcza nadmierne obciążenie płaceniem składek ZUS oraz nierzetelność inwestorów i biurokracja.

8. Sytuacja budownictwa na tle gospodarki

Wykres 11. Sytuacja budownictwa na tle gospodarki według ocen ogółu firm budowlanych

Oceny zarówno ogólnej sytuacji gospodarczej, jak i sytuacji budownictwa na tle gospodarki wskazują na rekord zanotowany w I kwartale 2007 - oceny te nie były tak wysokie w żadnym I kwartale od początku badania koniunktury w budownictwie, co więcej, zarówno salda dotyczące oceny gospodarki, jak i budownictwa zawsze były ujemne.

Utrwaliła się obserwowana od prawie dwóch lat bardziej korzystna ocena budownictwa w porównaniu z oceną gospodarki. Prognozy na następne półrocze wskazują na utrzymanie się tej tendencji.

Raport opracowano na podstawie wyników badania "Koniunktura w budownictwie", prowadzonego przez Instytut Rozwoju Gospodarczego SGH

1 Na wykresach 1, 2, 4-6, 8, 9, 11 przedstawione są trendy odpowiednich wskaźników, oczyszczonych z wahań sezonowych i przypadkowych. Zastosowany do tego celu program DEMETRA został opracowany przez Eurostat.