Jak będzie rozwijało się budownictwo w Polsce? RAPORT

Jakie będzie budownictwo w Polsce 2025? W jakich dziedzinach upatrywana jest przyszłość budownictwa? Jak firmy budowlane podchodzą do wdrażania innowacji? Na te i inne pytania odpowiada najnowszy raport „Budownictwo. Innowacje. Wizja liderów branży 2025” zrealizowany na zlecenie Autodesk przez ASM - Centrum Badań i Analiz Rynku.

Wyzwania branży

Budownictwo mierzy się z wieloma wyzwaniami, w tym wynikającymi z sytuacji na rynku pracy, rosnącymi cenami energii i materiałów budowlanych. Z drugiej strony, to czas wyjścia naprzeciw nowym oczekiwaniom  – w zakresie ekologii, nowych potrzeb mieszkaniowych, zmiany preferencji inwestorów. Trendy społeczne, w tym większa mobilność, zmiana podejścia do własności, czy charakteru pracy, a także rosnąca świadomość w zakresie energooszczędności czy starzenie się społeczeństwa będą miały ogromny wpływ na to, co i jak będzie budowane.

Potencjał wzrostu efektywności budownictwa jest ogromny, w szczególności przez zmianę podejścia do współpracy pomiędzy poszczególnymi podmiotami i stopniowe wdrażanie nowości.

„Raport wyraźnie podkreśla rolę współpracy i nowych technologii, zwłaszcza wspierających planowanie, komunikację i optymalizację procesów. Niezwykle ważne miejsce zajmuje technologia BIM i perspektywa objęcia tym sposobem pracy wszystkich uczestników procesu projektowo-budowlanego. Są to elementy spójne ze strategią Autodesk dla rynku architektoniczno-budowlanego.” – podkreśla Przemysław Nogaj, menedżer ds. rozwiązań AEC, Autodesk.

Budownictwo przyszłości – ekologia, automatyzacja i nowe materiały

Budownictwo w przyszłości zdeterminuje kilka ważnych czynników. Przede wszystkim:

• ekologia - podnoszenie efektywności energetycznej, poszukiwanie nowych materiałów budowlanych, alternatywne źródła energii. Z drugiej strony optymalizacja - redukowanie odpadów budowlanych, minimalizowanie zużycia energii, związanego z produkcją i transportem materiałów budowlanych,
• digitalizacja i automatyzacja procesów – będą coraz szerzej wkraczały do budownictwa. W kontekście cyfryzacji podkreślano jednocześnie, że - poza narzędziami - niezbędne jest wypracowanie rozwiązań pozwalających na obrót dokumentacją – nie tylko w obszarze jednej firmy, ale pomiędzy wszystkimi uczestnikami poszczególnych etapów realizacji inwestycji,
• rozwój nowoczesnych technik materiałowych - z jednej strony wiąże się to z silniejszą współpracą z producentami, z drugiej - z intensyfikacją działań badawczo-rozwojowych, podejmowanych przez inwestorów i wykonawców.

Ważne jest też nowe podejście do relacji na rynku: współpraca to kolejne słowo-klucz określające przyszłość branży. Oczekuje się ścisłej kooperacji wszystkich uczestników procesu budowlanego, ale również jednostek o tym samym zakresie działalności.

• profesjonalizacja kadry - idzie za tym konieczność potężnych zmian w zakresie systemu kształcenia zarówno zawodowego, jak i wyższego. System edukacji musi być ściśle powiązany z potrzebami rynku, a te dotyczą metodyki BIM w kontekście zarządzania procesem inwestycyjnym, czy umiejętnego wykorzystania nowoczesnych technologii na placu budowy jak również na etapie przygotowania inwestycji.

Innowacje dla wydajności budownictwa

Polskie budownictwo ma dużo do nadrobienia w porównaniu choćby do tego, co dzieje się w przemyśle. Praca nad zwiększeniem wydajności wymaga przyjrzenia się procesowi budowlanemu w sposób kompleksowy, od planowania, przez realizację, po zarządzanie obiektem. Obszary, w których należy szukać szans na wyższą efektywność, to ograniczenie wykorzystania dokumentów papierowych, lepsza analiza danych, szersze zastosowanie BIM (Building Information Modeling), nowe materiały, a także ściślejsza współpraca pomiędzy poszczególnymi podmiotami działającymi na rynku, zwłaszcza w fazie planowania inwestycji.

Minimalizacja, a może nawet całkowite wyeliminowanie dokumentów papierowych to jeden z najczęściej pojawiających się tematów. Przejście do dokumentów elektronicznych i automatyzacja procesów wspierających przełoży się zarówno na wydajność, jak i jakość procesów.

Kolejnym poważnym wyzwaniem jest analiza danych. Firmy budowlane dysponują ogromnymi zasobami informacji ze zrealizowanych projektów, natomiast rzadko służą one do wyciągania wniosków na przyszłość.

Eksperci podkreślają wagę planowania. Dobre planowanie to czynnik ekonomiczny, decydujący o sukcesie, bądź porażce inwestycji. Warto szukać kompromisu pomiędzy tempem realizacji a etapem przygotowania. Obecnie dużo większy nacisk kładzie się na fazę realizacji, a tylko równomierne rozłożenie uwagi na wszystkie etapy: od planowania po zarządzanie obiektem – są punktem wyjścia do wzrostu efektywności.

Przyszłość branży silnie zdeterminuje postęp technologiczny, szczególnie w zakresie rozwiązań IT. Obserwujemy błyskawiczny rozwój technologii informatycznych. Niewiadomą pozostaje jednak, które z nich znajdą szerokie zastosowanie w branży? Liderzy jednomyślnie twierdzą, że te ułatwiające komunikację oraz wspierające planowanie i optymalizację procesów na pewno odegrają decydującą rolę.

W zakresie fazy projektowania branża wprowadza modelowanie informacji o obiekcie (BIM). Niewątpliwie koncepcja ta będzie się prężnie rozwijała w kolejnych latach w kierunku zwiększania szczegółowości i parametryzacji. Pełne wykorzystanie BIM da olbrzymie pole do optymalizacji – od wyceny, przez harmonogram, identyfikację kolizji, logistykę dostaw, całą realizację aż po eksploatację obiektu. Przyszłość to także określenie standardów w zakresie wymiany informacji, ale i odpowiedzialności za te dane. Ważne, żeby dokumentacja (w tym model 3d) stworzona na etapie projektowania funkcjonowała również w fazie realizacji, a następnie była punktem wyjścia do stworzenia cyfrowej bazy danych o obiekcie i ułatwiała zarządzanie nim.

Odpowiedzią na obecne wyzwania rynku pracy będzie częściowa automatyzacja procesów budowlanych – już teraz na polskich budowach zaczyna się stosować maszyny, które częściowo zastępują pracę ludzką. Ten kierunek z pewnością zostanie utrzymany, choć - jak zaznaczono - nigdy nie nastąpi całkowita eliminacja ludzkiej pracy w procesie realizacji. Niemniej sprzęt budowlany, wzbogacony o różnego rodzaju oprogramowanie, stanie się łatwiejszy w obsłudze, precyzyjniejszy – co w konsekwencji przełoży się na jakość i szybsze tempo realizacji poszczególnych robót budowlanych.

W zakresie wzrostu efektywności oczekuje się też nowych rozwiązań materiałowych i technologicznych ograniczających pracę ludzką oraz wpływających na skrócenie okresu wykonawstwa. W tym kontekście pojawia się również prefabrykacja. Liderzy, którzy upatrują szans szerokiego wykorzystania prefabrykacji, zwracali uwagę na wysoką optymalizację kosztową i czasową, produkcję just in time delivery, możliwość efektywniejszego zarządzania realizacją. W obliczu niewystarczającej liczby pracowników budowlanych na rynku rozwiązanie to wydaje się niemal idealne. Brakuje jednak otwartości na ten typ budownictwa.

Innowacje w budownictwie – jakie i gdzie

Podejście polskiego budownictwa do innowacji jest zróżnicowane, mocno uzależnione od pozycji rynkowej. Branża budowlana z dużą otwartością patrzy na innowacje, w mniejszym stopniu je wykorzystuje. Najbardziej otwartą postawę wobec nowoczesnych rozwiązań prezentują najwięksi – choć, zgodnie z opiniami, nawet te firmy obecnie podchodzą do innowacji selektywnie. Panuje powszechne przekonanie, że jeżeli liderzy zaczną działać innowacyjnie, szeroko wykorzystywać nowe technologie, poprawiać swoją efektywność, w ślad za nimi pójdą kolejni. Z całą pewnością polskie budownictwo jest na etapie testowania. Branża dojrzewa do zmiany podejścia, niemniej intensywny proces adopcji technologii to dla budownictwa duże wyzwanie.

Co powstrzymuje zmiany? Przede wszystkim zwrócono uwagę na konserwatywne podejście biznesowe branży. Uczestnicy rynku są mało elastyczni w zakresie poszukiwania nowych, potencjalnych obszarów działalności, rynków zbytu czy modeli współpracy. Barierą jest również poziom przygotowania zawodowego specjalistów. Dla wielu, szczególnie mniejszych, uczestników rynku kwestia wdrożenia innowacji to również zbyt duże obciążenie.

W kontekście cyfryzacji branży ogromnym wyzwaniem jest kwestia bezpieczeństwa danych – branża musi się do niego przygotować. Duże znaczenie mają rozwiązania prawne, które powinny wspierać stosowanie nowych technologii.