Ciągnie w górę, czyli koniunktura w I kwartale 2008

2008-05-27 17:07

Trend poprawiającej się koniunktury w budownictwie wyraźnie załamał się w pierwszej połowie 2007 roku. Jednak od III kwartału koniunktura ponownie się poprawia, a prognozy na II i III kwartał 2008 roku wskazują na kontynuację obecnej, korzystnej tendencji wzrostu.

Wskaźnik koniunktury w ujęciu ogółem

Trzeba jednak podkreślić, że prognozy wyznaczone na nadchodzące półrocze zarówno dla wskaźników koniunktury, jak i pozostałych wskaźników aktywności budownictwa prezentowanych w tym raporcie, są obciążone relatywnie dużymi błędami, należy więc je traktować z dużą ostrożnością.

Wskaźnik koniunktury w sektorze prywatnym i publicznym

Regionalne zróżnicowanie koniunktury

Zarówno w sektorze firm prywatnych jak i przedsiębiorstw publicznych, wskaźnik koniunktury zmniejszał się w ciągu trzech pierwszych kwartałów 2007 r., po czym nastąpiło odwrócenie negatywnego trendu, które - zgodnie z prognozami wyznaczonymi na II i III kwartał 2008 roku - powinno doprowadzić do wysokiego poziomu koniunktury z przełomu lat 2006 i 2007. Prognozy wyznaczone dla sektora publicznego są jednak mniej optymistyczne niż dla sektora prywatnego - w III kwartale w sektorze publicznym koniunktura ponownie może się pogorszyć.

Najwyższy wskaźnik koniunktury wystąpił w regionie południowo-zachodnim, najniższy w regionie środkowym, pozostałe zaś wskaźniki w stosunkowo małym stopniu różniły się od średniej ogółem. W porównaniu z poprzednim kwartałem, regionalne zróżnicowanie koniunktury zmniejszyło się. W I kwartale 2008 r. różnica między największym i najmniejszym wskaźnikiem wyniosła 24 punkty, podczas gdy wcześniej przekraczała 33 punkty.

Ceny usług budowlanych

Po około dwóch latach bardzo szybkiego wzrostu cen, w drugiej połowie 2007 r. ceny usług budowlanych w znacznym stopniu spadły. W I kwartale 2008 r. ponownie obserwowany był niewielki wzrost cen, jednak prognozy wyznaczone na najbliższe pół roku nie wskazują na dalszy wzrost lecz stopniowy, słaby spadek poziomu cen.

Ceny usług budowlanych

Portfel zamówień

Bardzo poważne zmniejszenie poziomu krajowych zamówień w portfelach zakładów budowlanych objęło większą część 2007 r. Ostatni kwartał 2007 r. i I kwartał 2008 to okres ponownego wzrostu liczby zamówień krajowych, jednak - jak pokazują prognozy - w ciągu najbliższego półrocza rosnąca tendencja może wygasać.

Portfel zamówień krajowych i eksportowych

W I kwartale 2008 r. nastąpiła pewna poprawa zamówień eksportowych, jednak prognozy na nadchodzące półrocze nie są optymistyczne. Warto natomiast zauważyć, że w porównaniu z minionym kwartałem, odsetek przedsiębiorstw budowlanych eksportujących swe usługi zwiększył się o ponad 4 punkty procentowe. W ujęciu ogółem odsetek ten wyniósł 13,1%, w tym 12,5% w sektorze firm prywatnych i 15,1% w sektorze przedsiębiorstw publicznych.

Sytuacja finansowa firm budowlanych

Od początku 2007 r. zakłady budowlane, zarówno prywatne jak i publiczne, coraz gorzej oceniały własną sytuację finansową. Powstrzymanie malejącego trendu nastąpiło dopiero pod koniec 2007 r. O ile w ciągu najbliższego półrocza sytuacja finansowa firm prywatnych może się nieco poprawić, to przedsiębiorstwa publiczne nie powinny spodziewać się zmiany stanu obecnego.

Sytuacja finansowa prywatnych i publicznych zakładów budowlanych

Przewidywania firm budowlanych
o własnej sytuacji finansowej w II kwartale 2008 r.

Warto zauważyć, że do połowy 2006 r. oceny własnej sytuacji finansowej w przedsiębiorstwach publicznych przewyższały oceny firm prywatnych, przez następne dwa lata firmy prywatne lepiej oceniały swą kondycję finansową. W I kwartale 2008 r. oceny wszystkich firm zrównały się. Lecz - zgodnie z wyznaczonymi prognozami - w III kwartale sytuacja finansowa prywatnych powinna być lepsza od przedsiębiorstw publicznych.
Przeważająca część zakładów budowlanych z optymizmem ocenia swą przyszłą sytuację finansową w II kwartale 2008 r. Na tle tak pozytywnych oczekiwań, wyraźne obawy o finanse widoczne są jedynie w grupie najmniejszych firm prywatnych, zatrudniających do 10 pracowników.

Nakłady inwestycyjne

Rosnący trend nakładów inwestycyjnych w sektorze przedsiębiorstw publicznych trwał do początku 2006 r., a w sektorze firm prywatnych o rok dłużej - do początku 2007 r. Z wykresu 8 wynika, że w obu sektorach własnościowych poziom inwestycji już nie spada, lecz w ciągu nadchodzącego półrocza wyraźnej zmiany in plus nie należy oczekiwać.

Nakłady inwestycyjne w prywatnych i publicznych zakładach budowlanych

Zatrudnienie

Zatrudnienie w IV kwartale 2007 r. i I kwartale 2008 r. ponownie wzrosło, zarówno w firmach prywatnych jak i publicznych. Prognozy na najbliższe pół roku wskazują, że w sektorze prywatnym można oczekiwać dalszego wzrostu zatrudnienia, w publicznym zaś zatrudnienie będzie się zmniejszać.

Zatrudnienie w prywatnych i publicznych zakładach budowlanych

Bardzo poważnym problemem dla budownictwa są wciąż pracownicy o wysokich kwalifikacjach, ale zjawisko dotyczy również tych o mniejszych umiejętnościach. Tak samo jak w IV kwartale 2007 r., w I kwartale 2008 r. aż 70% firm bardzo często lub często miało trudności ze znalezieniem pracowników o wysokich kwalifikacjach (rzadko takie trudności występowały w 23% zakładów i tylko w 7% nigdy). W porównaniu z IV kwartałem 2007 r., odsetek przedsiębiorstw mających bardzo częste lub częste trudności z zatrudnieniem pracowników o niskich kwalifikacjach zmniejszył się o 2,5 punktu procentowego. Obecnie trudności ze znalezieniem pracowników o niskich kwalifikacjach często lub bardzo często występują w 38% zakładów, rzadko w 45% i nigdy w 17%. Wśród analizowanych grup zakładów budowlanych zróżnicowanie tych wskaźników jest bardzo małe.

Bariery aktywności produkcyjnej

W I kwartale 2008 r. 6% firm budowlanych stwierdziło, że nie istnieją bariery, które ograniczałyby ich aktywność produkcyjną. W porównaniu z poprzednim kwartałem nie zmieniły się główne bariery ograniczające aktywność budownictwa. Najpoważniejszą barierą była silna konkurencja, wskazana przez 51,4% ogółu przedsiębiorstw (w poprzednim kwartale 46,2%). Drugą barierą były nadmierne obciążenia podatkowe, wskazane przez 33,3% i trzecią -wysokie ceny surowców i materiałów wskazane przez 32,6% zakładów. W poprzednim kwartale barierę podatkową wskazało 37,7%, a ceny surowców i materiałów 35,4% zakładów.

Bariery aktywności zakładów budowlanych

Niedostateczny popyt był barierą dla 27,3% zakładów budowlanych, zatory płatnicze dla 26,9%, niestabilność przepisów prawnych dla 20,8%, trudności z uzyskaniem kredytu dla 7,4%
i niekorzystne warunki pogodowe dla 24,3%.

Firmy budowlane przewidują, że w II kwartale 2008 r. nie zmienią się bariery ograniczające aktywność produkcyjną budownictwa, a ich dotkliwość - z wyjątkiem bariery pogodowej - powinna być zbliżona do obecnej.

Sytuacja budownictwa na tle gospodarki

Od początku 2007 r. zakłady budowlane coraz gorzej oceniały zarówno ogólną sytuację gospodarczą, jak i sytuację we własnej branży. W IV kwartale 2007 r. spadkowy trend tych ocen zatrzymał się. Prognozy na nadchodzące półrocze pokazują możliwość pewnej poprawy sytuacji panującej w gospodarce i pogorszenia w budownictwie. Warto przy tym zauważyć, że według wyznaczonych prognoz, kończy się okres korzystniejszej kondycji budownictwa niż całej gospodarki.

Sytuacja budownictwa na tle gospodarki

Raport opracowano na podstawie wyników badania "Koniunktura w budownictwie",
prowadzonego przez Instytut Rozwoju Gospodarczego SGH

prof. dr hab. Maria Podgórska

dr Anna Gutkowska