Koniunktura w budownictwie - IV kwartał 2006 r.

Koniunktura w budownictwie wciąż się poprawia i zgodnie z prognozą na pierwsze półrocze 2007 r. ta tendencja będzie się utrzymywać. W IV kwartale 2006 r. ogólny wskaźnik koniunktury przyjął wartość większą niż w którymkolwiek IV kwartale od rozpoczęcia badania koniunktury w budownictwie 13 lat temu.

Koniunktura w budownictwie - I kwartał 2006 r. >>

Koniunktura w budownictwie - III kwartał 2006 r. >>Wykres 1. Wskaźnik koniunktury w ujęciu ogółem

Co więcej, w okresie tym wskaźnik jest znacznie większy od zera, podczas gdy dotychczas w IV kwartale zawsze był ujemny. Obecny wskaźnik jest znacznie większy niż w IV kwartale minionych lat: większy o 18 punktów niż rok temu, o 21 punktów niż 2 lata temu, o 31 punktów niż 3 lata temu i o 47 punktów niż 4 lata temu. Również we wszystkich, poza dwiema, analizowanych grupach klasyfikacyjnych zakładów budowlanych wskaźniki koniunktury są dodatnie.

Rekordowo wysokie wskaźniki koniunktury w IV kwartale 2006 r. świadczą o tym, że sytuacja w budownictwie jest bardzo korzystna, lecz aż tak dobre wyniki, nietypowe dla IV kwartału, są związane z nietypowo wysokimi temperaturami w listopadzie i grudniu, sprzyjającymi pracom budowlanym.

Wykres 2. Wskaźnik koniunktury w sektorze prywatnym i publicznym

Tak jak w przypadku ogólnego wskaźnika koniunktury, również w obu sektorach własnościowych obecne wskaźniki koniunktury są większe niż w dowolnym IV kwartale od rozpoczęcia badania.

Od połowy 2005 r. w sektorze prywatnym panuje lepsza koniunktura niż w publicznym. Różnica wskaźników koniunktury obu sektorów własnościowych stopniowo się zwiększa i - zgodnie z prognozą na najbliższe półrocze - taki trend powinien się utrzymać. Mimo barier utrudniających funkcjonowanie budownictwa (patrz. wykres 10), firmy prywatne znacznie lepiej potrafią wykorzystać okres korzystnej koniunktury.

Wykres 3. Regionalne zróżnicowanie koniunktury w budownictwie w IV kwartale 2006 r.

W IV kwartale 2006 r. zdecydowanie najlepiej oceniają koniunkturę zakłady budowlane z regiony stołecznego, gorzej zaś zakłady ze wschodniej i południowej części Polski. Rozpiętość pomiędzy najmniejszą i największą wartością regionalnych wskaźników koniunktury, która w ciągu minionego roku zmniejszyła się do 16 punktów, ponownie wzrosła i obecnie przekracza 40 punktów.

Ceny usług budowlanych

Wykres 4. Ceny usług budowlanych

Ceny usług budowlanych znowu wzrosły, chociaż obecne tempo wzrostu cen, jak też tempo wzrostu przewidywane na następne pół roku, jest już znacznie niższe od obserwowanego w poprzednich kwartałach.

Nie ma regionu, w którym ceny nie wzrosły. Relatywnie słabszy wzrost cen występuje w sektorze przedsiębiorstw publicznych, a także w grupie najmniejszych zakładów prywatnych. Wśród analizowanych grup klasyfikacyjnych zakładów budowlanych największy wzrost cen ponownie obserwuje się w grupie firm prywatnych powstałych przed 1990 r.

Portfel zamówień firm budowlanych

Wykres 5. Portfel zamówień krajowych i eksportowych

Liczba zamówień krajowych w portfelach firm budowlanych nadal rośnie i kontynuacji tej tendencji można oczekiwać w nadchodzącym półroczu. Jeśli zaś chodzi o zamówienia eksportowe, to ich portfel ustabilizował się na poziomie osiągniętym w drugiej połowie 2005 r. i w tym zakresie prognoza nie wskazuje na zmianę.

Pod względem zamówień sytuacja zakładów prywatnych i publicznych jest podobna. Większe różnice występują przede wszystkim pomiędzy zakładami różniącymi się wielkością - różnica salda zamówień zakładów zatrudniających do 20 i powyżej 100 pracowników przekracza 25 punktów.

Sytuacja finansowa firm budowlanych

Wykres 6. Sytuacja finansowa prywatnych i publicznych zakładów budowlanych

Nie sprawdziły się negatywne prognozy dotyczące sytuacji finansowej firm budowlanych w IV kwartale 2006 r., a wynika to z nieoczekiwanie korzystnych dla budownictwa warunków pogodowych. Salda sytuacji finansowej w IV kwartale 2006 r. zarówno w ujęciu ogółem, jak i w obu sektorach własnościowych są wyższe niż w którymkolwiek kwartale w ciągu 13 lat prowadzenia badania.

Sytuacja finansowa zakładów prywatnych poprawia się znacznie szybciej niż przedsiębiorstw publicznych. Zgodnie z prognozą na najbliższe pół roku dystans zakładów publicznych od prywatnych będzie się zwiększał.

Wykres 7. Przewidywania firm budowlanych dotyczące własnej sytuacji finansowej w I kwartale 2007 r.

W związku z sezonowym zmniejszeniem aktywności budownictwa w okresie zimowym firmy budowlane przewidują w nadchodzącym kwartale pogorszenie własnej sytuacji finansowej. Zdecydowanie pesymistyczne są przewidywania przedsiębiorstw sektora publicznego. Bez obaw oczekują najbliższego kwartału zakłady powstałe przed 1990 r., a także firmy prywatne będące własnością krajowych osób fizycznych.

Nakłady inwestycyjne

Wykres 8. Nakłady inwestycyjne w prywatnych i publicznych zakładach budowlanych

Z wykresu 8 wynika, że nakłady inwestycyjne w sektorze firm prywatnych wciąż rosną i zgodnie z prognozą taki trend utrzyma się przynajmniej w najbliższym półroczu. W sektorze publicznym procesy inwestycyjne w ciągu 2006 r. były coraz słabsze, w IV kwartale widoczny jest już wyraźny spadek, którego kontynuacji można spodziewać się w pierwszej połowie 2007 r.

Zatrudnienie

Wykres 9. Zatrudnienie w prywatnych i publicznych zakładach budowlanych

Ostatni kwartał 2006 r. przyniósł dalsze zwiększenie poziomu zatrudnienia w prywatnych firmach budowlanych z jednoczesną stabilizacją zatrudnienia w przedsiębiorstwach publicznych. Rosnącego zatrudnienia w sektorze prywatnym i braku większych zmian w sektorze publicznym można spodziewać się także w pierwszym półroczu 2007 r.

Salda zatrudnienia w analizowanych grupach zakładów budowlanych są zróżnicowane. Szczególnie niskie salda występują w grupach skupiających zakłady małe i średnie, zarówno prywatne jak i publiczne.

Zagrożeniem dla dalszego wzrostu zatrudnienia w budownictwie są problemy zgłaszane przez firmy budowlane, polegające na coraz trudniejszym znalezieniu nowych pracowników, zarówno bez kwalifikacji, jak i określonego typu fachowców (dalsza informacja na ten temat znajduje się w punkcie 7 tego raportu).

Bariery aktywności produkcyjnej

Wykres 10. Bariery aktywności zakładów budowlanych w IV kwartale 2006 r.

Trzema głównymi barierami ograniczającymi aktywność budownictwa są - tak jak w minionym kwartale - silna konkurencja wewnątrz gałęzi, wysokie obciążenia podatkowe i zatory płatnicze. W ujęciu ogółem konkurencja jest barierą dla 47,0% firm budowlanych, podatki dla 38,1%, a zatory płatnicze dla 32,2% firm. W porównaniu z minionym kwartałem zmniejszyła się częstość wskazań każdej z tych barier: bariery konkurencji o 0,3 punktu, podatków o 1,2 punktu i zatorów płatniczych o 4,9 punktu.

Poważną barierą, zwłaszcza dla firm prywatnych, są zbyt wysokie ceny surowców i materiałów. Tę barierę wskazuje obecnie aż 39,8% firm prywatnych i 27,7% przedsiębiorstw publicznych. Zbyt niski popyt, tak jak w poprzednim kwartale znajduje się na szóstym miejscu listy barier i jest wskazywany przez 21,5% zakładów budowlanych.

Barierę niekorzystnych warunków pogodowych wskazuje tylko 12,0% ogółu zakładów budowlanych, co jest oczywiście związane z opóźnionym rozpoczęciem tegorocznej zimy. W minionych latach, gdy w IV kwartale panowała typowa zimowa pogoda ten odsetek wynosił 30-40%.

Relatywnie wysoki (równy 11,8%) jest odsetek zakładów wymieniających inne bariery, ograniczające ich aktywność produkcyjną. Spośród tych zakładów aż 44,9% stwierdza istnienie poważnych trudności ze znalezieniem pracowników, zarówno niewykwalifikowanych, jak i wykwalifikowanych. Ponadto, 23,2% tych zakładów jako barierę wskazuje wysokie koszty pracy, zwłaszcza nadmierne obciążenie płaceniem składek ZUS, 10,1% problemy spowodowane brakiem na rynku surowców i materiałów odpowiedniego typu, a 8,7% bariery administracyjne i przede wszystkim biurokrację

Sytuacja budownictwa na tle gospodarki

Wykres 11. Sytuacja budownictwa na tle gospodarki według ocen ogółu firm budowlanych

Obecne oceny dotyczące zarówno ogólnej sytuacji gospodarczej, jak i sytuacji budownictwa są lepsze niż w którymkolwiek okresie od rozpoczęcia badania koniunktury w budownictwie 13 lat temu. Te wyniki stanowią kolejny rekord ustanowiony w obecnym kwartale.

Powtarza się obserwowana od II kwartału 2006 r. bardziej korzystna ocena budownictwa w porównaniu z oceną gospodarki. Prognozy na następne półrocze wskazują na kontynuację tej tendencji.

Zarówno oceny sytuacji panującej w gospodarce, jak i oceny budownictwa pochodzące z firm prywatnych są gorsze od ocen przedsiębiorstw publicznych. Saldo ocen budownictwa w grupie prywatnych firm będących własnością osób fizycznych jest niższe od średniej o 7 punktów, a w grupie najmniejszych firm prywatnych o zatrudnieniu do 10 osób jest niższe prawie o 18 punktów.

Raport opracowano na podstawie wyników badania "Koniunktura w budownictwie", prowadzonego przez Instytut Rozwoju Gospodarczego SGH.

Na wykresach 1, 2, 4-6, 8, 9, 11 przedstawione są trendy odpowiednich wskaźników, oczyszczonych z wahań sezonowych i przypadkowych. Zastosowany do tego celu program DEMETRA został opracowany przez Eurostat.