Wyroby budowlane. Kontrole wyrobów budowlanych w 2021
W ramach planowych kontroli jakości wyrobów budowlanych i zgodności ich parametrów z deklaracjami producenta, nadzór budowlany co roku sprawdza producentów, importerów i sprzedawców. Jaki jest plan kontroli wyrobów budowlanych na rok 2021? Ile próbek już przebadano?
Wyroby budowlane pod szczególnym nadzorem w roku 2021
Na rok 2021 Główny Urząd Nadzoru Budowlanego zaplanował 833 kontrole (w roku 2020 było ich w planie 902, a jeszcze rok wcześniej 904), w tym 126 u producentów i importerów oraz 707 u sprzedawców. Ma zostać dzięki temu sprawdzonych 2499 wyrobów budowlanych, w tym 1749 objętych harmonizacją i wymagających obowiązkowego oznakowania CE.
Na liście wyrobów budowlanych wytypowanych do kontroli deklaracji właściwości użytkowych w roku 2021 znajdują się:
- okna, drzwi, bramy i powiązane z nimi okucia budowlane oraz wyroby uzupełniające,
- membrany, w tym stosowane w postaci płynnej, izolujące przed wodą lub parą wodną,
- materiały termoizolacyjne; złożone zestawy/systemy izolacyjne,
- geotekstylia, geomembrany i wyroby związane,
- urządzenia bezpieczeństwa ruchu drogowego: wyposażenie dróg,
- cementy, wapna budowlane i inne spoiwa hydrauliczne,
- wyroby do zbrojenia i sprężania betonu łącznie z wyrobami pomocniczymi; zestawy zakotwień i cięgien,
- wyroby do budowy dróg,
- kruszywa,
- kleje budowlane.
Co decyduje o kontroli wyrobów budowlanych
Plan kontroli na rok 2021 uwzględnia prowadzenie kontroli głównie u sprzedawców (ok. 85 % wszystkich kontroli). Natomiast kontrole planowe u producentów i importerów będą realizowane na podstawie oceny sytuacji na rynku. A w praktyce chodzi tu o informacje o nieprawidłowościach pozyskane od konsumentów oraz informacje z kontroli u sprzedawców. Będą kontrolowane wyroby budowlane, które nie są udostępniane przez dystrybutorów, a od producentów i importerów trafiają bezpośrednio na place budów. Przy typowaniu wyrobów budowlanych i podmiotów do kontroli brane są pod uwagę:
- wyniki poprzednich kontroli planowych i doraźnych,
- informacje – od nabywców, firm, wykonawców robót budowlanych, użytkowników obiektów – o wyrobach importowanych wątpliwej jakości oraz ewentualnie innych wskazujących na możliwość niespełniania przez wyroby budowlane wymagań ustawy o wyrobach budowlanych
- informacje od organów nadzoru budowlanego o występujących nieprawidłowościach dotyczących wyrobów budowlanych, stwierdzonych podczas przeprowadzonych kontroli, w tym na budowach.
GUNB przypomina, że przy wykonywaniu kontroli będą wykorzystywane wszystkie instrumenty prawne przewidziane przepisami ustawy o wyrobach budowlanych, w tym w szczególności w zakresie uprawnień dotyczących dokonywania zabezpieczenia wyrobów oraz pobierania próbek wyrobów do badań. A to oznacza np. zatrzymanie całej linii produkcyjnej partii danego wyrobu budowlanego. Jest jeszcze gorzej, gdy nieprawidłowości potwierdza badanie laboratoryjne, bo wówczas trzeba wycofać również z rynku ten produkt i zapłacić dotkliwą karę.
UOKiK ukarał wyrób budowlany i producent – spektakularny przykład
Ile może kosztować nierzetelność niech pokaże przykład firmy Yetico z Olsztyna. Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów, po informacjach GUNB, skontrolował wyroby tego producenta styropianu, chociaż prezes UOKiK przyznał, że jego urząd sporadycznie interweniuje na rynku wyrobów budowlanych, bo podlega on nadzorowi wyspecjalizowanych organów. Postępowanie wobec Yetico zostało wszczęte, a firma wciąż wprowadzała na rynek kolejne partie styropianu o niewłaściwych parametrach. Za stosowanie nieuczciwych praktyk rynkowych, polegających na wprowadzaniu konsumentów w błąd co do parametrów 4 rodzajów płyt styropianowych, UOKiK nałożył na Yetico prawie 50 mln zł kary (dokładnie 49 745 460 zł) za naruszanie zbiorowych interesów konsumentów.
Zastrzeżenia i wykryte nieprawidłowości dotyczyły następujących płyt styropianowych produkowanych przez Yetico: Alfa Fasada i Gamma Passive Fasada miały niższe poziomy wytrzymałości na rozciąganie prostopadłe do powierzchni czołowych, niż wynikało z deklaracji producenta, przez co mogły być mniej trwałe. Aqua EPS P120 okazał się mniej odporny na naprężenie ściskające, co jest szczególnie ważne w przypadku użycia w konstrukcjach dachów i podłóg, Beta Fasada miał wyższy współczynnik przewodzenia ciepła, co oznacza szybszą jego utratę. Firma Yetico odwołała się od decyzji o karze do sądu. Natomiast po uprawomocnieniu wyroku stanie się ona prejudykatem, co ułatwi konsumentom dochodzenie ewentualnych roszczeń w sądach. A tak skomentował tę sprawę Jeremi Mordasewicz, prezes zarządu Związku Pracodawców Producentów Materiałów dla Budownictwa:
- Oszuści muszą być usuwani z rynku wyrobów budowlanych ponieważ stanowią nieuczciwą konkurencję dla rzetelnych producentów, a także narażają na straty klientów, którzy ponoszą wyższe koszty eksploatacji domu czy mieszkania.
Polecany artykuł:
Co to jest wyrób budowlany?
Zgodnie z definicją wynikającą z przepisów prawa – wyrób budowlany to każdy produkt lub zestaw wyrobów wyprodukowany i wprowadzony do obrotu w celu trwałego wbudowania w obiektach budowlanych lub ich częściach, którego właściwości wpływają na właściwości użytkowe obiektów budowlanych w stosunku do podstawowych wymagań dotyczących obiektów budowlanych.
Wyroby budowlane muszą mieć specjalne znakowanie. W systemie europejskim wprowadzania wyrobów do obrotu (oznakowanie CE), znakowaniu podlegają obowiązkowo wyroby odpowiadające powyższej definicji wyrobu budowlanego, które objęte są normami zharmonizowanymi lub dla których wydane zostały europejskie oceny techniczne.
Wymagania systemu krajowego (znak budowlany B) dotyczą wyrobów budowlanych wprowadzanych do obrotu na terytorium Polski, dla których nie ma norm zharmonizowanych i które jednocześnie należą do grup wyrobów budowlanych objętych obowiązkiem sporządzania krajowej deklaracji właściwości użytkowych.
Podstawa prawna: ustawa o wyrobach budowlanych z 16 kwietnia 2004 z późn. zmianami, rozporządzenie ministra infrastruktury i budownictwa z 17 listopada 2016 w sprawie sposobu deklarowania właściwości użytkowych wyrobów budowlanych oraz sposobu znakowania ich znakiem budowlanym; unijne rozporządzenie Nr 305/2011.
Kontrole wyrobów budowlanych odtajnione
Jak wiadomo, dzięki nowej ustawie o wyrobach budowlanych, od 1 stycznia 2016 możemy poznać nie tylko wyniki badań próbek wyrobów budowlanych wykonywanych przez nadzór budowlany w ramach kontroli, ale przede wszystkim ich producentów. Przed zmianami w prawie, GUNB związany tajemnicą postępowania i ochroną danych osobowych, udostępniał wyłącznie wyniki badań, co z praktycznego punktu widzenia (użytkownika, kupującego, wykonawcy, inwestora) było informacją całkowicie bezużyteczną. I na pewno nie dyscyplinowało poprawy u nierzetelnych producentów. Teraz wszystko jest jawne, co w przypadku nie spełniania parametrów wyrobu deklarowanych przez producenta, nie wpływa pozytywnie na wizerunek firmy. Przypominamy, że z reguły badane są próbki wyrobów, co do których zachodzi wysokie prawdopodobieństwo niezgodności z deklarowanymi właściwościami użytkowymi, stąd w wykazie skontrolowanych materiałów budowlanych często spotykamy komentarz „niezgodny".
Jak zauważyliśmy w wykazie zbadanych próbek wyrobów budowanych, z roku na rok spada liczba badanych materiałów budowlanych:
- rok 2016 – 439
- rok 2017 – 442
- rok 2018 – 374
- rok 2019 – 229
- rok 2020 – 288
- rok 2021 (stan na 18.10) – 140
