Powierzchnie handlowe - od 2010 podaż w górę

Łącznie w 2009 r. oddano do użytku ok. 7,4 mln m2 nowej powierzchni centrów handlowych najmu brutto, czyli o ok. 19% mniej niż w 2008 r. Zgodnie z prognozami w 2010 r. zostanie oddane do użytku ok. 6,1 mln m2 powierzchni. W 2011 r. przewiduje się podaż na poziomie 5,0 mln m2 i będzie to najniższy wynik w skali rocznej od siedmiu lat (spadek o 46% w porównaniu z 9,3 mln w szczytowym okresie koniunktury w 2008 r.).

Jak pokazuje najnowszy raport firmy doradczej na rynku nieruchomości Cushman & Wakefield "Rozwój rynku centrów handlowych w Europie" tempo wzrostu powierzchni centrów handlowych w Europie znacząco zwolniło w 2009 r. i jest mało prawdopodobne, aby trend ten uległ odwróceniu jeszcze przed 2012 r.

Rosja po utracie w 2009 r. pierwszego miejsca na liście krajów europejskich o największej ilości planowanej powierzchni na rzecz Turcji odzyskała pozycję lidera. Do końca 2011 r. planowane jest w tym kraju oddanie do użytku 2,5 mln m² powierzchni. Rumunia odnotowała jeden z najbardziej dotkliwych spadków w rankingu – z siódmego na dziesiąte miejsce, co było związane z wstrzymaniem realizacji wielu planowanych projektów. W 2011 r. oczekuje się tam ograniczenia inwestycji do poziomu 130 000 m², w porównaniu do 750 000 m² w okresie boomu budowlanego w 2008 r.

We Włoszech, Francji oraz Hiszpanii w 2009 r. zrealizowano niemal wszystkie planowane projekty. Najbardziej odporny na kryzys okazał się rynek we Włoszech. Jak dotąd wśród projektów, których oddanie do użytku planowano na lata 2010-2015, wstrzymano jedynie 20%. W budowie we Włoszech pozostaje 1 mln mkw. powierzchni. Aktywność deweloperska wyraźnie wzrosła również we Francji. Obecnie buduje się tam ok. 880 000 m2 powierzchni centrów handlowych. Największym projektem w Europie, którego oddanie do użytku planuje się na 2011 r., jest położone przy Parku Olimpijskim w Londynie centrum handlowe Stratford City dewelopera Westfield, o pow. 186 500 m².

W 2009 r. Francja po raz pierwszy od 15 lat awansowała do pierwszej piątki krajów z najwyższym poziomem ukończonych centrów handlowych (na rynek weszło 530 000 m²). Rynek w Holandii także wykazał wysoki poziom ukończonych inwestycji. W ciągu 2009 r. łączna wielkość oddanej powierzchni wzrosła ponad dwukrotnie w stosunku do średniego rocznego poziomu podaży z ostatnich 10 lat.

- Określenie dokładnej prognozy dotyczącej liczby ukończonych inwestycji na rok 2011 jest trudne ze względu na niepewną sytuację rynkową. Dużo zależy od przyszłego tempa ożywienia gospodarczego oraz podejścia inwestorów i funduszodawców do ryzyka. Wzrostu aktywności na rynku centrów handlowych najwcześniej możemy oczekiwać w Rosji, Turcji oraz w Polsce, dzięki korzystnym czynnikom demograficznym oraz silnemu popytowi na powierzchnie handlowe w najlepszych lokalizacjach ze strony międzynarodowych handlowców. Na dojrzałych rynkach w Europie Zachodniej aktywność deweloperska koncentruje się na rewitalizacji istniejących projektów handlowych w związku z pogłębiającym się podziałem między lokalizacjami pierwszorzędnymi oraz drugorzędnymi - mówi Alexander Colpaert, analityk w dziale powierzchni handlowych firmy Cushman & Wakefield. - Na wszystkich rynkach w Europie można wskazać wiele projektów, które jak się oczekuje, mają szansę na szybki powrót na rynek w okresie krótkoterminowym. W samej tylko Wielkiej Brytanii jest ok. 1,2 mln m² powierzchni w projektach, które zostały wstrzymane. Wraz z poprawą koniunktury gospodarczej oraz złagodzeniem kryteriów finansowania wznowienie takich inwestycji może znacząco podnieść wielkość podaży planowanej w okresie średnioterminowym. Zanim jednak pojawią się nowe projekty minie trochę czasu, co może oznaczać, że na niektórych rynkach wystąpi niedobór podaży w najbliższych 2-3 latach. Powinno to zachęcić inwestorów do działania i jest mało prawdopodobne, aby najlepsze projekty musiały długo czekać na realizację.

- Niepewność zatrudnienia obserwowana w sektorze prywatnym w 2009 r. w połączeniu z rządowym programem racjonalizacji zatrudnienia z pewnością nie przyczyniły się do wzrostu zaufania konsumentów ani pobudzenia wydatków i kredytów. Znalazło to swoje odbicie w spadku liczby planowanych nowych centrów handlowych. Uważamy, że poprawa sytuacji na rynku zatrudnienia oraz powrót zaufania banków do sektora nieruchomości przyniesie ożywienie aktywności deweloperskiej. Naszym zdaniem rok 2010 będzie rokiem działań przygotowawczych do planowania i oceny przyszłych projektów inwestycyjnych - dodaje Razvan Gheorghe, partner i dyrektor zarządzający w firmie Cushman & Wakefield w Rumunii.

- Polska ze współczynnikiem 173 m² GLA powierzchni centrów handlowych na 1000 mieszkańców plasuje się nieco poniżej średniej europejskiej pod względem nasycenia. Po rekordowym 2009 r., w którym rynek zaabsorbował blisko 900 000 m² GLA, zaplanowanych jeszcze w czasie szczytu koniunktury gospodarczej, czeka nas zauważalny spadek rocznej podaży w latach 2010-2011. Jednak obserwowane na przełomie 2009/2010 ożywienie na handlowym rynku inwestycyjnym w Polsce, spowoduje uwolnienie źródeł finansowania dla części wstrzymanych inwestycji. Biorąc pod uwagę specyfikę procesów deweloperskich, efekty tego zjawiska będą widoczne po minimum dwóch latach. Oceniamy, że przyniesie to znaczące zwiększenie rocznej podaży nowoczesnej powierzchni centrów handlowych od 2012 roku - podumowuje Katarzyna Michnikowska, starszy analityk z warszawskiego biura Cushman & Wakefield.