Rok 2000 w przemyśle cementowym
W minionym roku przemysł cementowy wyprodukował i sprzedał 15,2 mln ton cementu (15,4 mln było w 1999 roku). Rynek krajowy wykazał się popytem na 14,2 mln ton, wyeksportowanych zostało 975 tys. ton. Nie był to dobry rok, twierdzą producenci.
Chociaż przemysł cementowy rozwija się, staje się nowoczesny i energooszczędny, to rok 2000 nie był dobry dla producentów cementu. Wyniki sprzedaży w pierwszym kwartale 2001 są wręcz katastrofalne, co pozwala prognozować, że będzie to rok jeszcze gorszy - powiedział Andrzej Balcerek, przewodniczący Stowarzyszenia Producentów Cementu i Wapna, prezes zarządu i dyrektor generalny Górażdże Cement SA, na konferencji podsumowującej ubiegłoroczne wyniki branży cementowej. Rysuje się gdzieś poważny dołek w budownictwie, gdyż stosunkowo duży wzrost PKB nie miał żadnego wpływu na działania inwestycyjne, szczególnie w budownictwie mieszkaniowym.
Produkcja
W minionym roku przemysł cementowy wyprodukował i sprzedał 15,2 mln ton cementu (15,4 mln było w 1999 roku). Rynek krajowy wykazał się popytem na 14,2 mln ton, wyeksportowanych zostało 975 tys. ton (głównie do Niemiec - 80% eksportu, Szwecji, Czech i Holandii). W porównaniu z rokiem 1999, na rynku krajowym miał miejsce wzrost sprzedaży o prawie 1,5%. Tempo wzrostu było jednak mniejsze niż w latach poprzednich. Eksport zmalał o 37,5%. Produkcja klienkieru wyniosła w 2000 roku 11,6 mln ton (11,7 rok wcześniej).
Producenci za duże zagrożenie dla branży uważają nielegalny import cementu, głównie zza wschodniej granicy. W 2000 roku na rynku pojawiło się ponad 60 tys. ton takiego cementu. Nasi producenci przestrzegają, że jest to cement bez certyfikatów, bez wymaganych dokumentów i technologicznie niejednorodny, co niesie za sobą określone zagrożenia. Nie ukrywają też rozżalenia, że zgłosili ten problem do organów administracji państwowej, ale odzew był znikomy.
Podział rynku
Największy udział w rynku mają grupy Heidelberger/CBR - 22% (cementownie Górażdże i Strzelce Opolskie) i Lafarge - 21,7% (Małogoszcz, Kujawy, Wierzbica). Na trzecim miejscu plasuje się grupa CRH - 18,9% (Ożarów, Rejowiec), następnie Readymix - 13,5% (Chełm, Rudniki, CEMCON), Polen Cement i Miebach - 9,3% (Warta, Odra), Dyckerhoff - 8,9% (Nowiny, Warszawa, Saturn), Klösters - 1,6% (Ekocem), pozostali uczestnicy zajmują 5,3% rynku (Rumeli i Cementownia Nowa Huta, Holderbank i Fabryka Cementu Wysoka, spółka z o.o. prywatyzująca Cementownię Wejherowo).
Cementownie działające w Polsce produkują około 30 rodzajów cementu. Polska Norma na cementy od trzech lat jest zgodna z normą europejską.
Zatrudnienie w przemyśle cementowym spada, co jest wynikiem przede wszystkim unowocześniania produkcji. W porównaniu do początku lat dziewięćdziesiątych, w przemyśle cementowym
2,5-krotnie wzrosła wydajność pracy. Obecnie we wszystkich cementowniach zatrudnionych jest około 9 tys. osób.
W okresie ostatniego dziesięciolecia w przemyśle cementowym nastąpiły bardzo poważne zmiany. Dzięki prywatyzacji przemysł wdrożył nowoczesne metody zarządzania oraz uzyskał bardzo duże środki na modernizacje i nowe inwestycje. W 1997 roku wydano na inwestycje ponad 380 mln zł, w 1998 już 670 mln zł, a w 1999 roku - ponad 850 mln zł. Ubiegły rok zamknął się kwotą prawie 780 mln zł. Tak więc tylko w okresie ostatnich czterech lat nakłady na ten cel w przemyśle cementowym wyniosły 2 mld 700 mln złotych. Przewiduje się, że w roku bieżącym nakłady inwestycyjne będą również wysokie, w granicach 500 mln zł.
Wynikiem tych inwestycji była modernizacja praktycznie wszystkich węzłów produkcyjnych w zakładach. Szczególne znaczenie ma tu modernizacja pieców. W cementowniach Małogoszcz, Nowiny i Rudniki zmodernizowano osiem pieców metody suchej, dzięki czemu znacznie wzrosła ich wydajność. Od podstaw zbudowano i uruchomiono cztery nowe piece metody suchej, w cementowni Chełm, cementowni Warta, cementowni Odra i w cementowni Ożarów. Ten ostatni jest największym piecem do wypalania klinkieru cementowego w Europie, osiąga on wydajność ponad 8000 ton klinkieru na dobę.
Udział metody suchej (znacznie efektywniejszej) w produkcji klinkieru w roku ubiegłym zwiększył się do 70% i był o 13% większy niż w roku poprzednim. W roku 1989 udział tej metody był mniejszy niż 40 %. Jednostkowe zużycie ciepła na wypalanie klinkieru cementowego w roku 2000 było o 10% niższe niż w roku poprzednim. Wyniosło ono w 2000 roku około 4400 kJ/kg klinkieru i było porównywalne z przeciętnym zużyciem ciepła w krajach Unii Europejskiej. Jednocześnie wyłącza się z eksploatacji przestarzałe technicznie piece metody mokrej, o małej wydajności, energochłonne i drogie w eksploatacji, np. w cementowni Wierzbica.
Z innych inwestycji na wzmiankę zasługuje budowa i uruchomienie przez firmę Klösters, nowej przemiałowni cementu "Ekocem" w Dąbrowie Górniczej, o rocznej zdolności produkcyjnej 800 tys. ton cementu.
W Cementowni Kujawy rozpoczęto budowę nowej linii wypału klinkieru metodą suchą o wydajności 4000 ton/dobę. Zakończenie tej inwestycji nastąpi w roku 2001. Zapadła też decyzja o modernizacji pieców wypału klinkieru w Cementowni Górażdże. Na dzisiaj stwierdzić można, że około 2005 roku przemysł cementowy produkować będzie klinkier wyłącznie energooszczędną metodą suchą.
Inwestycje to również nakłady na cele nie związane bezpośrednio z produkcją (rozbudowa laboratoriów, w tym szczególnie laboratoriów do badań betonów. Laboratoria takie uruchomiono m.in. w grupach: Heidelberger, Lafarge, Dyckerhoff, Readymix, a ostatnio, w listopadzie ubiegłego roku w grupie CRH w Cementowni Ożarów).
Ochrona środowiska
W porównaniu z końcem lat osiemdziesiątych obniżono emisję CO2 o ponad 25 %. Dwunastokrotnie zmniejszyła się emisja pyłów w odniesieniu do jednej tony wyprodukowanego cementu. Emitowane obecnie do atmosfery ilości pyłów i zanieczyszczeń są niewielkie. W porównaniu do całkowitej ilości pyłów i zanieczyszczeń emitowanych w kraju, producenci twierdzą, że emisja ich przemysłu to:
- w przypadku pyłów 0,95%
- NOX - 1,3%
- SO2 - 0,27%
Na liście "80" zakładów o szczególnej uciążliwości dla środowiska nie ma żadnej z cementowni. Obecnie realizowany jest program dostosowawczy do wymogów Unii Europejskiej w zakresie ochrony środowiska. Program ten obejmuje szczegółowe opracowanie wymagań jakie cementownie będą musiały spełnić po przystąpieniu do UE, w zakresie technicznym, standardów oddziaływania na środowisko, kontaktów ze społeczeństwem i organizacji służb ochrony środowiska. Obecnie kilka zakładów cementowych kończy prace nad wdrożeniem systemu zarządzania ochroną środowiska ISO 14000.
Wiele emocji wywołała inicjatywa Stowarzyszenia Producentów Cementu i Wapna związana z utylizacją mączek pochodzenia zwierzęcego, w związku z zagrożeniem chorobą BSE. W kraju temat ten jest koordynowany przez Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Członkowie Stowarzyszenia zdeklarowali gotowość utylizacji tych mączek w piecach cementowych. Piece te, z uwagi na warunki prowadzenia procesu technologicznego, są najbardziej odpowiednimi urządzeniami do tego celu. Mączki zwierzęce utylizowane są w piecach cementowych m.in. we Francji (200 tys. ton w roku 2000), w Belgii, Niemczech (600 tys. ton) czy w Szwajcarii. Z przebiegu dotychczasowych rozmów w Ministerstwie RiRW wynika, że oferta wykorzystania pieców cementowych jest korzystna pod względem technicznym i ekonomicznym, ale żadne wiążące decyzje jeszcze nie zapadły.
