Inspektor nadzoru budowlanego. Kompetencje i wynagrodzenie inspektora nadzoru budowlanego

Inspektor nadzoru budowlanego, z racji swoich obowiązków i kompetencji, zazwyczaj wzbudza niepokój na placu budowy. Obawy są uzasadnione, bo kontrola inspektora nadzoru budowlanego może skończyć się karą a nawet wstrzymaniem budowy czy zatrzymania produkcji wyrobów budowlanych, on może nie wydać pozwolenia na budowę. Tyle teoria określona przez Prawo budowlane. W praktyce inspektor nadzoru budowlanego, m.in. przez to że jest słabo opłacany i bez uprawnień budowlanych, ma dopinaną łatkę przekupnego i niekompetentnego.

• Inspektor nadzoru budowlanego w administracji i nie tylko
• Powiatowy inspektor nadzoru budowlanego
• Wojewódzki inspektor nadzoru budowlanego
• Główny Inspektor Nadzoru Budowlanego
• Zarobki inspektora nadzoru budowlanego
• Inspektor nadzoru budowlanego zawodem deficytowym?

Inspektor nadzoru budowlanego w administracji i nie tylko

Inspektor nadzoru budowlanego to osoba wykonująca zwoje zadania w strukturach architektoniczno-budowlanych organów powiatowych i wojewódzkich. Jednak inspektor nadzoru budowlanego to przede wszystkim urząd przypisany do jednostek administracji krajowej. Mamy więc powiatowego i wojewódzkiego inspektora nadzoru budowlanego, Głównego Inspektora Nadzoru Budowlanego.

Organem administracji architektoniczno-budowlanej pierwszej instancji jest w powiecie starosta. Wojewoda jest organem administracji architektoniczno-budowlanej wyższego stopnia w stosunku do starosty oraz organem pierwszej instancji w sprawach obiektów i robót budowlanych. Spotkamy też na budowie inspektora nadzoru budowlanego nie powiązanego z administracją, który w imieniu inwestora kontroluje prawidłowość robót budowlanych. To stanowisko jest jednak powiązane z pełnieniem samodzielnej funkcji technicznej w budownictwie i musi być podparte odpowiednimi uprawnieniami budowlanymi, co nie jest wymagane w przypadku inspektorów nadzoru budowlanego na stanowiskach administracyjnych. 

Powiatowy inspektor nadzoru budowlanego

Powiatowy inspektor nadzoru budowlanego (PINB) jest organem pierwszej instancji we wszystkich sprawach z zakresu nadzoru budowlanego, z wyjątkiem tych zastrzeżonych dla innych organów. Kompetencje powiatowego inspektora nadzoru budowlanego to:

• pozwolenie na budowę i użytkowaniu obiektu,
• kontrola budowy,
• postanowienie o wymierzeniu kary,
• kontrola obiektów budowlanych w czasie ich użytkowania,
• wydawanie decyzji nakazujących usunięcie nieprawidłowości.

Powiatowy inspektor nadzoru budowlanego wydaje nakazy:

• rozbiórki obiektu,
• opróżnienia budynku lub wyłączenia z użytkowania,
• zastosowania środków zabezpieczających i usunięcia uszkodzeń.

Wydaje zgodę na zmianę sposobu użytkowania obiektu bez wymaganego zgłoszenia. Bada na swoim terenie przyczyny katastrof budowlanych. Wszczyna postępowania w sprawach odpowiedzialności zawodowej.

Wojewódzki inspektor nadzoru budowlanego

Wojewódzki inspektor nadzoru budowlanego (WINB) jest organem wyższego stopnia w stosunku do powiatowego inspektora nadzoru budowlanego oraz organem pierwszej instancji w sprawach obiektów i robót budowlanych:

• usytuowanych na terenie pasa technicznego, portów i przystani morskich, morskich wód wewnętrznych, morza terytorialnego i wyłącznej strefy ekonomicznej, a także na innych terenach przeznaczonych do utrzymania ruchu i transportu morskiego,
• hydrotechnicznych piętrzących, upustowych, regulacyjnych, melioracji podstawowych oraz kanałów i innych obiektów służących kształtowaniu zasobów wodnych i korzystaniu z nich, wraz z obiektami towarzyszącymi,
• dróg publicznych krajowych i wojewódzkich wraz z obiektami i urządzeniami służącymi do utrzymania tych dróg i transportu drogowego oraz sytuowanymi w granicach pasa drogowego sieciami uzbrojenia terenu – niezwiązanymi z użytkowaniem drogi, a w odniesieniu do dróg ekspresowych i autostrad - wraz z obiektami i urządzeniami obsługi podróżnych, pojazdów i przesyłek,
• usytuowanych na obszarze kolejowym, lotnisk cywilnych wraz z obiektami i urządzeniami towarzyszącymi, usytuowanych na terenach zamkniętych.

Główny Inspektor Nadzoru Budowlanego

Główny Inspektor Nadzoru Budowlanego (GINB) jest centralnym organem administracji rządowej w sprawach administracji architektoniczno-budowlanej i nadzoru budowlanego. GINB wykonuje zadania określone przepisami Prawa budowlanego i ustawy o wyrobach budowlanych przy pomocy Głównego Urzędu Nadzoru Budowlanego, który jest urzędem administracji rządowej. Nadzór budowlany jest nadzorowany przez właściwego ministra od spraw budownictwa. W gestii GUNB leży kontrola działania organów administracji architektoniczno-budowlanej (wojewódzcy inspektorzy nadzoru budowlanego kontrolują starostów, a Główny Inspektor Nadzoru Budowlanego wojewodów), badanie przyczyn powstawania katastrof budowlanych oraz współdziałanie z organami kontroli państwowej.

Zarobki inspektora nadzoru budowlanego

Inspektorzy nadzoru budowlanego pracują nie tylko w inspektoratach nadzoru, firmy budowlane zatrudniają też własnych inspektorów, są też tzw. „wolni strzelcy” lub firmy specjalizujące się w nadzorach budowlanych w własnymi fachowcami. najniższe zarobki są oczywiście w państwowych urzędach, dlatego jest w nich ciągły niedobór pracowników na stanowiskach kontrolnych wymagających uprawnień. 

Zarobki inspektorów nadzoru budowlanego w styczniu 2022 roku kształtują się na poziomie:

• 6410 zł (5150-8230 zł) –  wynagrodzenia.pl
• 9000 zł (6000-12 000 zł) – Hays 

Inspektor nadzoru budowlanego zawodem deficytowym?

„Poziom płac jest nieadekwatny do stawianych pracownikom wysokich wymogów kwalifikacyjnych oraz złożoności wykonywanych przez nich zadań. Postępująca fluktuacja kadr powoduje odpływ najlepiej wykształconych i najbardziej doświadczonych pracowników do firm budowlanych i deweloperskich, organów samorządu terytorialnego, czy kancelarii prawniczych” – przyznało swego czasu Ministerstwo Inwestycji i Rozwoju, odpowiedzialne wówczas za państwowy nadzór budowlany (teraz tym urzędem jest Ministerstwo Rozwoju, Pracy i Technologii).

Średnio w kraju na jeden powiatowy inspektorat nadzoru budowlanego przypadało (razem z kierownikiem jednostki) 6 etatów, z czego średnio 3 osoby posiadają uprawnienia budowlane. Jednak w co czwartym powiatowym inspektoracie liczba etatów merytorycznych (wraz z kierownikami) nie przekraczała 3 (średnią zawyża np. PINB w Warszawie – 65 etatów).

Co gorsza, w powiatowych inspektoratach nadzoru budowlanego tylko 61% pracowników merytorycznych ma uprawnienia budowlane (w 2016 r. w 26 PINB uprawnienia miał tylko kierownik jednostki), ale w tym 90% w najbardziej popularnej specjalności konstrukcyjno-budowlanej. Ministerstwo zwraca uwagę, że pozostałe specjalności reprezentowane są sporadycznie.

W dodatku w najbliższych dwóch latach niemal co trzeci inspektor nadzoru budowlanego posiadający uprawnienia budowlane osiągnie wiek emerytalny. Dodajmy, że kontrole obowiązkowe przed oddaniem obiektów do użytkowania mogą przeprowadzać jedynie osoby posiadające uprawnienia budowlane.

Podobna sytuacja jest w wojewódzkich inspektoratach nadzoru budowlanego, które realizują zadania dotyczące dużych, skomplikowanych i często strategicznych obiektów budowlanych, takich jak drogi krajowe i wojewódzkie, inwestycje kolejowe, lotniska czy obiekty hydrotechniczne. Np. w województwie opolskim przeprowadzono w 2017 r. aż 19 naborów na stanowisko starszego inspektora ds. budownictwa hydrotechnicznego i kolejowego. A i tak pozostały wakaty. 

W Głównym Urzędzie Nadzoru Budowlanego na prawie 200 osób zaledwie 20 miało w 2019 r. uprawnienia budowlane. Trudno jest utrzymać w pracy wysoko wykwalifikowanych pracowników, w szczególności posiadających kwalifikacje cenione na rynku budowlanym, ze względu na niskie zarobki.

Czym grożą niskie zarobki inspektora nadzoru budowlanego?

W ministerstwie obawiają się dalszego odpływu pracowników nadzoru budowlanego, którzy mają uprawnienia budowlane i wykonują zadania specjalistyczne. Skutkiem tego zagrożonych jest wiele sfer działalności państwa i obywateli. Ministerstwo przyznaje, że te zagrożenia mogą być poważne. W grę wchodzi m.in.:

• nie reagowanie na przypadki naruszania prawa oraz wydłużanie procedur administracyjnych, a przez to czasu realizacji inwestycji;
• obniżenie poziomu bezpieczeństwa użytkowanych oraz oddawanych do użytkowania obiektów budowlanych;
• niewystarczający poziomu kontroli legalności wykonywanych robót budowlanych;
• niedostateczny nadzór nad rynkiem wyrobów budowlanych, wprowadzanych do obrotu i stosowanych w budownictwie;
• narastania zaległości lub nawet zaniechania realizacji części obowiązków nadzoru budowlanego w zakresie spraw innych niż priorytetowe (dotyczących „zwykłych obywateli”);
• wzrost liczby odwołań od rozstrzygnięć oraz skarg na bezczynność lub przewlekłość postępowań administracyjnych.

Dodajmy, że błędne decyzje nadzoru budowlanego grożą wypłatą odszkodowań przez Skarb Państwa w razie zaskarżania tych decyzji do sądów.

O problemie jakim jest zbyt mała liczba inspektorów nadzoru budowlanego w powiatach oraz stosunkowo niskie zarobki alarmowała już w 2013 Najwyższa Izba Kontroli (NIK). W jej raporcie najmocniej oberwało się powiatowym inspektoratom nadzoru budowlanego, które – według NIK – „łamią prawo na wszystkich etapach postępowań dotyczących samowoli budowlanych”. O wykrytych nieprawidłowościach NIK napisała, że „mogą wskazywać na występowanie korupcji”.

Marek Wielgo