Drogi lokalne finansowane z nowego, większego funduszu. Rząd o drogach lokalnych do 2028 roku
Drogi lokalne będą finansowane z Rządowego Funduszu Rozwoju Dróg (wcześniej Fundusz Dróg Samorządowych), który dostanie o 3 mld zł większe dofinansowanie. To tylko część z planowanych zmian, które znalazły się w projekcie ustawy o zmianie ustawy o Funduszu Dróg Samorządowych oraz niektórych innych ustaw, przyjętego przez Radę Ministrów 3 listopada 2020.
Priorytetem rządu jest budowa spójnego układu komunikacyjnego kraju. Nie uda się to bez rozwoju i poprawy jakości sieci dróg lokalnych, dlatego kolejny raz poszerzamy zakres rządowego wsparcia dla dróg samorządowych. Dodatkowe 3 mld zł przeznaczymy na dofinasowanie budowy obwodnic na drogach wojewódzkich oraz budowy, remontów i modernizacji dróg w dużych miastach – zapowiada minister infrastruktury Andrzej Adamczyk.
Drogi lokalne w projekcie ustawy o Rządowym Funduszu Rozwoju Dróg
Projekt ustawy rozszerza katalog zadań, które mogą uzyskać dofinansowanie z Rządowego Funduszu Rozwoju Dróg (RFRD). Są to:
- obwodnice w ciągu dróg wojewódzkich – dofinansowanie będzie przyznawane na realizację obwodnic na drogach wojewódzkich, na których odbywa się ruch tranzytowy, by odseparować go od ruchu lokalnego;
- budowa, przebudowa lub remont dróg wojewódzkich, powiatowych i gminnych zarządzanych przez prezydentów miast na prawach powiatu, będących siedzibą wojewody lub sejmiku województwa , również w największych miastach – to m.in. odpowiedź na postulaty samorządowców (miejskie budżety topnieją z powodu wydatków na walkę z koronawirusem i brakuje środków na inwestycje);
- poprawa bezpieczeństwa pieszych na przejściach – w Polsce wskaźnik wypadków z udziałem pieszych jest wyższy niż średnia unijna i większości krajów UE; w funduszu wyodrębniona zostanie podkategoria zadań polegająca wyłącznie na poprawie bezpieczeństwa pieszych na przejściach (chodzi np. o montaż progów zwalniających czy zmiana geometrii pasa, doświetlanie przejść dla pieszych wraz ze strefą oczekiwania, zawężanie jezdni w miejscu przejścia dla pieszych bądź stosowanie azylów).
Limit środków przeznaczonych na obwodnice na drogach wojewódzkich wyniesie 2 mld zł, a na zadania miejskie 1 mld zł. Nabór wniosków w tych obszarach będzie realizowany przez ministra właściwego do spraw transportu. Listy zadań rekomendowanych do dofinansowania będą zatwierdzane przez premiera.
Samorząd województwa będzie mógł otrzymać dofinansowanie na obwodnice albo inwestycje w miastach w wysokości do 80% kosztów tych realizacji. W przypadku obwodnic kwota przyznanych środków nie może być większa niż 100 mln zł, a w przypadku zadań miejskich – 30 mln zł. Ograniczenia w wysokości przyznawanych środków pozwolą na realizację większej liczby inwestycji. RFRD zakłada finansowanie wymienionych obszarów do 2028 roku jako inwestycji wieloletnich.
Po naborze wniosków o dofinansowanie zadań na drogach lokalnych (czyli powiatowych, wojewódzkich i krajowych w miastach na prawach powiatu) z rezerwy subwencji ogólnej na rok 2020 ma ruszyć nabór na rok 2021. Zasady budowy, remontu i finansowania dróg lokalnych reguluje jeszcze ustawa o Funduszu Dróg Samorządowych, dzięki której samorządy mogą otrzymać pomoc nawet do 80% kosztów inwestycji. To ważne, bo w Polsce jest ponad 420 tys. km dróg publicznych, z czego ok. 40% dróg lokalnych nie ma utwardzonej nawierzchni.
Drogi lokalne potrzebują wsparcia z budżetu
Ministerstwo Infrastruktury przygotowało Fundusz Dróg Samorządowych, z którego będzie dofinansowywana budowa dróg, przebudowy lub remonty dróg powiatowych i gminnych, a także inwestycje na drogach wojewódzkich, powiatowych i gminnych, które zostały zaliczone do dróg o znaczeniu obronnym. Fundusz Dróg Samorządowych został powołany ustawą z dnia 23 października 2018 r. i funkcjonuje od 2019 roku. Wsparcie samorządów w ramach Funduszu zostało zaplanowane w perspektywie 10 lat (od 2019 do 2028 roku) w wysokości 36 mld zł. Po zapowiedzianym dofinansowaniu jego budżet wyniesie 39 mld.
Dotychczas samorządy ukończyły dzięki dofinansowaniu z funduszu ok. 1700 zadań o łącznej wartości dofinansowania wynoszącej 1,42 mld zł. W realizacji jest ponad 4,1 tys. inwestycji. Środki przeznaczone na dofinansowanie zadań drogowych w ramach FDS w latach 2019–2020 pozwalają na dofinansowanie budowy, przebudowy lub remontu blisko 9,5 tys. km dróg lokalnych.
W roku 2019 na realizację dróg lokalnych przeznaczono w sumie 6 mld zł, dofinansowanie otrzymało łącznie 4280 zadań na drogach powiatowych i gminnych długości 6 tys. km, z tego: 3131 zadań na drogach gminnych (3258 km) i 1149 na drogach powiatowych (2742 km).
W roku 2020 wsparcie rządowe uzyska 2297 inwestycji, w tym 623 powiatowe i 1674 gminne. Realizowana jest budowa, przebudowa lub remont 3467 km dróg: 1708 km powiatowych i 1 759 km gminnych. Łączna wartość dofinansowania ze środków FDS w 2020 to 3,2 mld zł.
W lipcu 2020 r. wojewodowie ogłosili nabór wniosków na dofinansowanie zadań powiatowych oraz zadań gminnych w 2021 roku. Na wsparcie zadań na drogach samorządowych zaplanowano 3,2 mld zł, w tym 2,6 mld zł na dofinansowanie budowy, przebudowy lub remontu dróg gminnych i powiatowych. Być może kwoty te ulegną zmianie po uchwaleniu nowej ustawy o RFRD.
Dotychczas wysokość dofinansowania udzielonego na zadanie powiatowe albo gminne nie mogła przekroczyć 30 mln zł.
O naborze wniosków o dofinansowanie ze środków pochodzących z Funduszu Dróg Samorządowych na rok 2021 informują poszczególni wojewodowie. Wojewoda może przeprowadzać kolejne nabory do wyczerpania środków przeznaczonych w danym roku na dofinansowanie zadań w województwie.
Z Funduszu Dróg Samorządowych przewidziane jest również wsparcie finansowe zadań mostowych, które otrzymały dofinansowanie na inwestycji zgodnie z postanowieniami Rządowego Programu Uzupełnienia Lokalnej i Regionalnej Infrastruktury Drogowej – Mosty dla Regionów. Nie można tez zapominać o programie budowy 100 obwodnic.
Polecany artykuł:
Ile i kiedy na drogi lokalne jeszcze z FDS?
Zasady działania funduszu, gromadzenia środków, a także zasady dofinansowania zadań na drogach publicznych zarządzanych przez jednostki samorządu terytorialnego szczebla powiatowego i gminnego określa ustawa o Funduszu Dróg Samorządowych (FDS) z 23 października 2018. Zostały w niej zapisane kwoty, które od 2019 do 2027 roku będą przeznaczane z budżetu państwa na podniesieniu standardu dróg lokalnych. Będą z niego wspierane również projekty o charakterze wieloletnim, które dotychczas z powodu barier finansowych były przez samorządy odkładane.
Samorządy będą mogły otrzymać dofinansowanie z FDS do wysokości 80% przewidywanych kosztów realizacji zadania. Wysokość dofinansowania będzie ustalał wojewoda po analizie dochodów własnych danego samorządu, pod uwagę będzie również brana liczba mieszkańców.
Wsparcie dla dróg lokalnych z FDS na nowych zasadach rozpoczęło się w roku 2019, nabór ogłaszają wojewodowie. Środki zgromadzone przez FDS zostaną przeznaczone na dofinansowanie również tych inwestycji samorządowych, co do których wnioski zostały złożone w naborach ogłoszonych na dotychczasowych zasadach w ramach Programu rozwoju gminnej i powiatowej infrastruktury drogowej na lata 2016-2019. Ustawa określa, że wysokość dofinansowania udzielonego na zadanie powiatowe albo zadanie gminne nie może przekroczyć kwoty 30 mln zł. Środki własne jednostek samorządu terytorialnego przeznaczone na realizację zadań powiatowych, zadań gminnych oraz zadań mostowych nie mogą obejmować środków pochodzących z budżetu państwa oraz z budżetu Unii Europejskiej.
W lipcu każdego roku dysponent Funduszu ma informować wojewodów o przewidywanej wysokości środków przeznaczonych na dofinansowanie zadań powiatowych oraz zadań gminnych na dane województwo. Po otrzymaniu tych informacji, wojewodowie będą dzielić te środki na zadania powiatowe i gminne. Nabór wniosków na dofinansowanie dróg lokalnych, począwszy od roku 2019, ma być przeprowadzany przynajmniej raz w roku. Ogłoszenie o naborze ukarze się w Biuletynie Informacji Publicznej, na stronie urzędu wojewódzkiego.
Ustawa o Fundusz Dróg Samorządowych z góry określiła limity wydatków z budżetu państwa na dofinansowanie budowy i remontów dróg lokalnych. Do tej pory zostały one rozpisane następująco:
- maksymalny limit wydatków z budżetu państwa przeznaczonych na dofinansowanie Funduszu Dróg Samorządowych wynosi w roku:
2018 – 1,1 mld zł
2019 – 0,5 mld zł
2020 – 1,6 mld zł
2021 – 1,6 mld zł
2022 – 1,6 mld zł
2023 – 1,6 mld zł
2024 – 1,6 mld zł
2025 – 1,6 mld zł
2026 – 1,6 mld zł
2027 – 1,6 mld zł
- maksymalny limit wydatków na wykonywanie zadań ministra właściwego do spraw transportu wynikających z ustawy wynosi w roku:
2019 – 788 126 zł
2020 – 867 804 zł
2021 – 875 150 zł
2022 – 882 496 zł
2023 – 889 842 zł
2024 – 889 842 zł
2025 – 889 842 zł
2026 – 889 842 zł
2027 – 889 842 zł
- maksymalny limit wydatków z budżetu państwa przeznaczonych na wykonywanie zadań wojewodów wynikających z ustawy wynosi w latach:
2019 – 2 648 238 z
ł2020 – 2 890 353 zł
2021 – 2 914 943 zł
2022 – 2 939 532 zł
2023 – 2 964 122 zł
2024 – 2 988 712 zł
2025 – 2 988 712 zł
2026 – 2 988 712 zł
2027 – 2 988 712 zł
Premier obiecał na drogi lokalne 36 mld zł (+ 3 mld), ale po zsumowaniu wszystkich limitów, nie ma nawet połowy tej kwoty. Jednak samorządom przydadzą się każde środki, chociaż skala potrzeb jest wielka. Na ile dróg lokalnych ich wystarczy, trudno dzisiaj oceniać, bo koszty robocizny poszły w górę, przydarzył się też koronawirus w budownictwie. Jeszcze niedawno 1 km drogi ekspresowej kosztował średnio ok. 48 mln zł, a autostrady ponad 53 mln.
