Certyfikaty ekologiczne. Co to jest MINERGIE®? Zalety i koszty szwajcarskiego certyfikatu

Zużycie energii to wartość przewodnia certyfikatu ekologicznego MINERGIE®. Miernikiem jakości obiektu jest energooszczędność. Miarodajny jest wyłącznie ostateczny bilans: ilość energii doprowadzonej ze źródeł zewnętrznych i zużywanej przez budynek. W certyfikacie ekologicznym MINERGIE® pierwszoplanowy jest komfort użytkownika.

Certyfikat ekologiczny MINERGIE® jest szwajcarską marką jakości nowoczesnych, energooszczędnych domów, która istnieje od 1994 roku. Jest uznawana, stosowana, prawnie chroniona i wspierana przez rząd Szwajcarii, kantony i jednostki gospodarcze. W centrum uwagi tego ekologicznego certyfikatu znajduje się energooszczędność i komfort użytkownika budynku – komfort mieszkania lub pracy.

Osiągany jest on przede wszystkim dzięki wysokiej jakości „powłoce” budynku oraz optymalnej stałej wymianie powietrza wewnętrznego.

• co to jest certyfikat ekologiczny MINERGIE®
• zasady stosowania certyfikatu ekologicznego MINERGIE®
• zalety certyfikatu ekologicznego MINERGIE®
• dostępne standardy certyfikatu ekologicznego
• ile kosztuje certyfikat ekologiczny MINERGIE®
• najbardziej popularne certyfikaty ekologiczne

Co to jest certyfikat ekologiczny MINERGIE®

Zużycie energii to wartość przewodnia certyfikatu ekologicznego MINERGIE®. Miernikiem jakości obiektu jest energooszczędność. Miarodajny jest wyłącznie ostateczny bilans: ilość energii doprowadzonej ze źródeł zewnętrznych i zużywanej przez budynek.

W certyfikacie ekologicznym MINERGIE® pierwszoplanowy jest komfort użytkownika.

Certyfikat ekologiczny MINERGIE® ma co najmniej trzy zalety: wyższy komfort, lepsze zachowanie wartości nieruchomości, wyraźne oszczędności na kosztach energii.

• Wyższy komfort: skuteczność dobrze izolowanej powłoki budynku to zachowanie ciepła wnętrza, brak promieniowania zimna, żadnych przeciągów i niekontrolowanej ucieczki nagrzanego powietrza. Te same, tylko odwrócone, korzyści latem, a więc lepsza ochrona wnętrz przed przegrzaniem.
• Utrzymanie wysokiej wartości nieruchomości: jakość budynku przekłada się na jego doraźną, ale też perspektywiczną wartość rynkową. Według analizy przeprowadzonej przez „Zürcher Kantonalbank” dom jednorodzinny „minergetyczny” jest wart ok. 7% więcej od analogicznego funkcjonalnie i technicznie budynku konwencjonalnego, dla budynku wielorodzinnego jest to odpowiednio 3,5%.
• Oszczędności na kosztach zużycia energii: każda zaoszczędzona kilowatogodzina jest odczuwalna w budżecie eksploatacji budynku i to przez dziesiątki lat. Wydatek na energooszczędność zwraca się szybko i potem już tylko generuje korzyści finansowe. Kształtowanie się cen energii jest trudne do przewidzenia, ale realistyczne są raczej scenariusze wzrostu cen energii. Znaczne uniezależnienie się jest wizją wybitnie sympatyczną.
  

Zasady stosowania certyfikatu ekologicznego MINERGIE®

Certyfikacja odbywa się na poziomie projektu budowlanego, niezbędne jest tu podanie wszystkich istotnych informacji oraz wykonanie obliczeń wg systemu MINERGIE®. W praktyce wysoce wskazane jest przeprowadzenie konsultacji również ze specjalistą MINERGIE® już w fazie koncepcji. Umożliwia to uniknięcie niepotrzebnych błędów, wymuszających w dalszych fazach działania kompensujące, które zawsze niosą ze sobą niepotrzebny wzrost kosztów inwestycji.

Na życzenie inwestora certyfikuje się też gotowy obiekt, kontroli podlega projekt wykonawczy, dokonuje się też czasami kontroli samego obiektu.

Zalety certyfikatu ekologicznego MINERGIE®

Certyfikat ekologiczny MINERGIE® cechuje:

• dobra jakość powietrza we wnętrzu dzięki zastosowaniu wentylacji mechanicznej;
• dzięki szczelności powłoki budynku, pomieszczenia do mieszkania lub pracy są chronione przed hałasem, co jest wielką zaletą, szczególnie dla lokalizacji śródmiejskich, podnosi to też rynkową cenę nieruchomości.
• kurz, pyłki, zarodki nie przedostają się do wnętrza, pozostając na filtrach systemu wentylacyjnego. Jakość powietrza wewnętrznego przewyższa zewnętrzne, co wykazało studium szwajcarskiego Państwowego Urzędu Zdrowia;
• wymiennik ciepła (rekuperacja) zapewnia odebranie znacznej części ciepła powietrza odprowadzanego i przekazanie go powietrzu pobieranemu. W okresie letnim system ten jest automatycznie wyłączany.
• droga odprowadzania zużytego powietrza jest świadomie planowana. Na przykładzie funkcji mieszkalnej: z sypialni powietrze prowadzone jest przez strefę dzienną, następnie przez kuchnię do łazienki, skąd (przez wymiennik) wyprowadzane na zewnątrz. Świeże powietrze doprowadzane jest do sypialni, pomieszczenia o najwyższych wymogach, skąd przepływa przez całe mieszkanie, aż do pomieszczeń najbardziej obciążających powietrze (para wodna, fetor);
• zachowany jest komfort akustyczny: wolne przepływy powietrza nie generują hałasów urządzenia;
• kontakt ze światem zewnętrznym (gdy jest on przyjazny) pozostaje. Nieprawdą jest, że życie w budynku energooszczędnym i pasywnym jest życiem w termosie z zakazem otwierania okien.

Dostępne standardy certyfikatu ekologicznego MINERGIE®

Kodeks MINERGIE® jest zestawem reguł przyjmowanych przez inwestora dobrowolnie, na skutek argumentów praktycznych, ekonomicznych, ewentualnie też ideologicznych (ekologia). Kodeks ten ma kilka stopni energooszczędności - również „moduły” będące suplementami do dowolnego stopnia (zestawy reguł, technologie i produkty).

1. Standard MINERGIE® - główny i najbardziej popularny

Standard MINERGIE® stawia podstawowe wymogi powłoce budynku: stosunkowi powierzchni (elewacji, dachów oraz ścian i stropów dzielących powierzchnie ogrzewane od nieogrzewanych) do powierzchni użytkowej, którą ta powłoka „obsługuje”, budowie powłoki (mur/szkło/termoizolacyjność) i orientacji poszczególnych jej elementów do stron świata. Brana jest też pod uwagę funkcja obiektu oraz jego „zegar użytkowania”, czyli okresy aktywności i snu, dobowo i rocznie. Przykładowo: sala audytoryjna wyższej uczelni jest użytkowana nieregularnie, a w okresie wakacji na ogół stoi pusta. Elastyczna polityka jej ogrzewania/chłodzenia przynosi ogromne oszczędności eksploatacyjne.

Standard podstawowy certyfikatu ekologicznego MINERGIE® zakłada stałe sterowanie wymianą powietrza. Mowa tu o wentylacji mechanicznej, ale też o kontrolowanym wykorzystaniu sił natury, takich jak wentylacja nocna w lecie, wychładzająca wnętrze budynku (akumulacja termiczna w masywnych ścianach i stropach) i odsuwająca w czasie konieczność uruchomienia chłodzenia, jak wiadomo bardzo energochłonnego. Odwrotny proces zachodzi w okresach chłodnych, gdzie otwieramy się na ciepło słoneczne, podczas gdy w okresach gorących osłaniamy się od niego systemem żaluzji i ekranów (screen’ów).

Certyfikat ekologiczny wprowadza limit zużycia energii, określony jako „wyważona wartość energetyczna”. Jest to limit zużycia energii (na 1m²powierzchni ogrzewanej brutto) zapewniającej: ogrzewanie, ciepłą wodę, wentylację, urządzenia pomocnicze i ew. chłodzenie. Źródła energii, z jakiej korzysta rozpatrywany obiekt są różnicowane w ocenie poprzez ustalone w zasadach MINERGIE® współczynniki. Wartość graniczna (limit) jest różna dla budynków nowych i podlegających renowacji do standardu MINERGIE®, jest także inna dla poszczególnych funkcji obiektu. Tak więc nowo projektowany budynek mieszkalny, jedno- lub wielorodzinny, musi mieścić się poniżej 38 kWh/m²a (38 kWh na metr kwadratowy powierzchni ogrzewanej w ciągu roku), biurowiec - 40 kWh/m²a, szpital - 70 kWh/m²a.

Standard podstawowy certyfikatu ekologicznego MINERGIE® zakłada komfort termiczny w ciągu całego roku, czyli na ogół też chłodzenie. Ustala szereg wymagań z zakresu komfortu użytkowania, specyficznych dla danej funkcji obiektu. Zakłada również utrzymanie kosztów dodatkowych w limicie do +10% kosztu budowy. 

2. Standard MINERGIE®-P

Jest to standard o wyższych wymaganiach, zawierający wszystkie elementy standardu MINERGIE® oraz dodatkowo:

• ma niższą „wyważoną wartość energetyczną”: np. 25 kWh/m²a w miejsce 40 kWh/m²a;
• zakłada szczelność budynku, tym samym wentylacja mechaniczna z rekuperacją stają się nieodzowne;
• akceptuje stosowanie urządzeń domowego/biurowego użytku wyłącznie najwyższej klasy energooszczędności;
• zakłada utrzymanie kosztów dodatkowych w limicie do +15% kosztu budowy.  

3. Standard MINERGIE®-ECO

Jest to moduł-suplement, mogący towarzyszyć obu opisanym standardom i zawiera:

• dodatkowe wymogi z zakresu ochrony środowiska: stosowanie materiałów ekologicznych, w tym nie „kryjących” w sobie dużych wydatków energii na ich produkcję i transport (preferencja wyrobów lokalnych);
• łatwość recyclingu zastosowanych materiałów budowlanych;
• dalsze wymogi dotyczące komfortu: jakości powietrza oraz obciążenia hałasem.
  

4. Standard MINERGIE®-A

To najwyższy reżim, zbliżający obiekt do domu pasywnego, energetycznie samowystarczalnego, czyli nie pobierającego energii z zewnątrz.

Certyfikat ekologiczny MINERGIE® zyskał w Szwajcarii – i co szczególnie ważne dobrowolnie – powszechną akceptacją inwestorów. Przyczyn tego jest wiele: dopracowanie techniczne rozwiązań (też w aspekcie ekonomicznym), nieporównanie niższe koszty eksploatacji, komfort, wyższa wartość rynkowa certyfikowanych budynków (także niższe z racji wyższej wartości obiektu stopy kredytów hipotecznych) etc.

Jest jednak jeszcze jeden wysoko ceniony przez inwestorów i architektów walor: budowniczy nie jest skrępowany w wyborze formy, rozwiązań materiałowych, technologicznych, wystroju itp. Energooszczędność nie kształtuje budynku wbrew przyszłemu użytkownikowi. Dróg do jej osiągnięcia jest tyle, że priorytetami mogą pozostać funkcja, forma i szeroko pojęty komfort. Natomiast decyzje koncepcyjne ułatwiają lub utrudniają drogę do energooszczędności, osiągnięcie tu kompromisu bardzo się opłaca.

Ile kosztuje certyfikat ekologiczny MINERGIE®?

Koszty samej certyfikacji są ujęte w cenniku szwajcarskiego Stowarzyszenia MINERGIE® (Association MINERGIE®). Dodatkowe koszty szacuje się na 5%.

Warto zauważyć, że zgodny ze standardem ekologicznym MINERGIE® dom energooszczędny jest droższy w budowie niż analogiczne rozwiązania konwencjonalne. Koszty dodatkowe wahają się na ogół pomiędzy 3 a 10% (dla certyfiktu ekologicznego MINERGIE®-P do 15%, ale wynikające z tego korzyści są odpowiednio większe). Natomiast rynkowa wartość, w tym trwałość budynku, jest wyższa, a koszty eksploatacji (energia, serwis) znacznie niższe. Z reguły koszty dodatkowe zwracają się po około 7 latach, przez dalsze lata można liczyć już tylko oszczędności.

Większość kantonów szwajcarskich dofinansowuje energooszczędne domy / budynki certyfikowane w standardzie MINERGIE®, banki oferują im też korzystniejsze warunki kredytowania.

Najbardziej popularne certyfikaty ekologiczne

LEED i BREEAM należą do najbardziej popularnych światowych systemów wielokryterialnej oceny budynków. Uzyskanie tych certyfikatów ekologicznych wymaga jednak wielu starań. Certyfikacja jest bowiem procesem, w czasie którego najpierw, na podstawie projektu, uzyskuje się ocenę tymczasową (przy czym konieczna jest deklaracja inwestora, że wszystkie kryteria zostaną spełnione), po czym następuje weryfikacja i ocena zastosowanych rozwiązań oraz raport ostateczny. Po dokładnym sprawdzeniu gotowego obiektu uzyskuje się ocenę budynku, wyrażoną w punktach, a na podstawie liczby uzyskanych punktów – właściwy certyfikat.

Oba certyfikaty ekologiczne analizują podobne kategorie (energia, woda, działka, jakość powietrza we wnętrzu, materiały, odpady), a koszt samej certyfikacji jest porównywalny.

W Niemczech stosowany jest certyfikat ekologiczny DGNB. Certyfikat DGNB Niemcy nazywają systemem drugiej generacji, bo w sposób matematyczny precyzyjnie określa takie cechy budynku (domu ekologicznego) jak trwałość, jakość techniczna, jakość procesu budowy. Jego dużą zaletą jest elastyczność. Wadą wyższy, w porównaniu do pozostałych certyfikatów ekologicznych, koszt.

Francja do certyfikowania budynków mieszkalnych wykorzystuje certyfikat ekologiczny HQE. Według autorów certyfikat ekologiczny HQE ma najbardziej holistyczne podejście do inwestycji. Przyznaje go francuska jednostka certyfikująca Cerway. Podobnie jak inne certyfikaty ekologiczne HQE ma określone cele i procedury, które deweloper musi spełnić, aby zdobyć jak najwięcej punktów w każdej grupie. HQE definiuje 14 celów połączonych w 4 grupach: komfort, zdrowie, energooszczędność, wpływ na środowisko. Od pozostałych znanych certyfikatów ekologicznych (LEED, BREEAM, DGNB czy MINERGIE) HQE wyróżnia to, że bardzo dużo uwagi skupiają właśnie na komforcie i zdrowiu przyszłych użytkowników budynków.