Fundusze unijne na projekty przeciwpowodziowe

Obecnie na liście projektów indywidualnych znajduje się 21 projektów przeciwpowodziowych o łącznym koszcie realizacji w wysokości 4 746 mln zł (w tym dofinansowanie z UE w wysokości 2 410 mln zł). Wszystkie projekty znajdują się na liście podstawowej i dla każdego z nich została zawarta preumowa.

Konieczność aktualizacji list projektów kluczowych (w tym przeciwpowodziowych) została podkreślona 12 października 2007 r. podczas pierwszej ich prezentacji przez ówczesne kierownictwo Ministerstwa Rozwoju Regionalnego. Należy pamiętać, że wskazanie projektu w ramach indykatywnego wykazu nie oznacza podjęcia decyzji o jego dofinansowaniu ze środków UE, natomiast stanowi wstępną rezerwację środków na jego realizację, która będzie możliwa pod warunkiem przygotowania przez beneficjentów odpowiedniej dokumentacji oraz niezbędnych decyzji administracyjnych w uzgodnionych z instytucją pośredniczącą terminach, a w przypadku projektów o wartości powyżej 25 mln euro ostateczną decyzję o dofinansowaniu projektu będzie podejmować Komisja Europejska.

W konsekwencji, umieszczenie projektu na liście projektów indywidualnych nie jest i nigdy nie było gwarancją przyznania dofinansowania. Beneficjent otrzymuje dofinansowanie wyłącznie w przypadku spełnienia szeregu rygorystycznych kryteriów. Jeżeli tego nie uczyni, jego projekt jest usuwany z listy by zwolnić środki na te, które są lepiej przygotowane.

Duże projekty przeciwpowodziowe współfinansowane są z Programu Infrastruktura i Środowisko, i wybierane wyłącznie w trybie indywidualnym. W styczniu 2008 r., zgodnie z oceną Ministerstwa Środowiska, zaktualizowano listy projektów kluczowych dla tego programu. Celem było umieszczenie na liście projektów, dla których było realne dofinansowanie i tych, które dawały szansę realizacji do 2015 r. Dzięki temu:

• urealniono koszty projektów
  Na szeroko rozumiane projekty przeciwpowodziowe przeznaczono 560 mln euro. Projekty umieszczone w 2007 r. na liście podstawowej i rezerwowej opiewały na kwotę dofinansowania z UE w wysokości 1,47 mld euro. Poprzedni rząd planował więc wydać prawie 3 razy więcej środków niż było do dyspozycji. Zaniżył także koszty inwestycji i poziom dofinansowania z UE. W niektórych przypadkach wynosił on 10 proc. Łączna wartość projektów w 2007 r. wynosiła ok. 3 mld euro. Po odjęciu od tej kwoty dofinansowania UE, okazywało się, że konieczność uzupełnienia pozostałych kosztów, tj. 1,5 mld euro spoczywała na barkach państwa lub samorządów. Jednocześnie żadnych środków na ten cel w ich budżetach nie przewidziano. W efekcie, beneficjenci nie mieliby żadnej szansy na otrzymanie dofinansowania. W konsekwencji, minister rozwoju regionalnego, w konsultacji z ministrem środowiska, zdecydował o rezygnacji z listy rezerwowej, gdyż nie była ona zgodna z kryteriami Programu, ani nie było na nią środków.
• wybrano projekty przygotowane
  Po wewnętrznej ocenie stanu przygotowania inwestycji przeciwpowodziowych przeprowadzonej przez Ministerstwo Środowiska okazało się, że projekty te zyskiwały maksymalnie 5 punktów na 25 możliwych.

Aktualizacja list projektów kluczowych odbywa się co pół roku i jej celem jest ocena stanu przygotowania projektów do realizacji. Od początku 2008 r. przeprowadzono 5 aktualizacji. Oprócz kryteriów strategicznych jednym z kryteriów umieszczenia, usunięcia lub pozostawienia projektu na liście była dostępność środków oraz stopień przygotowania projektu (warunek ukończenia projektów w ramach perspektywy finansowej 2007-2013, czyli do 2015 r).

Obecnie na liście projektów indywidualnych znajduje się 21 projektów o łącznym koszcie realizacji w wysokości 4 746 mln zł (w tym dofinansowanie z UE w wysokości 2 410 mln zł). Wszystkie projekty znajdują się na liście podstawowej i dla każdego z nich została zawarta preumowa.
Zobacz koniecznie: Aktualna lista projektów indywidualnych (w tym przeciwpowodziowych)

Postęp w przygotowaniu projektów
Według stanu na 20 maja 2010 r. złożonych zostało 5 wniosków o dofinansowanie. Kolejnych 5 wniosków planowanych jest do złożenia do końca czerwca br. Do końca 2010 r. w sumie zostanie złożonych 17 wniosków (obejmujących 1 778 mln zł dofinansowania UE – 73,7 proc. łącznego dofinansowania). Ostatnie 4 wnioski planowane są do złożenia do połowy 2011 r.

Wsparcie dla projektów
Projekty przeciwpowodziowe otrzymały wsparcie w procesie przygotowania przez ekspertów Inicjatywy Jaspers (wspólnego projektu KE, EBI, EBOiR oraz niemieckiego banku KfW) oraz Project Pipeline (doradztwo w przygotowaniu dokumentacji niezbędnej do złożenia wniosków o dofinansowanie). W ramach Jaspers zapewnione jest wsparcie doświadczonych konsultantów, pomagających beneficjentom w przygotowaniu projektów do wdrożenia. Dzięki temu wsparcie takie otrzymały projekty m. in. ochrony przeciwpowodziowej Żuław, ochrony przeciwpowodziowej Zatoki Gdańskiej, wzmocnienie bezpieczeństwa ekologicznego zapory we Włocławku, czy modernizacji zbiornika wodnego Nysa.

Terminowość realizacji projektów przeciwpowodziowych
Do tej pory nie zidentyfikowano opóźnień, poza projektem budowy zbiornika przeciwpowodziowego Racibórz Dolny (RZGW Gliwice boryka się z problemami związanymi z wykupem gruntów).

Wszystkie projekty indywidualne, w tym przeciwpowodziowe, z Działania 3.1 POIŚ objęte są szczegółowym monitoringiem Ministerstwa Rozwoju Regionalnego. W okresie czerwiec–lipiec 2010 r., przed aktualizacją listy projektów indywidualnych planowaną na sierpień 2010 r., przeprowadzony zostanie audyt projektów oceniający terminowość ich realizacji.

Inwestycje przeciwpowodziowe rozumiane jako budowle hydrotechniczne należą do najbardziej złożonych i wymagają rozwiązania dużej liczby problemów, m.in.:
• przesiedlenia ludności;
• przenoszenia cmentarzy, które wolno dokonać po 40 latach od zakończenia ich użytkowania;
• przenoszenia infrastruktury liniowej (kolei, dróg, rurociągów oraz sieci energetycznych i telekomunikacyjnych) i obiektów kultury materialnej;
• wykupu gruntów i zmiany ich przeznaczenia;
• dogłębnych studiów związanych z ocenami oddziaływania na środowisko i stosownymi decyzjami środowiskowymi ze względu na znaczące oddziaływania tych projektów na środowisko naturalne;
• koniecznością pozyskania uzgodnień państw sąsiadujących przy lokalizacjach przygranicznych; •budową systemu monitorowania stanu wód w zlewni i prognozowania przepływów, gdyż bez synchronizacji zbiorniki nie redukują fali powodziowej.

Konferencja odbyła się 12 października 2007 r. w siedzibie Ministerstwa Rozwoju Regionalnego. Wzięli w niej udział: minister rozwoju regionalnego Grażyna Gęsicka, wiceministrowie rozwoju regionalnego Jerzy Kwieciński i Janusz Mikuła oraz wiceministrowie środowiska Agnieszka Bolesta, Krzysztof Zaręba i Andrzej Szweda-Lewandowski.