Jak efektywnie wykorzystać dofinansowanie z Czytego Powietrza Plus? Opinia rzeczoznawcy

Potrzeba poprawy charakterystyki energetycznej budynków nie jest problemem nowym, ponad jedna trzecia budynków to wampiry energetyczne. Na kompleksową termomodernizację domu jednorodzinnego można otrzymać dofinansowanie wyższe o 10 tys. zł, a w przypadku osób o niskich dochodach maksymalna dotacja może wynieść nawet 79 tys. zł. Program Czyste Powietrze Plus dodatkowo wprowadził prefinansowanie. Tu się kończy marketing polityczny, a pozostaje pytanie: jak pozyskane środki wydatkować w sposób efektywny?

Jak podaje Polski Alarm Smogowy, gdyby kilka lat temu rząd zaczął na poważnie traktować efektywność energetyczną, to dziś zużycie węgla w gospodarstwach domowych nie wynosiłoby 9-11 milionów ton rocznie, lecz mniej niż 5 milionów. Nie musielibyśmy teraz desperacko szukać po świecie brakujących kilku milionów ton węgla ­– to oddaje skalę problemu, która koniec końców przekłada się na realne pieniądze.

Potrzeba poprawy charakterystyki energetycznej budynków nie jest problemem nowym, ponad jedna trzecia budynków to wampiry energetyczne. Wyprodukowane ciepło, zamiast ogrzewać użytkowników ucieka przez nieszczelne przegrody zewnętrzne i stolarkę.

Termomodernizacja w teorii

Obowiązujące w Polsce wymagania dotyczące efektywności energetycznej budynków można w skrócie opisać jako jednoczesne spełnienie określonych wskaźników zapotrzebowania na nieodnawialną energię pierwotną EP i współczynników przenikania ciepła przegród budynku U. Im mniejsza wartość wskaźnika EP tym udział źródeł odnawialnych jest większy.

Oba parametry – EP i U – mają wpływ na charakterystykę energetyczną budynku oraz przede wszystkim na koszty eksploatacji związanej z ogrzewaniem. Należy przypomnieć, że właśnie ogrzewanie i wentylacja to blisko 70% wyprodukowanej energii w przeciętnym polskim gospodarstwie domowym, kolejne 13% idzie na ogrzewanie ciepłej wody. Dlatego właśnie w tych pozycjach szczególnie należy szukać potencjalnych oszczędności. Sam prąd w gospodarstwie domowym to 10% pochłanianej energii, składają się na to urządzenia elektryczne – 6% i oświetlenie – 4%.

Ustawodawca w kolejnych latach zmieniał parametry współczynnika U dla przegród zewnętrznych, które ulegały kolejnym zmniejszeniom co w praktyce spowodowało wzrost grubości materiału izolacyjnego oraz stosowanie skuteczniejszych materiałów. Im niższy współczynnik przewodzenia lambda tym lepszy materiał, bardziej energooszczędny. Niskie współczynniki przenikania ciepła U przegród zewnętrznych dotyczą m.in. redukcji kosztów związanych z zapotrzebowaniem na ogrzewanie i chłodzenie budynku, poprawy komfortu cieplnego użytkowników budynku.

Termomodernizacja zgodnie z prawem

Prace termomodernizacyjne do 12 m wysokości zgodnie z ustawą Prawo budowlane nie wymagają nawet zgłoszenia do organu administracji architektoniczno-budowlanej. Zasada to obejmuje większość budynków jednorodzinnych tym samy właściciele domów mogą myśleć, że nic nie muszą już wiedzieć i spełniać innych warunków w aspekcie technicznym i formalno-prawnym. Tak nie jest.

Pierwsze ważny i bardzo często pomijany przepis ustawy Prawo budowlane to Art. 5 2b. W przypadku robót budowlanych polegających na dociepleniu budynku, obejmujących ponad 25% powierzchni przegród zewnętrznych tego budynku, należy spełnić wymagania minimalne dotyczące energooszczędności i ochrony cieplnej przewidziane w przepisach techniczno-budowlanych dla przebudowy budynku.

Zgodnie z § 328 Warunków Technicznych „budynek i jego instalacje (…) powinny być zaprojektowane i wykonane w sposób zapewniający spełnienie następujących wymagań minimalnych:

1) wartość wskaźnika rocznego zapotrzebowania na nieodnawialną energię pierwotną EP [kWh/(m2·rok)],

2) przegrody oraz wyposażenie techniczne budynku odpowiadają przynajmniej wymaganiom izolacyjności cieplnej określonym w załączniku nr 2 do rozporządzenia” (TABELA 1 i TABELA 2).

Tabela 1. Cząstkowe wartości wskaźnika EP na potrzeby ogrzewania, wentylacji oraz przygotowania ciepłej wody użytkowej

Tabela 2. Wymagania minimalnej izolacyjności cieplnej dla ścian zewnętrznych

Niezastosowanie w/w przepisów będzie rodziło skutki prawne i finansowe dla inwestorów. Wykonana w sposób nieprawidłowy termomodernizacja będzie skutkowała nakazem naprawy, a to pociągnie za sobą dodatkowe koszty, czas i niepotrzebne nerwy.  A w przypadku korzystania z dofinansowania może skutkować zwrotem środków finansowych. 

Jak efektywnie wykorzystać dofinansowanie?

Nie każda termomodernizacja kończy się sukcesem. Osobiście znam przykłady, które przeprowadzane były bez odpowiedniego przygotowania i w efekcie nie spełniły oczekiwań, a w skrajnych przypadkach wymagały natychmiastowej naprawy.

Każde przedsięwzięcie powinno być podzielone na etapy i realizowane przy udziale kompetentnych osób. Takie działania pozwolą na optymalizację i uchronią przed wydatkowaniem zbędnych środków.

Termomodernizację powinniśmy zacząć od wykonania chociaż wstępnego audytu energetycznego, który będzie zawierał analizę techniczno-ekonomiczną dotyczącą użytkowania energii w badanym budynku oraz określi możliwości i środki służące do jego poprawy.

Niezbędnym minimum przy planowanej termomodernizacji jest wykonanie analizy cieplno-wilgotnościowej przegród zewnętrznych. Dopiero na jej podstawie przestąpić można do kolejnego etapu, czyli wyboru technologii i zakupu właściwego materiału izolacyjnego.  

Jest jeszcze szereg zagadnień związanych z fizyką budowli chociażby wspominamy - współczynnik przenikania ciepła U, opór cieplny R, współczynnik przewodzenia ciepła λ, punkt rosy czy zagadnienia związane z właściwą wentylacją itd.

Podobna sytuacja może mieć miejsce w przypadku stolarki okiennej czy drzwiowej (współczynnik przenikania ciepła u) oraz zastosowanych źródeł ciepła. Racjonalny inwestor skorzysta ze wsparcia technicznego na etapie przygotowawczym jak i samej realizacji.