Jest szansa na usprawnienia
O usprawnienie systemu wdrażania funduszy strukturalnych PKPP Lewiatan apelowała do rządu od listopada 2004 roku. Jednak mimo ułatwień wprowadzonych w 2005 roku w Sektorowym Programie Operacyjnym Wzrost Konkurencyjności Przedsiębiorstw z unijnych pieniędzy - według PKPP - skorzystało tylko 4,7 tys. przedsiębiorstw. Przedsiębiorcy liczą jednak na poprawę sytuacji; może ją przynieść przygotowywana przez Ministerstwo Rozwoju Regionalnego propozycja zmian.
Od czasu wejścia Polski do UE ok. 25 tys. firm i instytucji okołobiznesowych starało się o dofinansowanie z funduszy strukturalnych w ramach najpopularniejszego wśród przedsiębiorców programu - Wzrost Konkurencyjności Przedsiębiorstw. Jak dotąd - zakwalifikowano 4,7 tys. firm, z których nie wszystkie zrealizowały ten projekt.
Przedsiębiorcy narzekają na uciążliwe procedury konkursowe i nieuzasadniony merytorycznie formalizm.
Barierę stanowi już sam wniosek konkursowy - jest zbyt długi, a instrukcja wypełniania jest niezrozumiała. Wiele firm nie rozumie przyczyn odrzucenia ich projektów. Zdarza się że problemem nie jest merytoryka, ale biurokracja (np. brak parafki na jednej ze stron wniosku).
Przedsiębiorcy krytykują coraz częściej nieefektywny system rozliczeń finansowych w ramach projektów. Wnioski o płatność są równie skomplikowane jak te konkursowe, a ich drobiazgowa analiza przez urzędników powoduje bardzo duże opóźnienia w przepływach finansowych.
Dodatkowym utrudnieniem jest brak jednoznacznej interpretacji kwalifikowalności niektórych wydatków, np. VAT.
W ocenie PKPP Lewiatan wciąż niezadowalająca jest jakość informacji. Dobrą praktyką jest przygotowywanie na poziomie Instytucji Wdrażającej (np. PARP) listy najczęściej popełnianych błędów czy kwalifikatorów projektów, co byłoby dla przedsiębiorców dużym ułatwieniem.
Brakuje nadal systemowego wsparcia beneficjentów w zakresie poradnictwa. Problemem są także małe i merytorycznie nieprzygotowane na rozwiązywanie specyficznych problemów projektodawcy kadry. W tej sytuacji jakość współpracy pomiędzy beneficjentami a urzędnikami jest uzależniona od indywidualnego nastawienia i wiedzy tych ostatnich. Na dodatek informacja jest rozproszona i nie zawsze spójna na poziomie różnych szczebli systemu wdrażania. Niepokojącym zjawiskiem jest stawianie beneficjentom dodatkowych wymogów, poza zapisami umowy.
Po doświadczeniach wielu rund konkursowych PKPP Lewiatan wnioskuję, że jedną z głównych przyczyn niesprawności systemu jest jego przeregulowanie i mała elastyczność. Wprowadzenie najmniejszego ulepszenia, na przykład na poziomie umowy o dofinansowanie projektu, wymaga czasochłonnej zmiany rozporządzeń.
Utrudnieniem są także zbyt restrykcyjne przepisy prawa utrudniające sprawną realizację projektów, np. Ustawa prawo zamówień publicznych. Wiele problemów przedsiębiorców powstało w zderzeniu logiki funduszy strukturalnych, gdzie miarą skuteczności jest wykorzystanie pieniędzy na dobre, generujące zyski (finansowe, społeczne, itd.) projekty, z logiką urzędników skupionych na przestrzeganiu procedur, które mają ich uchronić przed wszelkimi nieprawidłowościami.
Bardzo niskie wskaźniki wykorzystania pieniędzy unijnych (ok. 5,12 proc. w listopadzie 2005) pokazują, że niewystarczające jest doraźne "gaszenie pożarów". Przedsiębiorcy oczekują przede wszystkim:
- kompleksowych ułatwień w ubieganiu się o środki unijne i w ich rozliczeniu, przede wszystkim zlikwidowania zbędnych formalności i biurokracji oraz zmiany zbyt restrykcyjnych przepisów prawa;
- sprawnej i systematycznej współpracy z Instytucjami Wdrażającymi - wsparcia merytorycznego na każdym etapie realizacji projektu i szybkiego reagowania na pojawiające się problemy;
- precyzyjnej i dostępnej informacji dotyczącej wymogów proceduralnych i finansowych związanych z wdrażaniem projektów współfinansowanych z funduszy strukturalnych.
PKPP Lewiatan z dużą nadzieją przyjmuje zapowiedzi Ministerstwa Rozwoju Regionalnego dotyczące reformy systemu. Kluczem do sukcesu jest jej szybkie wprowadzenie w życie, gdyż na wykorzystanie pozostałych 12 mld euro zostały niespełna trzy lata. Reforma jest tym ważniejsza, że w okresie 2007-2013 będą dostępne znacznie większe środki.
