Kontrole PIP 2021. Małe budowy już po kontroli

2021-09-23 15:25

bhp na budowie kontrole PIP wypadki na budowie — Autor: gettyimages Co trzeci śmiertelny wypadek przy pracy ma miejsce podczas robót budowlanych, a najwięcej zagrożeń wypadkowych oraz zawodowych występuje na małych budowach

Kontrole PIP (Państwowej Inspekcji Pracy) na budowach w 2021 koncentrują się szczególnie na bezpieczeństwie pracy na małych budowach oraz użytkowaniu żurawi wieżowych i szybkomontujących. Taki plan kontroli PIP wynika z analiz, gdzie i z jakich przyczyn dochodzi najczęściej do wypadków. I jak pokazują wyniki kontroli małych budów wciąż nie jest dobrze.

Kontrole PIP w budownictwie – plan na 2021 rok

Na 2021 rok PIP zaplanowała przeprowadzenie ogółem 52 tys. kontroli we wszystkich obszarach gospodarki. Wiele z nich będzie dotyczyła m.in. pandemii COVID-19, to znaczy nowych rozwiązań prawnych Tarcz Antykryzysowych w zakresie prawnej ochrony pracy i wprowadzonych rozwiązań mających zapewnić osobom pracującym odpowiedni poziom bezpieczeństwa i higieny pracy w czasie epidemii.

Budownictwo wciąż jest sektorem, na który Państwowa Inspekcja Pracy co roku zwraca szczególną uwagę. Wynika to z utrzymującej się dużej liczby rejestrowanych wypadków na budowie przy pracy oraz stwierdzanych nieprawidłowości w zakresie zapewniania bezpieczeństwa na budowie. Głównym celem kontroli PIP w roku 2021 pozostanie maksymalne ograniczenie zagrożeń wypadkowych, sprawdzenie czy zapewniono osobom pracującym na budowach środki ochrony zbiorowej, ocena koordynacji prac na placu budowy oraz przygotowania pracowników do pracy, w szczególności kontrola ważności badań lekarskich i szkoleń w dziedzinie bhp oraz posiadanych uprawnień kwalifikacyjnych do obsługi maszyn i urządzeń. Szczególnym obszarem podlegającym kontroli jest wyposażenie pracujących w środki ochrony indywidualnej, zwłaszcza do pracy na wysokości – wówczas, gdy nie jest możliwe zastosowanie środków ochrony zbiorowej. Kontynuowane będą kontrole prac wykonywanych żurawiami. A z myślą o szybkim eliminowaniu zagrożeń dotyczących tysięcy osób pracujących na różnego rodzaju placach budowy, w planach PIP w 2021 roku uwzględnione zostały również tzw. krótkie kontrole w budownictwie.

W 2021 roku PIP zaplanowała następujące kontrole w budownictwie:

roboty budowlane i rozbiórkowe – 2240 kontroli,
budowy i remonty dróg – 240 kontroli,
ocena przestrzegania przez pracodawców przepisów bhp podczas prac wykonywanych żurawiami wieżowymi i szybkomontującymi – minimum 240 kontroli,
budownictwo infrastruktury kolejowej – 80 kontroli,
bez limitów kontroli – kontrole prowadzone za każdym razem po stwierdzeniu lub otrzymaniu sygnałów o pracy prowadzonej w sposób niebezpieczny, czyli:
krótkie kontrole w budownictwie, które ujawniły bezpośrednie zagrożenia dla życia lub zdrowia pracujących,
krótkie kontrole w budownictwie, które potwierdziły likwidację bezpośrednich zagrożeń dla życia i zdrowia pracujących,
zagrożenia o charakterze publicznym w budownictwie.

W roku 2020 w wypadkach przy pracy na budowach zostały poszkodowane 3872 osoby, w tym było 39 ofiar śmiertelnych i 57 wypadków ciężkich. W I kwartale 2021 odnotowano w budownictwie 572 osoby poszkodowane – 8 zmarło, 10 uległo ciężkim obrażeniom. Prosta arytmetyka wskazuje, że gdyby utrzymały się wskaźniki z I kwartału 2021 w kolejnych trzech, to wynik na koniec roku byłby lepszy (mniej poszkodowanych), ale w praktyce tak się nie da.

Kontrole PIP na małych budowach

Co trzeci śmiertelny wypadek przy pracy ma miejsce podczas prac budowlanych. Kontrole Państwowej Inspekcji Pracy wskazują, że najwięcej zagrożeń wypadkowych oraz zawodowych występuje na małych budowach. To powód przeprowadzenia przez PIP w terminie 1-30 czerwca 2021 krótkich kontroli na małych budowach, na których jednocześnie pracę wykonywało ok. 20 osób.

Na 438 budowach inspektorzy pracy przeprowadzili 648 kontroli u 643 przedsiębiorców realizujących prace m.in. przy:

docieplaniu i wykończeniu elewacji ścian budynków mieszkalnych, w tym jednorodzinnych;
remoncie elewacji ścian budynków usługowych, wielorodzinnych i jednorodzinnych;
remoncie dachów budynków mieszkalnych, w tym jednorodzinnych;
robotach ziemnych i ogólnobudowlanych związanych ze wznoszeniem budynków (pawilonów) handlowo-usługowych lub budynków mieszkalnych jednorodzinnych;
remontach ulic;
robotach budowlanych i instalacyjnych w wykopach.

Najwięcej nieprawidłowości inspektorzy pracy stwierdzili przy pracach na wysokości bez zabezpieczenia przed możliwością upadku z wysokości – 61% kontroli potwierdziło zagrożenia dla zdrowia i życia pracowników. Kolejną dominującą nieprawidłowością była eksploatacja niekompletnych i zmontowanych niezgodnie z instrukcją rusztowań roboczych (57% kontroli). W zakresie organizacji robót zastrzeżenia dotyczyły braku bądź nieprawidłowego wygrodzenia i oznakowania stref i miejsc niebezpiecznych, czyli miejsc wykonywania prac ziemnych, stref pracy maszyn budowlanych, prac w wykopach, na dachach czy też na rusztowaniach, gdzie występuje zagrożenie spadaniem przedmiotów z wysokości (34% kontroli).

Ponadto inspektorzy pracy stwierdzili na co czwartej budowie brak zabezpieczenia przewodów elektrycznych przed uszkodzeniem mechanicznym, które pozostawiane na ciągach komunikacyjnych stwarzały ryzyko potknięcia i upadku, a w przypadku ich uszkodzenia – porażenia prądem.

Statystyka tej kontroli to 3637 decyzji, z których 2832 (78%) nakazywało natychmiastową eliminację bezpośrednich zagrożeń dla życia lub zdrowia pracujących. Średnio podczas jednej kontroli wydawano prawie 6 decyzji nakazowych, w tym minimum 4 dotyczyły wyeliminowania bezpośrednich zagrożeń dla życia lub zdrowia osób pracujących.

Inspektorzy pracy wydali:

356 decyzji wstrzymania prac, które dotyczyły 827 osób;
258 decyzji wstrzymania eksploatacji maszyn stwarzających zagrożenie dla obsługujących;
202 decyzje skierowania do innych prac 445 osób, z uwagi na brak środków ochrony indywidualnej lub nieposiadanie odpowiednich kwalifikacji do obsługi maszyn i urządzeń;
54 decyzje zakazania wykonywania prac, które dotyczyły 178 osób – w sytuacjach wyjątkowego zagrożenia zdrowia i życia;
1961 decyzji z rygorem natychmiastowej wykonalności ze względu na ochronę zdrowia lub życia ludzkiego.
dodatkowo inspektorzy pracy udzielili 2413 porad technicznych.

Za nieprawidłowości na budowach grzywnami ukarano 296 osób winnych popełnienia wykroczenia przeciwko prawom osób pracujących, których łączna kwota wyniosła 335 900 zł. Wobec 133 osób zastosowano środki oddziaływania wychowawczego, do sądu skierowano 3 wnioski o ukaranie. W jednym przypadku zawiadomiono prokuraturę o podejrzeniu popełnienia przestępstwa (brak decyzji UDT dopuszczającej do eksploatacji urządzenie poddozorowe). Ze względu na rażące naruszenia przepisów bhp, ujawnione podczas dwóch kolejnych kontroli, inspektorzy skierowali 2 wnioski do ZUS o podwyższenie o 100% składki na ubezpieczenie wypadkowe.

– Muszę podkreślić, że w naszej ocenie stwierdzone nieprawidłowości mają podłoże przede wszystkim ekonomiczne. I nie jest to kwestia sytuacji finansowej małych i średnich przedsiębiorstw, należy patrzeć na to w szerszym kontekście całego procesu realizacji inwestycji budowlanych. Jako inspekcja pracy widzimy ten problem, uważamy, że wymaga kompleksowych rozwiązań, które chcielibyśmy wypracować wspólnie z przedstawicielami środowisk budowlanych – podsumowuje wyniki akcji Katarzyna Łażewska-Hrycko, Główny Inspektor Pracy.

Kontrole PIP żurawi wieżowych i szybkomontujących

Również 1 czerwca 2021 ruszyła akcja 240 kontroli Państwowej Inspekcji Pracy na placach budów całego kraju, związanych z użytkowaniem żurawi wieżowych i szybkomontujących. Kontrolowane w szczególności będzie bezpieczeństwo organizowania prac z wykorzystaniem tych maszyn, w tym likwidacja nieprawidłowości i zagrożeń występujących podczas podnoszenia i przemieszczania ładunków, zarówno dla operatorów żurawi, jak też dla osób wykonujących swoje zadania w zasięgu pracy żurawi oraz dla osób postronnych. Pod lupę inspektorów trafi przestrzeganie przepisu limitującego czas pracy operatorów, wprowadzonego właśnie ze względu na bezpieczeństwo i higienę pracy wszystkich osób pracujących na placu budowy. Kontrole będą prowadzone w dwuosobowych zespołach inspektorskich, składających się z prawnika, odpowiedzialnego za sprawdzenie przepisów o czasie pracy, wynagrodzeniach, prawidłowości zawierania umów cywilnoprawnych w okolicznościach, w których powinna zostać zawarta umowa o pracę oraz inżyniera budownictwa, którego zadaniem będzie weryfikacja spełniania wymagań prawnych z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy, zarówno w zakresie żurawi, jak też pozostałych zagadnień technicznego bezpieczeństwa pracy na kontrolowanej budowie. Wyniki tej akcji zostaną również wykorzystane do oceny funkcjonowania zapisów nowego rozporządzenia dotyczącego bezpieczeństwa pracy podczas obsługi żurawi i przedstawienia propozycji ewentualnych zmian legislacyjnych.

Dla porównania w roku 2020 inspektorzy pracy przeprowadzili 313 kontroli w miejscach wykonywania prac budowlanych wiążących się z transportem pionowym z wykorzystaniem żurawi. Nieprawidłowości stwierdzono aż w 83% kontroli. Wyników tegorocznej kontroli PIP jeszcze nie podała.

Monika Czechowska