Krajowy Plan Odbudowy - UE zablokowała wypłatę pieniędzy KPO dla Polski! Powód - nieprzestrzeganie praworządności

Krajowy Plan Odbudowy (KPO) to polska propozycja odbudowy gospodarki po pandemii i przygotowanie jej na przyszłe ewentualne kryzysy. Przypomnijmy, że 1 czerwca 2022 Komisja Europejska zaakceptowała polski Krajowy Plan Odbudowy i przeznaczyła na jego realizację znaczną kwotę, na określone przedsięwzięcia. Niestety, póki co Polska została pozbawiona środków KPO. Jako powód UE podaje nieprzestrzeganie standardów praworządności. Kiedy i ile pieniędzy miała dostać Polska od UE? Jakie zadania miały być realizowane w ramach KPO?

Spis treści

1. Blokada środków UE - Polska miała dostać pieniądze pod pewnymi warunkami
2. Krajowy Plan Odbudowy - kiedy i ile pieniędzy miała dostać Polska?
3. Poprawa efektywności energetycznej w budynkach wielorodzinnych w ramach KPO - dla kogo?
4. Na co jeszcze środki w ramach KPO? 
5. KPO - ile pieniędzy na jaki obszar?

Blokada środków UE - Polska miała dostać pieniądze pod pewnymi warunkami

Komisja Europejska najprawdopodobniej wstrzyma w najbliższym czasie transfer pieniędzy dla Polski w ramach KPO. Jako powód podaje nieprzestrzeganie standardów praworządności. UE zapowiedziała zatrzymane niektórych transferów związanych z perspektywą na lata 2021-2027, w tym środków, które miałyby trafić do samorządów. Chodzi o kwotę ponad 100 mld eur.

Przypomnijmy, że Komisja Europejska ogłaszając decyzję o akceptacji KPO podkreślała, że Polska musi wykazać, że przed dokonaniem jakichkolwiek wypłat w ramach Funduszu Odbudowy, zostały osiągnięte "kamienie milowe". Chodzi m.in. o sprawy związane z wymiarem sprawiedliwości w Polsce. To nie jedyny problem, ale brak zgodności pomiędzy Polską a Komisją Europejską dotyczy przede wszystkim sytuacji w polskim sądownictwie.

Ustanowiony w Polsce system nie zapewnia wymaganego poziomu zabezpieczenia pieniędzy przed zawłaszczeniem czy przywłaszczeniem - powiedział w rozmowie z Gazeta.pl prof. Artur Nowak-Far, były wiceminister spraw zagranicznych.

Krajowy Plan Odbudowy - kiedy i ile pieniędzy miała dostać Polska?

Fundusz Odbudowy Unii Europejskiej (Next Generation EU) został utworzony przede wszystkim na naprawienie szkód spowodowanych przez pandemię w gospodarkach krajów członkowskich i uczynienie ich odporniejszymi na ewentualne przyszłe kryzysy i nieprzewidziane okoliczności. Największą częścią Funduszu Odbudowy jest pula środków na rzecz odbudowy i zwiększania odporności (RRF – Recovery and Resilience Facility). 

Budżet Funduszu Odbudowy wynosi ponad 723,8 mld euro. Środki będą dostępne w postaci bezzwrotnych grantów i niskooprocentowanych pożyczek.

Polska wynegocjowała w Brukseli bezzwrotne środki w wysokości 106,9 mld zł oraz ponad 51,6 mld zł zaciąganych na preferencyjnych warunkach pożyczek. W sumie to 158,5 mld zł.

Polska miała dostać pieniądze do końca 2023 roku i wykorzystać je do 2026 roku. Pierwsza transza z KE (ok. 4,2 mld euro) miała wpłynąć wczesną jesienią 2022. Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej koordynować miało współpracę kilkunastu resortów w procesie przygotowania i wdrożenia 48 reform i 54 inwestycji.

Poprawa efektywności energetycznej w budynkach wielorodzinnych w ramach KPO - dla kogo?

Ok. 4 mld zł (855 mln euro) miało zostać przeznaczonych na poprawę efektywności energetycznej w wielorodzinnych budynkach mieszkalnych i na budowę mieszkań dla osób o mniejszych dochodach - czytamy na gov.pl. Chodzi o poprawę standardów energetycznych budynków mieszkalnych i zmniejszenie emisji dwutlenku węgla oraz innych szkodliwych substancji. To oznaczałoby mniejsze zapotrzebowanie na paliwa kopalne niezbędne do ogrzewania budynków.

Gdyby transfer pieniędzy z UE trafił do Polski, o wsparcie mogliby się ubiegać właściciele i zarządcy budynków mieszkalnych, czyli np. wspólnoty mieszkaniowe, spółdzielnie mieszkaniowe, gminy, towarzystwa budownictwa społecznego/społeczne inicjatywy mieszkaniowe, osoby fizyczne, zakłady pracy, związki wyznaniowe itd.

Na co jeszcze środki w ramach KPO? 

Warunkiem uruchomienia funduszy unijnych jest przygotowanie przez każde państwo członkowskie własnego Krajowego Planu Odbudowy. W Polsce za przygotowanie KPO odpowiada Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej. Wyszczególniono w nim kilka głównych obszarów. Są to:

• odporność i konkurencyjność gospodarki - przedsiębiorczość, innowacyjność, kadry – tak można opisać w skrócie tę część KPO. Ma to być inwestycja w nowe miejsca pracy, nowe inwestycje i wyższe zarobki, pomoc rodzicom na rynku pracy (więcej żłobków i klubów dziecięcych), likwidację barier prawnych i ułatwienia dla firm, rozwój innowacyjnych i nowoczesnych technologii.
• zielona energia i zmniejszenie energochłonności - w tym obszarze chodzi o wzmocnienie energetyki, zwiększenie ilości ekologicznie ogrzewanych budynków w oparciu o odnawialne źródła energii i rozwój nowych technologii przyjaznych przyrodzie. W planach jest szybsza wymiana starych pieców węglowych na bardziej ekologiczne, zakup systemów fotowoltaicznych i kolektorów słonecznych, budowa farm wiatrowych na Bałtyku.
• transformacja cyfrowa - to ma być inwestycja w usuwanie wszelkich przeszkód (prawnych, administracyjnych i organizacyjnych), które utrudniają inwestycje w szybki Internet i e-usługi oraz w nowoczesne rozwiązania informatyczne (IT).
• efektywność, dostępność i jakość systemu ochrony zdrowia - chodzi m.in. o wprowadzenie w sektorze ochrony zdrowia nowej struktury organizacyjnej i modeli zarządzania opieką nad pacjentem. Przewidziana jest też modernizacja i odpowiednie wyposażenie placówek medycznych.
• zielona i inteligentna mobilność - chodzi o zeroemisyjny transport publiczny i punkty ładowania - więcej autobusów elektrycznych i wodorowych, więcej nowoczesnych pociągów i linii kolejowych, kolejne obwodnice, bezpieczniejsze drogi.

Ostatnim z komponentów jest Poprawa jakości instytucji i warunków realizacji Krajowego Planu Odbudowy i Zwiększania Odporności.

KPO realizuje zalecenia Rady UE dla Polski z 2019 i 2020 roku. Szczególnie nacisk został położony na zalecenia dotyczące konieczności transformacji ekologicznej i cyfrowej. Na cele klimatyczne przeznaczonych zostanie 42,7% środków KPO,a na przedsięwzięcia z obszaru transformacji cyfrowej - 20,85%.

Czytaj też"

• Kolektory słoneczne: fakty i mity
• Program Czyste Powietrze ma na celu likwidację tzw. kopciuchów
• Fotowoltaika w Polsce w 2021. Statystyki, prognozy 2022
• Cyfryzacja w budownictwie postępuje

W lipcu 2022 minister Waldemar Buda powiedział:

Projekt realizuje dwa kamienie milowe KPO, co umożliwi nam w najbliższych miesiącach złożenie wniosku do Komisji Europejskiej o pierwszą płatność. W sumie na działania dotyczące budowy nowych mieszkań lub poprawy stanu technicznego istniejących budynków w KPO przewidziano 3 955 mln euro. Z tego 855 mln euro będzie miało w swojej dyspozycji Ministerstwo Rozwoju i Technologii. Pozostałą kwotą będzie dysponował Minister Klimatu i Środowiska realizujący program Czyste Powietrze. Ze swojej puli pieniędzy będziemy budować mieszkania o podwyższonej efektywności energetycznej oraz zmniejszać zużycie energii w istniejących budynkach – zapowiada minister Waldemar Buda.

Niestety, jeżeli Polska nie zrealizuje "kamieni milowych" związanych z wymiarem sprawiedliwości w Polsce, nie dostaniemy pieniędzy na te inwestycje.

KPO - ile pieniędzy na jaki obszar?

• Zielona energia i zmniejszenie energochłonności – 6,347 mld euro (26,6% całości środków)
• Inteligentna Mobilność – 6,074 mld euro (25,5%)
• Odporność i konkurencyjność gospodarki – 4,133 mld euro
• Efektywność, dostępność i jakość systemu ochrony zdrowia – 4,262 mld euro
• Transformacja cyfrowa – 3,034 mld euro

Marzena Sarniewicz