Azulejos

Azulejos to ceramiczne płytki używane do dekoracji ścian zewnętrznych i wewnętrznych budynków – pałaców, kościołów, kamienic. Produkowane były na większą skalę począwszy od XIV stulecia w Hiszpanii, następnie także w Portugalii. W Portugalii zdobyły wielką popularność i wciąż są kojarzone z architekturą tego kraju. Azulejos wytwarza się z wypalanej gliny, pokrytej szkliwem w różnych kolorach. Płytki ceramiczne mogą być gładkie, jednobarwne, pokryte malowanym ornamentem, tłoczone. Na azulejos malowano także wielkoformatowe sceny figuralne o różnorodnej tematyce, począwszy od malarstwa rodzajowego, przez sceny batalistyczne, po przedstawienia religijne (por. fresk). Kompozycje figuralne lub ornamentalne zdobiły wnętrza budynków, ogrodowe mury, miejsca użyteczności publicznej. Największą popularnością ten rodzaj dekoracji ściennych cieszył się w XVII i XVIII wieku, ale stosowany był również później, także w architekturze współczesnej.

Historia azulejos

Początki auzlejos wiążą się z rzemiosłem arabskim. Z języka arabskiego pochodzi nazwa (az-zulayj, mały kamień), stare wzory, a także sam zwyczaj wykładania ceramicznymi płytkami elewacji (por. iwan). Mauretańskie płytki najczęściej zdobione były ornamentem geometrycznym, na Półwyspie Iberyjskim popularność zdobyły wzory roślinne, następnie pojawiły się sceny figuralne. Najstarsze azulejos miały różne kształty i wymiary. Gdy skala produkcji wzrosła, następowała też normalizacja formatów. Obecnie azulejos mają najczęściej kształt kwadratu o boku długości 13,5 - 14,5 cm.W Hiszpanii największe znaczenie miały początkowo wytwórnie w Manises i Granadzie, później dominującą pozycję zyskały Sewilla i Toledo.

Azulejos w Portugalii

Wyroby z hiszpańskich ośrodków eksportowane były do innych krajów europejskich, a przede wszystkim do islamskich krajów Afryki Północnej. Azulejos z Sewilli były także wzorem dla wytwórni portugalskich. Inspiracją do rozpoczęcia produkcji azulejos w Portugalii była podróż, którą w 1498 roku odbył król portugalski Manuel I Szczęśliwy. Nowe warsztaty korzystały z tradycyjnych wzorów, ale także rozwijały nowe motywy i techniki, co doprowadziło do rozkwitu tej gałęzi rzemiosła artystycznego. Znakomite zespoły azulejos znajdują się m.in. w Lizbonie, Sintrze, Porto.  Powiązane hasła: płytki talavera,