Bukranion

Bukranion to ornament w postaci głowy czy czaszki byczej, rozpowszechniony w architekturze sakralnej starożytnej Grecji i Rzymu, wykorzystywany jako ozdobny detal architektoniczny w późniejszych epokach.  Bukranion przyjmuje zazwyczaj postać płaskorzeźby. Byczym, względnie wolim czaszkom towarzyszą z reguły girlandy liści i kwiatów, owoce, wstęgi.  Motyw często powtarzany w ornamencie pasowym. Pierwotnie występował w architekturze starożytnego Rzymu, jako element ciągły fryzów lub pojedynczo, w metopach. Motyw spotykany także w ornamentach z okresu renesansu i klasycyzmu.

Bukranion – historia

Ornament z byczych czaszek ma bardzo długą historię, związaną z kultami rozpowszechnionymi na obszarze śródziemnomorskim od neolitu. Byk przez wieki był zwierzęciem ofiarnym, składanym w darze bogom przy okazji większych uroczystości. Motyw ten pojawia się na wyrobach ceramicznych wykonanych na terenie dzisiejszego Iraku już 5000 lat p.n.e. Następnie odgrywał dużą rolę w kulturze minojskiej. Homer wielokrotnie wspomina ofiary z wołów, także hekatombę (ofiara ze stu takich zwierząt). Głowy czy czaszki zabitych wołów w archaicznych greckich świątyniach zawieszano zapewne na zakończeniu drewnianych słupów. Następnie, kiedy greckie świątynie zaczęto budować z kamienia, bukranion stał się ornamentem używanym często do wypełnienia metop. W takiej roli pojawia się w wielu świątyniach doryckich. Bukranion wykorzystywany był także w architekturze starożytnego Rzymu, często jako ozdoba kamiennych ołtarzy. Był jednak stosowany także w budynkach świeckich. Ruiny antycznych budowli inspirowały architektów renesansowych. Tak np. rysunkowa rekonstrukcja Basilica Aemilia (Forum Romanum, Rzym) wykonana przez Giuliano da Sangallo przyczyniła się do popularyzacji bukranionu jako motywu dekoracyjnego.  Przykłady zastosowania bukranionu: Panteon w Stourhead, rotunda Arsinoe w SamotracePodobnym ornamentem był aegikranion. Powiązane hasła: oscilla