Ekspresjonizm
Ekspresjonizm to jeden z nurtów w architekturze pierwszej połowy XX wieku. Rozwijał się w pierwszych dekadach stulecia wieku, szczególnie intensywnie w Niemczech, także w Holandii i Europie Środkowej. Jako prąd architektoniczny, towarzyszył podobnym zjawiskom w malarstwie, grafice, rzeźbie. Ekspresjoniści postrzegali architekturę jako dziedzinę sztuki, stąd nacisk położony na nowatorską i niezwykłą formę, oddziaływanie na emocje, nadania bryle symbolicznego znaczenia. Wiele cenionych projektów miało charakter koncepcyjny, nie zostało zrealizowanych. Twórczość ekspresjonistów była indywidualna, w ramach nurtu działali twórcy o różnych osobowościach. Podobnie jak w sztuce secesji, dla wielu projektantów inspiracją była natura. Jednak w przeciwieństwie dla artystów secesyjnych, ekspresjoniści nie naśladowali form roślinnych i zwierzęcych, ale przyrodę nieożywioną, skały, krystaliczne struktury, górskie jaskinie, linie kreślone przez błyskawice. Architekci inspirowali się także architekturą gotycką i egzotyczną, budynkami starożytnego Egiptu.
Ekspresjonizm i współczesna architektura
Podobnie jak modernizm, ekspresjonizm wykorzystywał nowe materiały i formy. Architekci korzystali także z nowych możliwości oferowanych przez przemysł, masowo produkujący cegłę, beton, metal i szkło. Podobnie jak w architekturze modernizmu, projektowano funkcjonalne wnętrza o podobnie zaaranżowanych kondygnacjach, chętnie stosowano obszerne przeszklenia, ograniczono ornamentykę. Poglądy architektów ekspresjonistycznych ukształtowane zostały przez burzliwą epokę, w której żyli. Wielu z nich wzięło udział w I wojnie światowej, po której w Niemczech nastał czas niepokojów społecznych i politycznego zamętu. Projekty wielu artystów miały utopijny charakter. Po zakończeniu wojny kryzys gospodarczy uniemożliwiał realizację wielkich budowli. Wiele spośród najlepszych realizacji ekspresjonistycznych to pawilony, tymczasowe obiekty wystawiennicze, wreszcie scenografie filmowe (słynny Gabinet doktora Caligari) i teatralne. Do najważniejszych obiektów ekspresjonizmu należy Wieża Einsteina w Poczdamie projektu Ericha Mendelsohna (1920). Bryła sprawia wrażenie monolitu z betonu, swobodnie kształtowanej formy. Interesujące przykłady powstały także w Breslau – obecnym Wrocławiu, jak Hala Stulecia projektu Maxa Berga (1912-1913). W 1933 roku, po przejęciu władzy w Niemczech przez nazistów, sztuka ekspresjonistów została uznana za „zdegenerowaną”, wiele dzieł zniszczono. Za bliską niemieckiemu ekspresjonizmowi uważa się stylistykę Art Deco. Najważniejsi architekci ekspresjonizmu lat 20.: Max Berg, Hugo Häring, Erich Mendelsohn, Hans Poelzig, Hans Scharoun, Rudolf Steiner, Bruno Taut
Ważniejsze budynki: Hala Stulecia we Wrocławiu, projekt: Max Berg ; Wieża Einsteina w Poczdamie - obserwatorium astronomiczne, projekt: Erich Mendelsohn (1920).
