Gonty

Gont to rodzaj tradycyjnego pokrycia dachowego, wykonywany z drewnianych deseczek o trójkątnym przekroju, z wpustem od szerszej strony. Taki kształt pozwala na bardziej szczelne łączenie deseczek przy kryciu dachów.

Gont: materiał i produkcja

Gonty produkuje się z łupliwego drewna drzew iglastych, głownie jodłowego i świerkowego. Lokalnie wykorzystywano także drewno modrzewia, cenione w Polsce jako znakomity materiał budowlany. Tanie i łatwo dostępne drewno sosny do wyrobu gontów na ogół się nie nadaje. Gonty robi się z drewna wysokiej jakości, bez sęków i spękań, z odcinków pnia pomiędzy gałęziami, muszą być więc z konieczności stosunkowo krótkie. Wymiary były bardzo zróżnicowane, typowy gont ma ok. pół metra długości, 7-15 cm szerokości i 2,5 cm grubości.  Tradycyjnie gont produkowany jest ręcznie. Rzemieślnik siekierą łupie pień na cienkie deseczki. Drewno rozpada się wzdłuż włókien. Gorsze jakości produkt otrzymuje się przez cięcie pnia piłą; ostrze piły dzieli włókna, co sprawia że drewno łatwiej nasiąka wodą, ulega atakowi grzybów i jest mniej trwałe.

Układanie połaci dachowej

Gonty układa się na łatach. Poszczególne deseczki łączy się, wciskając krawędź we wpust drugiego i łącząc w całość. Dawniej do spajania gontów używano kołków z twardego drewna, we współczesnej architekturze używa się raczej nierdzewnych gwoździ. Dla zwiększenia wodoszczelności i trwałości pokrycia nakłada się kolejne warstwy, od dwóch do czterech.

Gont: wady i zalety

Zalety gontów to możliwość pokrywania dachów o dowolnych, nawet najbardziej skomplikowanych kształtach (np. dachy cerkwi czy kościołów), niewielka waga (15-30 kg/ m kw), trwałość przy zastosowaniu współczesnych metod impregnacji drewna sięgająca 50 lat, naturalny wygląd, biodegradowalność materiału. Wady to wysoka cena produktu, czasochłonny i wymagający znacznych umiejętności montaż, konieczność konserwacji, możliwość pożaru. Gonty nie nadają się do dachów płaskich ani do dachów o niewielkim spadku. 

Gont w architekturze

Dachy pokryte gontem są charakterystyczne dla wsi położonych na terenach górskich, tam, gdzie dostępne było odpowiednie drewno, a brakowało tańszych materiałów (por. strzecha). W Polsce popularny m.in. w Tatrach (por. styl zakopiański). Gontu używano do pokrywania dachów świątyń, a także domów w miastach jeszcze w XIX wieku. Por. także: szyndle, dachówka, architektura wernakularna. Artykuły w Archiramie: Willa z betonu kryta gontem