Hypocaustum

Hypocaustum to system centralnego ogrzewania w starożytnej Grecji stosowany od IV w. p.n.e. i w starożytnym Rzymie od I w. p.n.e. używany do ogrzewania pomieszczeń mieszkalnych w domach, termach publicznych i prywatnych, piec umieszczany był pod posadzką układaną na 80 cm podporach, powstała pomiędzy przestrzeń była wypełniania gorącym powietrzem, czasem tworzono także kanały w ścianach. Wysokość podpór, szerokość kanałów i rozmiary całego systemu są bardzo zróżnicowane, bo system ogrzewania podłogowego stosowano powszechnie. Rzymianie dostosowywali system do danego budynku; kotłownię z piecami umieszczano przy tych pomieszczeniach, w których panować miała najwyższa temperatura (caldarium), a dalej prowadziły ciepło szczelne kanały. Dym wyprowadzany był kominami nad budynek. Choć system zapewniał komfort użytkowania budynku, miał też wady. Budowa i eksploatacja były kosztowne, ogrzanie pomieszczeń zajmowało dość dużo czasu i wymagało znacznych ilości paliwa. W ogrzewanie podłogowe wyposażano więc głównie termy, wille i pałace, podczas gdy większość Rzymian ogrzewała swoje pokoje prostymi piecykami na trójnogach.

Hypocaustum – nie tylko architektura Rzymu

Ogrzewnie podłogowe nie było wyłącznie wynalazkiem rzymskim. Podobne rozwiązania stosowano w Indiach już ok. 2000 roku p.n.e. (Mohendżo-Daro), znane były także  w Korei (ogrzewanie podłogowe ondola).  Rzymianie rozpowszechnili jednak ten typ ogrzewania. Stosowali go w całym imperium, łącznie z zimnymi, a obfitującymi w drewno krajami północy (Germania, Brytania). Hypocaustum było też używane w średniowieczu, przede wszystkim w zamkach i klasztorach. Jeden z najbardziej rozbudowanych systemów ogrzewania ma zamek krzyżacki w Malborku. W późnym średniowieczu hypocaustum zanika, zastąpione w XIV wieku łatwiejsze w budowie i zużywające mniej paliwa piece kaflowe.